Σακουλάκια νικοτίνης: Πώς μπορεί να συμβάλλουν στη μείωση του καπνίσματος

Τα σακουλάκια νικοτίνης που δεν περιέχουν καπνό, μπορεί να διευκολύνουν με ασφάλεια την διακοπή του καπνίσματος στους ενήλικες που θέλουν να μειώσουν ή να απαλλαγούν εντελώς από το τσιγάρο, αλλά δεν μπορούν ή δεν θέλουν να το κάνουν με τις άλλες, υπάρχουσες μεθόδους.

Όπως όμως ισχύει με όλα τα προϊόντα μείωσης της βλάβης από τον καπνό, η κατάλληλη νομοθεσία είναι το «κλειδί» που θα καθορίσει αν θα αποτελέσουν χρήσιμη προσθήκη στην παγκόσμια μάχη κατά του καπνίσματος ή όχι.

Τις επισημάνσεις αυτές έκαναν, μεταξύ άλλων, οι επιστήμονες που συμμετείχαν σε διαδικτυακό σεμινάριο (webinar) με τίτλο «Κανονιστικές διαδικασίες για τα σακουλάκια νικοτίνης: Ερωτήματα, αβεβαιότητες και τρόποι μεγιστοποίησης του οφέλους για τη δημόσια υγεία», που διοργάνωσε η Διεθνής Επιστημονική Εταιρεία για τον Έλεγχο του Καπνίσματος & της Μείωσης της Βλάβης (SCOHRE).

Τα σακουλάκια νικοτίνης είναι προϊόντα που περιέχουν μία σκόνη αποτελούμενη από νικοτίνη, γεύσεις και άλλα συστατικά. Συνήθως τοποθετούνται ανάμεσα στα χείλη και στα ούλα, όπου διαλύονται σταδιακά και η νικοτίνη απορροφάται από το βλεννογόνο του στόματος.

Τα σακουλάκια είναι ενδεχομένως το λιγότερο επιβλαβές από τα καταναλωτικά προϊόντα νικοτίνης για ενήλικες, είπε στο webinar ο ομότιμος καθηγητής Karl Fagerström, πρόεδρος της Fagerstrom Consulting και δημιουργός του ομώνυμου τεστ για την εξάρτηση στη νικοτίνη.

Το παράδειγμα της Σουηδίας

Όπως εξήγησε, ένα ομοειδές προϊόν, το snus (ή στικάκια νικοτίνης), πολύ πρόσφατα εντάχθηκε στη Σουηδία στα προϊόντα μείωσης της βλάβης. Έτσι, από την 1η Νοεμβρίου 2024 η φορολογία του μειώθηκε κατά 20%, ενώ ταυτοχρόνως αυξήθηκε κατά 10% εκείνη για τα συμβατικά τσιγάρα.

Η απόφαση αυτή ελήφθη από την σουηδική κυβέρνηση διότι με τη χρήση του snus και με τα σακουλάκια νικοτίνης οι καπνιστές συμβατικών τσιγάρων μειώθηκαν στη σκανδιναβική χώρα στο 4,9% του πληθυσμού, παρότι κάθε είδους προϊόντα νικοτίνης χρησιμοποιεί το 22,5%. Ταυτοχρόνως μειώθηκαν ριζικά και οι θάνατοι που σχετίζονται με το συμβατικό κάπνισμα.

Το ίδιο συνέβη και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες (π.χ. Νορβηγία, Ισλανδία), όπου χρησιμοποιούνται ευρέως τα προϊόντα αυτά.

Ο κ. Fagerström παρουσίασε επίσης στοιχεία για τα συστατικά και τη σύνθεση που έχουν τα σακουλάκια νικοτίνης και τα υποκατάσταση νικοτίνης. Όπως είπε, τα σακουλάκια διαφέρουν μόνον όσον αφορά την περιεκτικότητα σε νικοτίνη και τις γεύσεις.

«Η νικοτίνη από μόνη της δεν είναι επικίνδυνη για τους ενήλικες», τόνισε. Ωστόσο επισήμανε πως απαιτείται νομοθετική ρύθμιση όσον αφορά το όριο ηλικίας για την προμήθεια του προϊόντος, τη συσκευασία, την εμπορική προώθηση και τις περιεκτικότητες σε νικοτίνη. Αυτά είναι απαραίτητα για να εξασφαλιστεί ότι τα σακουλάκια νικοτίνης θα έχουν καλή ποιότητα και θα βελτιώσουν τη δημόσια υγεία.

Τόνισε ακόμα ότι «δεν χρειάζονται πολλές γεύσεις και σίγουρα ότι γεύσεις που προκαλούν το κοινό, όπως η σοκολάτα ή το μάνγκο».  Τέλος υπογράμμισε ότι οι άλλες χώρες μπορούν να μάθουν πολλά από την επιτυχία της Σουηδίας, κάνοντας τις απαιτούμενες νομοθετικές παρεμβάσεις.

Ραγδαία αύξηση και νομοθετικά εμπόδια

Από την πλευρά του, ο κ. Tim Phillips, Managing Director της εταιρείας Tamarind Intelligence, αναφέρθηκε στην ταχεία ανάπτυξη που έχουν διεθνώς τα σακουλάκια νικοτίνης. Όπως είπε, η παγκόσμια αξία τους εκτιμάται σε περίπου 65 δισεκατομμύρια δολάρια, με σημαντικό ποσοστό να διατίθεται στις ΗΠΑ.

Ωστόσο πολλές κυβερνήσεις εξακολουθούν να μην γνωρίζουν τα προϊόντα αυτά, με αποτέλεσμα να μην έχουν θεσπίσει ειδική νομοθεσία. Υπάρχουν, δε, και μερικές, όπως η Ρωσία, η Γερμανία και η Ολλανδία, που έχουν φθάσει στο άλλο άκρο. Υπό τον φόβο της χρήσης τους από εφήβους, τα έχουν απαγορεύσει.

Ο κ. Phillips ανέφερε πως για την παγκόσμια αντιμετώπιση των προϊόντων αυτών, καθοριστική θα είναι η αναθεωρημένη οδηγία (ντιρεκτίβα) της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για τα προϊόντα καπνού. Η σχετική προπαρασκευαστική συζήτηση έχει ήδη αρχίσει από το 2021. Το προσχέδιό της, που θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση, αναμένεται στα τέλη του 2025.

Στην άρνηση των κυβερνήσεων να δεχθούν τα προϊόντα μείωσης της βλάβης ως εναλλακτικές λύσεις στα συμβατικά τσιγάρα, αναφέρθηκε ο κ. David T. Sweanor, πρόσεδρος καθηγητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Οτάβα, στον Καναδά.

Όπως είπε, η άρνηση αυτή συχνά δεν βασίζεται σε επαρκή αιτιολόγηση. Επιπλέον, το μόνο που καταφέρνει είναι να προστατεύει τα υψηλού κινδύνου προϊόντα. Ιστορικά, πολλές καινοτομίες αντιμετωπίστηκαν με σκεπτικισμό και φόβο αρχικά, είπε. Ωστόσο ο κοινωνικός φόβος συχνά υπερκαλύπτει τους πραγματικούς κινδύνους.

Ο κ. Sweanor εξήρε τη σημασία της αντιμετώπισης της νικοτίνης υπό το πρίσμα της δημόσιας υγείας. Όπως είπε, πρέπει να προωθούνται οι ασφαλέστερες εναλλακτικές λύσεις αντί να πέφτει το βάρος στην πλήρη εκρίζωσή της. «Παρά τις απαγορεύσεις, υπάρχει επίμονη αναζήτηση των προϊόντων μείωσης της βλάβης από τους καταναλωτές. Δεν εισακούγεται όμως», είπε. Και επισήμανε πως η σύγκρουση αυτή «διαβρώνει την εμπιστοσύνη του κοινού στις Αρχές».

Ακριβείς ιατρικές πληροφορίες

Το σεμινάριο συντόνισε ο καρδιολόγος Κωνσταντίνος Φαρσαλινός, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Πατρών και τη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής. Όπως είπε, είναι σημαντικό να παρέχονται στο κοινό ακριβείς ιατρικές πληροφορίες, δεδομένου ότι η πρόσβαση σε αυτές αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα.

Ο κ. Φαρσαλινός αμφισβήτησε τη λογική πίσω από την εστίαση στην εξάρτηση από τη νικοτίνη. Όπως εξήγησε, δεν είναι εφάμιλλη με τις βλάβες που προκαλούν στην υγεία ουσίες όπως το αλκοόλ ή τα οπιοειδή. «Είναι αποτυχία της δημόσιας Υγείας όταν δεν εξηγεί πως η εξάρτηση δεν ισοδυναμεί υποχρεωτικώς με βλάβη», τόνισε. «Η εξάρτηση είναι μία επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά. Αν δεν βλάπτει την υγεία, γιατί πρέπει να μας προβληματίζει;».

Η συζήτηση ολοκληρώθηκε με έμφαση στην ανάγκη εκπαίδευσης των ρυθμιστικών Αρχών για τις επιπτώσεις του συμβατικού καπνίσματος στη δημόσια υγεία, για τα πιθανά οφέλη από εναλλακτικές λύσεις, όπως τα σακουλάκια νικοτίνης και για τους κινδύνους που ενέχουν οι απαγορεύσεις και οι περιορισμοί τους.

Φωτογραφία: iStock