Στοχευμένες θεραπείες και ανοσοθεραπεία το μέλλον στην Ογκολογία

Η γνώση πως κάθε ασθενής έχει τον δικό του, μοναδικό καρκίνο για τον οποίο χρειάζεται εξειδικευμένη θεραπεία, αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζεται η νόσος. Η Ανοσοθεραπεία και νέες θεραπείες που στοχεύουν συγκεκριμένους μοριακούς μηχανισμούς άλλαξαν την μορφή της Ογκολογίας.

Η Ανοσοθεραπεία  επεκτείνεται σε συνεχώς ευρύτερο φάσμα ενδείξεων. Οι στοχευμένες θεραπείες αναδεικνύουν πολύ μικρές υποομάδες ασθενών σε κάθε πάθηση που ωφελούνται από αυτές. Επιπλέον, δημιουργούνται ενδείξεις που απευθύνονται σε συγκεκριμένα μοριακά χαρακτηριστικά ανεξαρτήτως του οργάνου προέλευσης και του ιστολογικού τύπου (tumor agnostic indications). Οι θεραπευτικές αυτές προσεγγίσεις είναι κατάλληλες για πολλούς, διαφορετικούς καρκίνους, η πρόγνωση των οποίων έχει πια αρχίσει να αλλάζει ριζικά.

Οι πρόοδοι σε αυτούς τους τομείς και η πολυπαραγοντική συνεργασία στην προσπάθεια αντιμετώπισης του καρκίνου βρέθηκαν πρόσφατα στο επίκεντρο της 8ης Διημερίδας Multidisciplinary Care Discussions in Oncology (MDcON 2020), που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα.

Μια διαφορετική επιστήμη

«Η Ογκολογία είναι πλέον μία πολύ διαφορετική επιστήμη, απ’ ό,τι παλαιότερα. Πολλές μορφές καρκίνου έχουν αλλάξει πρόσωπο, γιατί έχει αλλάξει ο τρόπος που προσεγγίζουμε τη νόσο», δήλωσε ο πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής της Διημερίδας δρ Ηλίας Αθανασιάδης, παθολόγος-ογκολόγος, διευθυντής Ογκολογικής Κλινικής Νοσοκομείου «Μητέρα», Visiting Professor Ογκολογίας στο Northwestern University στις ΗΠΑ. «Η κλασική προσέγγιση ήταν να αναπτύσσουμε θεραπείες και να θέτουμε νέες ενδείξεις για τις διάφορες μορφές καρκίνου, αναλόγως με την προέλευσή τους από συγκεκριμένο όργανο. Σήμερα, γνωρίζουμε πως οι καρκίνοι που προέρχονται από ένα όργανο είναι στην πραγματικότητα ένα σύνολο από διαφορετικά νοσήματα που χρειάζονται διαφορετικές θεραπείες».

Και συνέχισε: «Γνωρίζουμε επίσης πως αν στοχεύουμε συγκεκριμένα μοριακά χαρακτηριστικά των όγκων, μπορούμε να τους καταπολεμήσουμε. Ανακαλύπτουμε ολοένα περισσότερα τέτοιου είδους χαρακτηριστικά (βιοδείκτες). Μάλιστα έχουμε τις πρώτες εγκρίσεις φαρμάκων με βάση αυτούς ακριβώς τους βιοδείκτες».

Οι εξελίξεις αυτές δεν σημαίνουν πως αλλάζουν οι κανόνες στην Ογκολογία. Λαμβάνονται όμως ξεχωριστές αποφάσεις για κάθε ασθενή, εντοπίζονται οι πιθανοί στόχοι του καρκινικού όγκου του και χορηγείται το ειδικό φάρμακο γι’ αυτούς. «Είναι ένα εντελώς καινούργιο μοντέλο στην Ογκολογία, τελείως διαφορετικό από αυτό που ακολουθούσαμε πριν από δέκα χρόνια», υπογραμμίζει ο κ. Αθανασιάδης.

Καρκίνος του μαστού και νευροενδοκρινείς όγκοι

Η απόλυτη εξατομίκευση και η διαφορετικότητα κάθε όγκου από τον άλλο, αποτέλεσαν την κεντρική ιδέα στο συνέδριο. Ο διακεκριμένος καθηγητής Ογκολογίας Μαστού William J. Gradishar, από την Ιατρική Σχολή Feinberg του Πανεπιστημίου Northwestern, μίλησε για την ανάπτυξη της Ιατρικής Ακριβείας (Precision Medicine) στην αντιμετώπιση του μεταστατικού καρκίνου του μαστού και τις προοπτικές για το μέλλον.

Όπως είπε, έχουν υπάρξει σημαντικές εξελίξεις. Εγκρίθηκε ανοσοθεραπεία για τον τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού και νέα φάρμακα για τους όγκους με θετικό HER2. Επιπλέον, αναπτύχθηκαν νέες στοχευμένες θεραπείες της οικογένειας των αναστολέων του CDK4 και CDK6 για τους μεταστατικούς και τους πρώιμους ορμονοεξαρτώμενους όγκους του μαστού. Οι εξελίξεις αυτές προσφέρουν στις ασθενείς καλύτερη επιβίωση και με καλύτερη ποιότητα ζωής.

Ο κ. Χρήστος Τουμπανάκης, Consultant στη Γαστρεντερολογία & τους Νευροενδοκρινείς Όγκους, Ομότιμος Αναπληρωτής Καθηγητής στο University College London, εξήγησε στο συνέδριο πως οι αναστολείς του PARP μπορεί να συμβάλλουν στην καλύτερη αντιμετώπιση των νευροενδοκρινών όγκων.

Οι νευροενδοκρινείς όγκοι είναι μία σπάνια και ετερογενής ομάδα νεοπλασμάτων που αναπτύσσονται με βραδύ ρυθμό. Συχνά διαγιγνώσκονται αργά στην πορεία της νόσου, όταν πια είναι τοπικά προχωρημένοι ή μεταστατικοί. H επιλογή της ακολουθίας των θεραπειών και οι επί μέρους αποφάσεις αποτελούν έργο μιας συγκροτημένης ομάδας ειδικών.

Γυναικολογικοί καρκίνοι και όγκοι ουροθηλίου

Στο συνέδριο συζητήθηκαν επίσης οι εξαιρετικές επιτυχίες στους γυναικολογικούς καρκίνους. Ειδικά στον καρκίνο της ωοθήκης οι εντυπωσιακές εξελίξεις αφορούν τους αναστολείς της PARP. Πρόκειται για μία ομάδα φαρμάκων που στοχεύουν αποτελεσματικά τα κύτταρα που έχουν διαταραχή στον μηχανισμό επιδιόρθωσης των βλαβών του DNA.

Τα φάρμακα αυτά παρουσιάζουν επίσης σημαντικά αποτελέσματα σε ασθενείς με άλλες διαγνώσεις οι οποίες έχουν ως κοινό χαρακτηριστικό την αδυναμία διορθώσεως βλαβών του DNA (Homologous Repair Deficiency, HRD)

Επιπλέον, τις νεότερες εξελίξεις στην αντιμετώπιση του καρκίνου του ουροθηλίου παρουσίασε ο αναπληρωτής καθηγητής Πέτρος Γρίβας, κλινικός διευθυντής του Προγράμματος Ουρογεννητικών Καρκίνων στον Τομέα Ογκολογίας του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον, αναπληρωματικό μέλος του Τομέα Κλινικής Έρευνας στο Κέντρο Έρευνας του Καρκίνου Fred Hutchinson, στις ΗΠΑ.

Κατευθυντήριες οδηγίες

Στο συνέδριο παρουσιάστηκαν επίσης οι σύγχρονες θεραπευτικές προσεγγίσεις στον καρκίνο του πνεύμονα και άλλες εξελίξεις στην Ανοσοθεραπεία. Επίσης παρουσιάστηκαν οι κατευθυντήριες οδηγίες για την αντιμετώπιση των ογκολογικών ασθενών στην εποχή της πανδημίας.

Παρουσιάσθηκαν επίσης καινοτόμες χειρουργικές στρατηγικές και μέθοδοι για την αντιμετώπιση των κακοηθών όγκων του πεπτικού και του πνεύμονα.

Στο συνέδριο τονίστηκε ιδιαίτερα η σημασία που έχει να αντιμετωπίζεται ο καρκίνος από διεπιστημονική ομάδα. Στην ομάδα αυτή συμμετέχουν ο παθολόγος – ογκολόγος, ο χειρουργός – ογκολόγος, ο ακτινοθεραπευτής – ογκολόγος, ο παθολογοανατόμος, ο ακτινοδιαγνώστης  και γιατροί πολλών άλλων ειδικοτήτων.  Όπως τονίστηκε αυτό είναι απαραίτητο διότι ο καρκίνος είναι μία πολυπαραγοντική ασθένεια, με πολλές εκφάνσεις και ανάγκες, που απαιτεί πολυεπίπεδη αντιμετώπιση.

Διοργάνωση

Η 8η Διημερίδα Multidisciplinary Care Discussions in Oncology διοργανώθηκε από την αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία για την αποκατάσταση του μαστού «Λωτός», σε συνεργασία με την Ογκολογική Κλινική του Νοσοκομείου «ΜΗΤΕΡΑ». Πραγματοποιήθηκε σε κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας. Μεταδόθηκε και με live streaming, το οποίο παρακολούθησαν περισσότεροι από 320 επαγγελματίες Υγείας, προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί φοιτητές απ’ όλη τη χώρα αλλά και από το εξωτερικό. Μετά το πέρας της χορηγήθηκαν μόρια Συνεχιζόμενης Ιατρικής Εκπαίδευσης, σύμφωνα με τα κριτήρια της EACCME-UEMS.