Σήμα κινδύνου για τη μικροβιακή αντοχή: «Έχουμε να κάνουμε με πανδημία»

Τα υπερβακτήρια σκοτώνουν περισσότερους από ένα εκατομμύριο ανθρώπους κάθε χρόνο, αλλά ούτε οι κυβερνήσεις ούτε το κοινό αναγνωρίζουν πόσο μεγάλη είναι η κλίμακα της απειλής, καταγγέλλουν οι γιατροί. Η κρίση οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην κατάχρηση αντιβιοτικών -το 70% των οποίων χορηγείται στα ζώα- η οποία ενθαρρύνει την εξέλιξη μικροβίων πολύ ισχυρών για να τα αντιμετωπίσει η σύγχρονη ιατρική.

«Πρέπει να χρησιμοποιούμε τα αντιβιοτικά με ασφάλεια και καταλλήλως», ανέφερε η Sally Davies, η οποία παραιτήθηκε από τη θέση του επικεφαλής της ιατρικής υπηρεσίας της Αγγλίας το 2019 για να πρωτοστατήσει στη μάχη της χώρας της κατά των υπερβακτηρίων.

Μέχρι το 2050 προβλέπεται ότι τα ανθεκτικά στα φάρμακα μικρόβια θα σκοτώνουν σχεδόν 2 εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο και θα εμπλέκονται στον θάνατο 8 εκατομμυρίων ανθρώπων. Οι αριθμοί βάζουν τη μικροβιακή αντοχή σε κλίμακα παρόμοια με την πανδημία της Covid-19, η οποία, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), οδήγησε σε 4 εκατ. επιπλέον θανάτους το 2020 και 10 εκατ. το 2021.

Στοιχεία που είδαν το φως της δημοσιότητας την Πέμπτη έδειξαν αύξηση των σοβαρών λοιμώξεων από ανθεκτικά στα αντιβιοτικά μικρόβια και βακτήρια το 2023 σε 66.730 περιπτώσεις, πάνω από τα προ της πανδημίας επίπεδα, με το E.coli να ευθύνεται για το 65% των κρουσμάτων στο Ηνωμένο Βασίλειο τα τελευταία πέντε χρόνια.

«Κάποιοι λένε [ότι η μικροβιακή αντοχή] είναι πανδημία – είναι», ανέφερε η Davies. «Είναι αργά αναπτυσσόμενη, ύπουλη, κάτι άλλο; Δεν με πειράζουν οι λέξεις που θέλετε να χρησιμοποιήσετε, αλλά είναι αρκετά απαίσιο», πρόσθεσε.

Οι παγκόσμιοι ηγέτες έχουν λάβει ελάχιστα μέτρα για τη μείωση των θανάτων που σχετίζονται με την μικροβιακή αντοχή, αλλά στη γενική συνέλευση του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο υποσχέθηκαν να τους μειώσουν κατά 10% έως το 2030. Οι ειδικοί σε θέματα δημόσιας υγείας είναι απογοητευμένοι από την έλλειψη ενδιαφέροντος που υπάρχει από την πλευρά των κυβερνήσεων και από την έλλειψη ευαισθητοποίησης του κοινού.

«Δεν λένε [οι γιατροί] στους ανθρώπους από τι πεθαίνουν»

Η Davies, η οποία έχει διατελέσει στο παρελθόν μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου του ΠΟΥ, έχασε τη βαφτιστήρα της από μικροβιακή αντοχή πριν από δύο χρόνια. «Ήταν φρικτό. Είχε κυστική ίνωση, ήξερε ότι είχε μικροβιακή αντοχή και ήξερε ότι θα πέθαινε από αυτήν, επειδή μόλυνε το μόσχευμα του πνεύμονά της», είπε.

«Μου είπε: Πρέπει να χρησιμοποιήσεις την περίπτωσή μου [για να ευαισθητοποιήσεις την κοινή γνώμη]. Ήταν πολύ γενναία», προσθέτει.

Οι γιατροί παροτρύνουν τους πολίτες να συμβάλουν στην καταπολέμηση της αύξησης των υπερβακτηρίων, χρησιμοποιώντας αντιβιοτικά μόνο όταν τους συνταγογραφούνται και λαμβάνοντας στη συνέχεια όλη τη θεραπεία.

Επισημαίνουν επίσης τον μεγάλο ρόλο που διαδραματίζει παρασκηνιακά η κτηνοτροφία. Η αύξηση της ζήτησης για κρέας αυξάνει τη ζήτηση για ζώα και τη χρήση αντιβιοτικών – ορισμένα από τα οποία χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία ζώων που δεν είναι άρρωστα, μερικές φορές ως υποκατάστατο έναντι της διατήρησής τους σε καθαρές συνθήκες.

«Αυτό οδηγεί στην ανάπτυξη ανθεκτικότητας», λέει, »η οποία μπορεί στη συνέχεια να βρεθεί στο κρέας όταν πωλείται και οι άνθρωποι το παίρνουν με αυτόν τον τρόπο. Μπορεί να μεταδοθεί στους εργαζόμενους στα σφαγεία που επιστρέφουν στις οικογένειές τους. Και σίγουρα φτάνει στους εργάτες γης και τις οικογένειές τους», συμπληρώνει.

Τα περισσότερα αντιβιοτικά αποβάλλονται από το σώμα ενός ζώου με τις εκκρίσεις του, λέει η Davies. «Εάν έχετε γεωργία υψηλής έντασης, θα έχετε αντιβιοτικά στα χωράφια και στην απορροή… Αυτά μπορεί να φτάσουν στον υδροφόρο ορίζοντα. Αλλά επίσης, αποδεικνύεται ότι και ο αέρας που φυσά μπορεί να μαζέψει βακτήρια και κομμάτια γονιδίων, να τα μεταφέρει στον ουρανό και στα σύννεφα και να τα ρίξει κάπου αλλού», συμπληρώνει.

Η χρήση αντιβιοτικών στα ζώα εκτροφής συσχετίζεται με την αντοχή στα φάρμακα που παρουσιάζει ο άνθρωπος, σύμφωνα με μελέτη που διεξήχθη πέρυσι. Διαπιστώθηκε «εξαιρετικά υψηλή» αντοχή του E.coli σε ποσοστό 73,3% στις αμινοπενικιλλίνες, οι οποίες χρησιμοποιούνται στα ζώα, αλλά «πολύ χαμηλή» αντοχή 0,78% στις γλυκυλκυκλίνες, οι οποίες απαγορεύονται στην κτηνοτροφία.

Για τον χρυσίζοντα Σταφυλόκοκκο (Staphylococcus aureus), οι ερευνητές διαπίστωσαν ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά της ομάδας των μακρολιδίων σε ποσοστό 56%, ενώ η ανθεκτικότητα στη βανκομυκίνη, ένα πιο πρόσφατο αντιβιοτικό που έχει απαγορευτεί στην κτηνοτροφία, ήταν μόλις 0,22%.

Οι κανόνες της ΕΕ για την ενθάρρυνση καλύτερων πρακτικών εκτροφής έχουν μειώσει τις ποσότητες αντιβιοτικών που χορηγούνται στα ζώα, με μικρό αντίκτυπο στη βιομηχανία. Στη Δανία, κορυφαίο παραγωγό χοιρινού κρέατος, οι χοίροι καταναλώνουν το 1/5 του παγκόσμιου μέσου όρου. Στη Γαλλία, που φημίζεται για το τυρί της, οι αγελάδες καταναλώνουν περίπου το 1/4 του μέσου όρου.

Ο Alan Dangour, επικεφαλής της ομάδας για το κλίμα και την υγεία στον μη κερδοσκοπικό ερευνητικό οργανισμό Wellcome λέει δήλωσε ότι οι επιστήμονες που ανακαλύπτουν νέες θεραπείες επιδίδονται σε αγώνα δρόμου ενάντια στα βακτήρια.

«Είναι σαφές ότι αν δεν βρούμε μια νέα σειρά αντιβιοτικών ή απαντήσεις στις βακτηριακές λοιμώξεις, όλο και περισσότεροι άνθρωποι θα κολλάνε λοιμώξεις που δεν θα ανταποκρίνονται πλέον στα φάρμακα που έχουμε», λέει: «Αυτό είναι πολύ επικίνδυνο. Φανταστείτε να επιστρέψουμε στον κόσμο όπως ήταν πριν από την εφεύρεση των αντιβιοτικών, όπου οι άνθρωποι πέθαιναν αριστερά, δεξιά και στο κέντρο από ένα κόψιμο… δεν θέλουμε να επιστρέψουμε σε αυτόν τον κόσμο».

Πηγή: Guardian

Φωτογραφία: iStock

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Χολέρα: Σημαντική αύξηση στα κρούσματα στην ΕΕ, αναφέρει το ECDC

Ιλαρά: Αύξηση 20% στα κρούσματα παγκοσμίως το 2023 – Η κατάσταση στην Ευρώπη

Δεν μπορείτε να συγκεντρωθείτε; Ποιες τεχνικές μπορούν να σας βοηθήσουν