Σκουλήκια-αστροναύτες σε αποστολή

Η μελέτη του μικροσκοπικού… αστροναύτη ίσως αποκαλύψει γιατί όσοι παραμένουν επί μακρόν σε τροχιά υφίστανται απώλεια οστικής και μυϊκής πυκνότητας, ένα από τα συνηθέστερα προβλήματα των παρατεταμένων διαστημικών αποστολών. Ακόμη κι αν δεν κάνει κανείς τίποτα, το ανθρώπινο σώμα εξακολουθεί να ανθίσταται στην βαρυτική έλξη της Γης. Σε καθεστώς μηδενικής βαρύτητας όμως, μυες και οστά βρίσκουν την ευκαιρία να «ξεκουρασθούν» με συνέπεια την ταχεία απώλειας μάζας: περίπου 1-2% ανά μήνα για τα οστά και έως 20% για τους μυς μετά την πάροδο μόλις 5-11 ημερών χωρίς άσκηση. Παρά τα ειδικά προγράμματα άσκησης που έχουν εκπονηθεί για τα πληρώματα των πολυήμερων διαστημικών αποστολών ή των κοσμοναυτών του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού (ΙSS) που περνούν μήνες εκεί, οι απώλειες εξακολουθούν να υφίστανται.

Μπορεί το Caenorhabditis elegans (ένα παράσιτο που χρησιμοποιείται συχνά στην έρευνα ως πρότυπο για μεγαλύτερους θαλάσσιους οργανισμούς) να μην ξεπερνά σε μήκος το… ένα χιλιοστό, όμως οι ερευνητές της Ιαπωνικής Υπηρεσίας Αεροδιαστημικής Εξερεύνησης έχουν μεγάλα σχέδια γι’ αυτό. Μελετώντας το υπό συνθήκες μικροβαρύτητας στον Διαστημικό Σταθμό ISS, ευελπιστούν να κατανοήσουν τους μηχανισμούς που κρύβονται πίσω από την απώλειας μάζας οστών και μυών ώστε το πρόβλημα να αντιμετωπισθεί μελλοντικά με νέες θεραπείες ή φάρμακα. Σε πρώτη φάση φέτος θα εξετάσουν τις ακριβείς μεταβολές των μυϊκών ινών και του κυτταροσκελετού των ζώων σε περιβάλλον με διαφορετικές συνθήκες βαρύτητας –αρχικά σε zero-G που επικρατεί στο εσωτερικό του Διαστημικού Σταθμού και κατόπιν σε προσομείωση γήϊνης βαρύτητας.

Τα αποτελέσματα πειραμάτων σε τέσσερεις γενεές μικροοργανισμών C. elegans που θα μεγαλώσουν στο Διάστημα θα συγκριθούν με τα αντίστοιχα που θα πραγματοποιηθούν στην Ιαπωνία για να διαπιστωθεί αν η προσαρμογή στις διαστημικές συνθήκες μεταφέρεται μέσω κυττάρων από γενιά σε γενιά χωρίς να αλλάζει το βασικό DNA ενός οργανισμού. Τα συμπεράσματα δεν θα ωφελήσουν μόνο την NASA αλλά θα βοηθήσουν και ανθρώπους στην Γη καθώς η απώλεια οστικής πυκνότητας στο Διάστημα είναι παρόμοια με την οστεοπόρωση ενώ αυτή των μυών συναντάται συχνά σε ηλικιωμένους, κλινήρεις από ασθένειες και πάσχοντες από κάποια μορφή παράλυσης.

Αλέξανδρος Θεολόγου