«Μη βιώσιμη» χαρακτηρίζουν οι εκπρόσωποι του PhARMA Innovation Forum (PIF) την υφιστάμενη κατάσταση ανάμεσα στο κράτος και τις φαρμακευτικές εταιρείες, αναφορικά με την ανισορροπία στη συμβολή των δύο πλευρών στη φαρμακευτική δαπάνη (νοσοκομειακή και φαρμάκων κοινότητας).
Σύμφωνα με τον κλάδο που εκπροσωπεί την φαρμακευτική καινοτομία, το γεγονός ότι η φαρμακοβιομηχανία συμβάλει με τη «μερίδα του λέοντος» στην φαρμακευτική δαπάνη των φαρμάκων της κοινότητας και των νοσοκομείων εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους βιωσιμότητας για τις φαρμακευτικές εταιρείες και υποσκάπτει την απρόσκοπτη πρόσβαση των ασθενών στις νέες καινοτόμες θεραπείες.
Είναι χαρακτηριστικό πως για το πρώτο εξάμηνο του 2023, οι υποχρεωτικές επιστροφές (clawback) για τα φαρμακεία ΕΟΠΥΥ έχουν εκτοξευθεί, ενώ τα μέτρα που εφαρμόζει το υπουργείο Υγείας δεν έχουν ακόμη αποδώσει. Σε πιο δεινή θέση βρίσκονται οι εταιρείες που ασχολούνται περισσότερο με το νοσοκομειακό φάρμακο.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις του PIF, οι συνολικές επιστροφές (clawback και rebate) στα νοσοκομειακά φάρμακα για το 2023, ανέρχονται:
- στο 81,9 % των πωλήσεων,
- στην κατηγορία 1Α και 1Β (καινοτόμα του ΕΟΠΥΥ) στο 67,6%
- στα φάρμακα κοινότητας στο 49,5%.
Όσον αφορά στην εξέλιξη της φαρμακευτικής δαπάνης τα επόμενα χρόνια, με τα υφιστάμενα μέτρα, εκτιμάται ότι τα αντίστοιχα νούμερα θα διαμορφωθούν σε:
- 76,4%, 70,3% και 47,6% το 2024,
- 77,1%, 73,5% και 46% το 2024.
Επιπτώσεις στους ασθενείς
Σύμφωνα με τους εκπροσώπους του PIF, η κρατική υποχρηματοδότηση στη δαπάνες φαρμάκου εδώ και πάνω από 10 χρόνια έχει ως αποτέλεσμα την αντιστρόφως ανάλογη πορεία των υποχρεώσεων μεταξύ κράτους και φαρμακοβιομηχνίας. Είναι χαρακτηριστικό πως από το 2022, οι φαρμακευτικές εταιρείες είναι ο κύριος χρηματοδότης του φαρμάκου (52% υποχρεωτικές πληρωμές) έναντι του κράτους (48% δημόσιος προϋπολογισμός).
Την ίδια στιγμή, η ρήτρα συνυπευθυνότητας που συμφωνήθηκε με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή λήγει το 2025 και δεν υπάρχει καμία δέσμευση της Πολιτείας για την επόμενη ημέρα. Αντίθετα, οι φαρμακευτικές εταιρείες δεν έχουν ακόμη λάβει τα συνολικά σημειώματα του 2023. Για τα δε νοσοκομειακά φάρμακα δεν έχει εκδοθεί ούτε καν το σημείωμα clawback του πρώτου εξαμήνου του 2023.
Τέλος, ψηφιακά εργαλεία όπως τα θεραπευτικά πρωτόκολλα, η ηλεκτρονική διασύνδεση των νοσοκομείων και ο Ατομικός Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας (ΑΗΦΥ), DRGs που μπορούν να συμβάλλουν αποτελεσματικά στον εξορθολογισμό της φαρμακευτικής δαπάνης και τη χρηστή διαχείριση από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς υγείας, δεν έχουν ολοκληρωθεί.
Ως αποτέλεσμα των παραπάνω στρεβλώσεων, το 2023, το 50% των καινοτόμων φαρμάκων που είχαν λάβει έγκριση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA) την προηγούμενη τετραετία δεν ήταν διαθέσιμα στους Έλληνες ασθενείς.
Μόλις το 25% των καινοτόμων φαρμάκων με έγκριση ΕΜΑ της τελευταίας τετραετίας είναι πλήρως διαθέσιμα στην Ελλάδα, ενώ το 23% διατίθεται μέσω ατομικών αιτημάτων (ΣΗΠ) ή ΙΦΕΤ, προκαλώντας καθυστερήσεις στην πρόσβαση των ασθενών και επιβάρυνση της δαπάνης.
PIF: Οι προτάσεις
Οι αποτελεσματικές παρεμβάσεις κρίνονται αναγκαίες για την βιωσιμότητα του ευρύτερου συστήματος υγείας, με βάση το συνδυασμό «επιπλέον χρηματοδότηση και διαρθρωτικά μέτρα».
Στην κατεύθυνση αυτή, το Pharma Innovation Forum προτείνει την εκπόνηση και εφαρμογή ενός Συμφώνου Συνεργασίας ανάμεσα στην πολιτεία και τη φαρμακοβιομηχανία με σκοπό:
• Την έγκαιρη και ισότιμη πρόσβαση των ασθενών σε νέες καινοτόμες θεραπείες.
• Την εξυγίανση της φαρμακευτικής πολιτικής με όρους βιωσιμότητας και δίκαιης συνυπευθυνότητας.
• Την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Ελλάδας και την προσέλκυση επενδύσεων που υποστηρίζουν επίσης τον στόχο της κυβέρνησης να καθιερώσει την Ελλάδα ως βασικό φαρμακευτικό κόμβο στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Σύμφωνα με την πρόταση, το Σύμφωνο Συνεργασίας είναι προϊόν συναπόφασης και εκπροσωπείται από τριμερές σχήμα από την πλευρά της Κυβέρνησης (Υπουργεία Υγείας, Οικονομικών, Ανάπτυξης) και PIF, Σύνδεσμο Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ), Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας (ΠΕΦ) από την πλευρά της φαρμακοβιομηχανίας. Στη διαδικασία αυτή θα πρέπει να υπάρξει διαβούλευση και με τις ενώσεις ασθενών.
Το Σύμφωνο παρέχει προβλεψιμότητα και σταθερότητα, μέσω ενός πλάνου δράσης τριετούς ορίζοντα και περιέχει συγκεκριμένους στόχους, πολιτικές, προϋπολογισμό, χρονοδιάγραμμα και KPIs (καίριοι δείκτες απόδοσης).
Ενδεικτικές περιοχές δεσμεύσεων από την πλευρά της Πολιτείας:
• Επαρκής προϋπολογισμός φαρμάκου με προσθήκη νέων χρηματοδοτικών εργαλείων (Σχήμα Μεταβατικής Αποζημίωσης), ανακατομή πόρων μεταξύ καναλιών με σκοπό τη σύγκλιση της υπέρβασης και θέσπιση ανώτατου ορίου στο ποσοστό συμμετοχής των φαρμακευτικών εταιρειών στη βάση μίας δίκαιης και βιώσιμης συνυπευθυνότητας,
• Δέσμη μέτρων για τον έλεγχο της κατανάλωσης, με έμφαση στα ψηφιακά εργαλεία –όπως δεσμευτικά θεραπευτικά πρωτόκολλα- και ενίσχυση πολιτικών υποκατάστασης,
• Επαναπροσδιορισμός των κριτηρίων συμψηφισμού clawback έναντι R&D επενδύσεων.
Ενδεικτικές περιοχές δεσμεύσεων από την πλευρά της καινοτόμου φαρμακοβιομηχανίας:
• Εντατικότερο επενδυτικό αποτύπωμα στην κλινική έρευνα,
• Συνεργασία σε προγράμματα εκσυγχρονισμού του ΕΣΥ και προσέλκυσης επενδύσεων (PIF Big Data / RWD Program, PIF Accelerator για την παροχή τεχνογνωσίας για την αποδοτικότερη χρήση της φαρμακευτικής περίθαλψης).
Το Pharma Innovation Forum, το οποίο εκπροσωπεί 26 ηγέτιδες φαρμακευτικές εταιρείες στην Ελλάδα, καλεί την Ελληνική Κυβέρνηση και όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη σε συνεργασία για την υλοποίηση αυτού του οράματος, ως τη βάση για μία βιώσιμη φαρμακευτική πολιτική προς όφελος των ασθενών και της εθνικής οικονομίας.