«Οι Μονάδες Αυξημένης Φροντίδας για την αντιμετώπιση Ασθενών με Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια θα ελαττώσουν τη θνητότητα των εγκεφαλικών στην Ελλάδα κατά 5%, την υπολειμματική αναπηρία κατά 17%, ενώ οι ασθενείς που νοσηλεύονται σε κέντρα αποκατάστασης, θα μειωθούν κατά 20%. Σε απόλυτα νούμερα θα έχουμε 1.300 ασθενείς που δεν θα είναι ανάπηροι σε κάθε έτος και άλλους 1.500 που δεν θα νοσηλεύονται σε κέντρα αποκατάστασης, λόγω του ότι στην οξεία φάση θα νοσηλευτούν σε αυτές τις εξειδικευμένες μονάδες».
Τα εντυπωσιακά αυτά στοιχεία παραθέτει σε συνέντευξή του στο Πρακτορείο FM και στην Τάνια Μαντουβάλου, ο συντονιστής των ομάδων εργασίας του υπ. Υγείας για τα εγκεφαλικά, καθηγητής Νευρολογίας ΕΚΠΑ, και διευθυντής της Β’ Νευρολογικής Κλινικής ΕΚΠΑ, Γιώργος Τσιβγούλης, μιλώντας για τις θετικές επιπτώσεις που θα επιφέρει στους ασθενείς η δημιουργία Εθνικού Δικτύου Μονάδων Αυξημένης Φροντίδας Εγκεφαλικών, αλλά και για τις μεγάλες αλλαγές που έρχονται στη νοσηλεία αυτών των περιστατικών.
Ο καθηγητής εξηγεί αναλυτικά πώς θα κατανεμηθούν οι 19 μονάδες του δικτύου στον ελλαδικό χάρτη, που σε πρώτη φάση θα καλύπτουν ένα 20% του πληθυσμού, επισημαίνοντας ότι σαφώς δεν αρκούν. Τονίζει, όμως, ότι όλα τα αντίστοιχα δίκτυα του εξωτερικού ξεκίνησαν με μικρό αριθμό μονάδων και στη συνέχεια επεκτάθηκαν. Υπάρχει μεγάλη θέληση και επιθυμία από το υπουργείο να στηριχθούν αυτές οι μονάδες, λέει ο κ. Τσιβγούλης, αναφέροντας τι κινήσεις γίνονται προς αυτή την κατεύθυνση για την ενίσχυση τόσο των νοσοκομείων που θα υποδεχθούν αυτές τις μονάδες, όσο και για την ενίσχυση των ίδιων των μονάδων, με εξειδικευμένο προσωπικό.
Σε ερώτηση ποιο είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο στην υλοποίηση αυτού του δικτύου, ο καθηγητής Τσιβγούλης είναι ξεκάθαρος: «Το μεγάλο πρόβλημα που υπήρχε μέχρι τώρα και για αυτό δεν είχαμε μονάδες εγκεφαλικών στην Ελλάδα, είναι το νοσηλευτικό προσωπικό. Οι νοσηλεύτριες λείπουν από το ΕΣΥ. Και είναι αστείο να συζητάμε για μονάδες εγκεφαλικών, χωρίς εξειδικευμένες νοσηλεύτριες. Ωστόσο το υπουργείο καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια για να καλύψει τα κενά. Θεωρώ ότι θα χρειαστεί ένα έτος για να είναι σε πλήρη λειτουργία η πλειονότητα των μονάδων».
Όσον αφορά τη θρομβόλυση, τη θεραπεία που χορηγείται σε όλα τα ισχαιμικά εγκεφαλικά υπό προϋποθέσεις, ο αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Εγκεφαλικών, λέει ότι τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί ραγδαία στη χώρα μας, παρουσιάζοντας από τις μεγαλύτερες σχετικές αυξήσεις, σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ωστόσο δεν συμβαίνει το ίδιο με τη θεραπεία της θρομβεκτομής που αφορά ένα 20% των ισχαιμικών εγκεφαλικών επεισοδίων.
«Αυτή τη στιγμή έχουν αναπτυχθεί 10 κέντρα θρομβεκτομής στη χώρα, τα περισσότερα εκ των οποίων είναι λειτουργικά. Υπάρχουν και άλλα κέντρα που αναπτύσσονται και θα ενταχθούν σε αυτό το δίκτυο. Παρ όλα αυτά είμαστε πολύ πίσω σε σύγκριση με χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία, η Ισπανία. Έχουμε ακόμη πολλή δουλειά. Πιστεύω ότι οι μονάδες εγκεφαλικών θα πλαισιώσουν τα κέντρα θρομβεκτομής και θα βοηθήσουν ακόμη περισσότερο στη φροντίδα των ασθενών μας».
Ακολουθεί αναλυτικά η συνέντευξη που παραχώρησε ο καθηγητής Γιώργος Τσιβγούλης:
Τα εγκεφαλικά επεισόδια είναι η πρώτη αιτία αναπηρίας και η δεύτερη αιτία θανάτου στην Ευρώπη και στις δυτικές χώρες. Στην Ελλάδα καταγράφουμε 57.000 περιστατικά ετησίως, εκ των οποίων 11.300 θανατηφόρα, ενώ 14.000 αφορούν ασθενείς με υπολειμματική αναπηρία. Σε νούμερα μπορείτε να μας πείτε τι θα αλλάξει με το δίκτυο των 19 μονάδων που θα δημιουργήσετε;
Μια πολύ σημαντική θεραπευτική παρέμβαση για τα εγκεφαλικά σε παγκόσμια επίπεδο είναι η δημιουργία μονάδων αυξημένης φροντίδας, οι οποίες έχουν σχετιστεί με ελάττωση της θνησιμότητας, αύξηση της επιβίωσης, βελτίωση της λειτουργικής αναπηρίας και βελτίωση γενικότερα της ποιότητας ζωής των ασθενών. Σε χώρες όπως η Σκανδιναβία και η Γαλλία το 70- 90% των ασθενών νοσηλεύονται σε τέτοιες μονάδες. Δυστυχώς, στη χώρα μας δεν είχαν αναπτυχθεί αυτές οι εξειδικευμένες μονάδες, παρότι είχαμε αναπτύξει δίκτυο ενδοφλέβιας θρομβόλυσης, και δίκτυο μηχανικής θρομβεκτομής, (σσ θεραπείες για ισχαιμικά εγκεφαλικά) ωστόσο αυτό το κενό έρχεται τώρα να καλύψει η Πολιτεία με τον πρόσφατα ψηφισθέντα νόμο για τη δημιουργία δικτύου 19 μονάδων. Αυτές οι μονάδες με απλά νούμερα θα ελαττώσουν τη θνητότητα των εγκεφαλικών στη χώρα μας κατά 5%, την υπολειμματική αναπηρία κατά 17%, ενώ οι ασθενείς που νοσηλεύονται σε κέντρα αποκατάστασης, θα μειωθούν κατά 20%. Σε απόλυτα νούμερα θα έχουμε 1.300 ασθενείς που δεν θα είναι ανάπηροι σε κάθε έτος, και άλλους 1.500 που δεν θα νοσηλεύονται σε κέντρα αποκατάστασης, λόγω του ότι στην οξεία φάση θα νοσηλευτούν σε αυτές τις εξειδικευμένες μονάδες.
Τι γινόταν μέχρι σήμερα; Τι θα γίνει από δω και πέρα; Ποιο ακριβώς θα είναι το έργο των μονάδων;
Αν πάθει κάποιος εγκεφαλικό τώρα θα έρθει στο τμήμα επειγόντων ενός Νοσοκομείου. Αν έρθει νωρίς και είναι ισχαιμικό, κάνουμε θρομβόλυση (σσ ενδοφλέβιο φάρμακο για να ανοίξει η αρτηρία), ή κάνουμε θρομβεκτομή, όπου ο επεμβατικός νευροακτινολόγος τοποθετεί στην αρτηρία, έναν καθετήρα που βγάζει το θρόμβο. Στη συνέχεια ο ασθενής νοσηλεύεται σε ένα γενικό θάλαμο νοσηλείας, είτε σε κάποια νευρολογική, είτε σε κάποια παθολογική κλινική. Οι μονάδες εγκεφαλικών που θα αναπτύξουμε, είναι μονάδες αυξημένης φροντίδας που έχουν εξειδικευμένο στα εγκεφαλικά νοσηλευτικό και ιατρικό προσωπικό και νοσηλεύουν μόνο ασθενείς με εγκεφαλικά. Η φροντίδα και παρακολούθηση των ασθενών γίνεται καλύτερα από ό,τι σε ένα κοινό θάλαμο και σαφώς αντιμετωπίζονται πολύ καλύτερα όλες οι επιπλοκές. Γίνεται αποκατάσταση μέσα στη μονάδα και ο ασθενής μπορεί γρηγορότερα, όπως έχουν δείξει πάρα πολλές μελέτες, να πάρει εξιτήριο.
Σε αυτές τις μονάδες θα αντιμετωπίζεται το συμβάν επί τόπου και στη συνέχεια θα γίνεται η αποκατάσταση ή θα γίνεται μόνο η αποκατάσταση;
Η αντιμετώπιση του εγκεφαλικού δεν είναι μόνο θρομβόλυση και θρομβοεκτομή. Οι μονάδες αυτές αφορούν κυρίως τη νοσηλεία στην οξεία φάση. Η θρομβόλυση και θρομβεκτομή είναι θεραπείες που αφορούν μόνο τα ισχαιμικά εγκεφαλικά, που έχουμε απόφραξη μιας αρτηρίας. Ωστόσο σε αυτές τις μονάδες, θα νοσηλεύονται όλοι οι ασθενείς με εγκεφαλικό, είτε ισχαιμικό είτε αιμορραγικό. Οι θεραπείες θα γίνονται ανεξάρτητα. Από κει και πέρα, θα μένουν οι ασθενείς την πρώτη περίοδο της νοσηλείας. Θα ξεκινάει η αποκατάσταση στη μονάδα. Αν ο ασθενής είναι καλά θα φεύγει για το σπίτι, αν χρειάζεται περαιτέρω αποκατάσταση θα παραπέμπεται σε κέντρο αποκατάστασης.
Πώς ακριβώς θα κατανεμηθούν αυτές οι 19 μονάδες;
Έξι θα αναπτυχθούν στην Αττική, δύο στην Β ΥΠΕ, στο «Αττικό Νοσοκομείο», όπου υπηρετώ εγώ και στο «Γενικό Κρατικό Νίκαιας», 4 μονάδες στην Α ΥΠΕ, στον «Ευαγγελισμό», στο «Γενικό Κρατικό Αθηνών», στον «Ερυθρό» και στο «Αιγινήτειο Νοσοκομείο», 2 μονάδες στη Θεσσαλονίκη, στο «Παπαγεωργίου» και στο «ΑΧΕΠΑ» και οι υπόλοιπες μονάδες θα αναπτυχθούν μία ανά περιφέρεια για να καλυφθεί όλος ο ελλαδικός χάρτης.
Είναι ικανοποιητικός ο αριθμός των μονάδων, βάσει πληθυσμού;
Όχι, δεν φτάνουν, είναι η αλήθεια, αλλά σε όλες τις χώρες τα δίκτυα ξεκίνησαν με μικρό αριθμό μονάδων και στη συνέχεια επεκτάθηκαν. Δεν μπορείς από το μηδέν να πας κατευθείαν στο 90% και πολύ σωστά ξεκινά το ελληνικό υπουργείο Υγείας. Σε πρώτη φάση θα καλυφθεί ένα 20% των ασθενών με εγκεφαλικό. Φυσικά θα εξαρτηθεί και το πόσο γρήγορα θα γίνεται η διαχείριση των ασθενών. Από κει και πέρα, οι μονάδες αυτές, που είναι ό,τι πιο σύγχρονο υπάρχει στην αντιμετώπιση του εγκεφαλικού, εφόσον λειτουργήσουν και αποδώσουν που είμαι σίγουρος ότι αυτό θα συμβεί, στόχος είναι να επεκταθούν και σε άλλα νοσοκομεία και να αυξηθεί ο αριθμός των κλινών τους.
Η Γερμανία μέσα σε 30 έτη οργάνωσε ένα δίκτυο συνολικά 342 πιστοποιημένων Μονάδων Εγκεφαλικών Επεισοδίων. Ευελπιστείτε κάτι τέτοιο για τη χώρα μας σε βάθος χρόνου;
Θα χρησιμοποιήσουμε το παράδειγμα της Γερμανίας και τον τρόπο με τον οποίο λειτούργησε και αυτή το εθνικό δίκτυο, η οποία αρχικά κάλυψε όλες τις περιφέρειες με λίγες μονάδες και στη συνέχεια οι μονάδες πύκνωσαν ανάλογα με τις ανάγκες. Πάντως ακόμα και εκεί, αυτή τη στιγμή δεν καλύπτεται όλος ο πληθυσμός, αλλά ένα 85% που είναι ένα εξαιρετικό ποσοστό.
Από τη στιγμή που πέρασε ο νόμος τι έχουμε να αναμένουμε; Πώς και πότε θα έχουμε το άνοιγμα των μονάδων και πότε εκτιμάτε ότι θα είναι σε πλήρη λειτουργία όλο το δίκτυο;
Εμείς φιλοδοξούμε να λειτουργήσουν οι 19 μονάδες μέσα στον πρώτο χρόνο. Υπάρχει μεγάλη θέληση και επιθυμία από το υπουργείο να στηριχθούν. Με πρωτοβουλία του κ. Χρυσοχοΐδη οι μονάδες αυτές θα στελεχωθούν με κατάλληλα εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό στα ΑΕΕ. Πιστεύω ότι και αρκετοί συνάδελφοι με εξαιρετικό βιογραφικό από το εξωτερικό θα έρθουν και θα μπουν ξανά στο ΕΣΥ. Επίσης, θα ενισχυθούν τα δίκτυα μηχανικής θρομβεκτομής, γιατί θα προκηρυχθούν θέσεις επεμβατικής νευροακτινολογίας. Άρα, ο υπουργός φρόντισε και τα Νοσοκομεία που θα υποδεχθούν αυτές τις μονάδες, να ενισχυθούν με ιατρικό εξειδικευμένο προσωπικό.
Ποιο είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο στην υλοποίηση αυτού του δικτύου;
Το μεγάλο πρόβλημα που υπήρχε μέχρι τώρα και για αυτό δεν είχαμε μονάδες εγκεφαλικών στην Ελλάδα είναι το νοσηλευτικό προσωπικό. Στη δική μου κλινική στο «Αττικόν», ήδη με ενέργειες του υπουργείου, του διοικητή της Β ΥΠΕ και του διοικητή του νοσοκομείου, έχουν έρθει νοσηλευτές από Κέντρα Υγείας και εδώ και δύο εβδομάδες εκπαιδεύονται. Μέχρι 20 Δεκεμβρίου θα είμαστε έτοιμοι να λειτουργήσουμε. Εμείς και το «Παπαγεωργίου» στη Θεσσαλονίκη θα είμαστε οι πρώτες δύο μονάδες που θα λειτουργήσουν εντός του 2023. Θεωρώ ότι θα χρειαστεί ένα έτος για να είναι σε πλήρη λειτουργία η πλειονότητα των μονάδων. Εκεί που «πονάμε» είναι οι νοσηλεύτριες. Λείπουν από το ΕΣΥ. Και είναι αστείο να συζητάμε για μονάδες εγκεφαλικών, χωρίς εξειδικευμένες νοσηλεύτριες. Όμως, καταβάλλεται μία τεράστια προσπάθεια από το υπουργείο να καλυφθούν τα κενά στο νοσηλευτικό προσωπικό, έχουν γίνει εξαγγελίες και για βελτίωση του μισθολογικού καθεστώτος για τους νοσηλευτές, κάτι το οποίο θα αποτελέσει μεγάλο κίνητρο για να μπουν στο ΕΣΥ. Αλλά για μένα το πιο σημαντικό είναι να σταματήσει η αιμορραγία των νοσηλευτών που φεύγουν από τα νοσοκομεία και πάνε σε άλλες υπηρεσίες τα τελευταία 5 χρόνια.
Είστε εθνικός συντονιστής του Ευρωπαϊκού Αρχείου θρομβολύσεων. Η θρομβόλυση γνωρίζουμε ότι είναι η πιο διαδεδομένη οξεία θεραπεία για το εγκεφαλικό και αφορά στην πλειονότητα των περιστατικών. Ποια είναι τα δεδομένα αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα;
Η θρομβόλυση είναι μία θεραπεία που μπορεί να χορηγηθεί σε όλα τα ισχαιμικά εγκεφαλικά υπό προϋποθέσεις. Γίνεται τις πρώτες 4, 5 ώρες και αυτή τη στιγμή είμαι στην ευχάριστη θέση να σας ενημερώσω ότι σε 40 κλινικές κατά 90% νευρολογικές και σε κάποιες παθολογικές (εκ των οποίων και κάποια ιδιωτικά θεραπευτήρια) σε όλη τη χώρα χορηγείται η θεραπεία αυτή. Σε όλα τα μεγάλα δημόσια νοσοκομεία είναι δυνατή η χορήγηση της θρομβόλυσης, που πραγματικά ελαττώνει την αναπηρία. Η χώρα μας τα τελευταία χρόνια, έχει από τις μεγαλύτερες σχετικές αυξήσεις στον αριθμό θρομβόλυσης σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, κι αυτό γιατί αναπτύχθηκε ραγδαία το τελευταίο χρονικό διάστημα κι έτσι έχουμε μια πολύ καλή κάλυψη σε όλη την περιφέρεια.
Οργανωμένα τα πράγματα με τις θρομβολύσεις. Με τις θρομβεκτομές πού βρισκόμαστε;
Η θρομβεκτομή είναι μία θεραπεία που αφορά ένα 20% των ισχαιμικών εγκεφαλικών επεισοδίων που έχουν απόφραξη μεγάλης αρτηρίας και την κάνει επεμβατικός νευροακτινολόγος. Αυτή τη στιγμή έχουν αναπτυχθεί 10 κέντρα θρομβεκτομής στη χώρα, τα περισσότερα εκ των οποίων είναι λειτουργικά, εκτός από ένα δύο κέντρα που δεν διαθέτουν επεμβατικό νευροακτινολόγο. Αυτό το κενό έρχεται να το «θεραπεύσει» η πρόσφατη πρωτοβουλία του Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, που σας προανέφερα, οπότε πιστεύω το πρόβλημα να λυθεί πολύ σύντομα. Υπάρχουν και άλλα κέντρα που αναπτύσσονται και θα ενταχθούν στο δίκτυο αυτό, όπως για παράδειγμα ο συνδυασμός του «Αιγινητείου» και του «Αρεταίειου Νοσοκομείου», το «251» της Αεροπορίας και γενικά έχουμε και στις θρομβεκτομές μία σημαντική αύξηση ως χώρα. Παρ όλα αυτά, είμαστε πολύ πίσω σε σύγκριση με χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία, η Ισπανία. Έχουμε πολλή δουλειά ακόμη. Πιστεύω ότι οι μονάδες εγκεφαλικών θα πλαισιώσουν τα κέντρα θρομβεκτομής και θα βοηθήσουν ακόμη περαιτέρω στην φροντίδα των ασθενών μας.
* Ο κ. Τσιβγούλης είναι επίσης Πρόεδρος της Ελληνικής Νευρολογικής Εταιρείας, και Γενικός Γραμματέας της Ελληνικής Εταιρείας Αγγειακών Εγκεφαλικών Νόσων
Φωτογραφία: iStock
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Ασθενείς και καρκίνος: Ζητούν ένταξη των βιοδεικτών στη συνταγογράφηση και Εθνικό Μητρώο Καρκίνου