Ελπίδες για θεραπεία του αλκοολισμού με φάρμακα αδυνατίσματος

Κάθε εβδομάδα, περίπου δώδεκα ασθενείς έρχονται σε ένα μικρό δωμάτιο στο νοσοκομείο Frederiksberg της Κοπεγχάγης. Εκεί τους δένουν τα μάτια και βάζουν ακουστικά για να ακούσουν μουσική. Τότε μια νοσοκόμα τους χορηγεί με ένεση ένα από τα πλέον γνωστά φάρμακα για την απώλεια βάρους και τον διαβήτη που κυκλοφορούν: το Wegovy.

Οι ασθενείς δεν δίνουν μάχη με τα κιλά, αλλά με το βάρος. Είναι εθελοντές σε μία από τις πολλές και διαφορετικές μελέτες που ξεκίνησαν φέτος σε ΗΠΑ και Δανία για να δουν αν το Wegovy μπορεί να θεραπεύσει τον αλκοολισμό. Μελέτες που αυξάνονται συνεχώς.

Οι ερευνητές δοκιμάζουν τα συγκεκριμένα φάρμακα σε ευρύ φάσμα διαταραχών, από τη νόσο του Αλτσχάιμερ έως την υπνική άπνοια.

Καμία νέα θεραπεία εδώ και είκοσι χρόνια

Στην περίπτωση του αλκοολισμού, όμως, οι εταιρείες που παράγουν τα φάρμακα αυτά δεν έχουν καμία συμμετοχή, όπως αναφέρει σε εκτενές ρεπορτάζ του για το θέμα το πρακτορείο Bloomberg. Και η αλήθεια είναι ότι για τον αλκοολισμό δεν έχει εγκριθεί καμία νέα θεραπεία εδώ και σχεδόν δύο δεκαετίες, διότι αφενός οι εμπορικές προοπτικές είναι αβέβαιες, αφετέρου οι παγίδες αφθονούν.

Μόνο τρεις νέες θεραπείες έχουν εγκριθεί τις τελευταίες επτά δεκαετίες στις ΗΠΑ για τη διαταραχή του αλκοολισμού, σύμφωνα με τον Christian Hendershot, κλινικό ψυχολόγο και καθηγητή στην Ιατρική Σχολή του πανεπιστημίου UNC στη Βόρεια Καρολίνα. Συγκριτικά, για τον διαβήτη έχουν εγκριθεί 40 με 50.

Ο Anders Fink-Jensen, ο καθηγητής που επιβλέπει τη μελέτη στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, περιγράφει τους (αλκοολικούς) ασθενείς ως μια «εύθραυστη ομάδα» που είναι πιθανό να έχουν κι άλλες ασθένειες, γεγονός που περιπλέκει το πρόβλημα, εγείροντας ανησυχίες ότι θα μπορούσαν να αλλοιώσουν την εικόνα του φαρμάκου.

Μειωμένη διάθεση και για αλκοόλ

Ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούν τα φάρμακα αυτά στο σώμα γεμίζει, ωστόσο, ελπίδες τους ερευνητές ότι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και για άλλες θεραπείες.

Μετά τη χορήγηση του φαρμάκου απώλειας βάρους μερικοί ασθενείς αναφέρουν μειωμένη όρεξη και παράλειψη γευμάτων.

Το δραστικό συστατικό του Wegovy -και του αδελφού φαρμάκου Ozempic- μιμείται μια ορμόνη του εντέρου που ονομάζεται GLP-1 την οποία παράγει το σώμα αμέσως μετά το φαγητό.

Ενώ η φυσικά παραγόμενη ορμόνη GLP-1 εξαφανίζεται γρήγορα μετά το γεύμα, η φαρμακευτική εκδοχή της, με ένεση μία φορά την εβδομάδα, παραμένει σε πολύ υψηλά επίπεδα για μέρες.

Τα φάρμακα επιβραδύνουν την κίνηση της τροφής μέσω του εντέρου, αλλά η επίδρασή τους είναι πολύ ευρύτερη. Ανάμεσα στα πολλά μέρη του σώματος όπου βρίσκονται υποδοχείς GLP-1 είναι και ο εγκέφαλος, όπου τα φάρμακα πιστεύεται ότι επηρεάζουν την ντοπαμίνη, έναν νευροδιαβιβαστή που βοηθά στη ρύθμιση της ευχαρίστησης που προέρχεται από το σεξ, ένα καλό γεύμα ή ένα ποτήρι κρασί.

«Παρεμβαίνει στο σύστημα ανταμοιβής», λέει ο Jens Juul Holst, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης που έκανε βασικές πρώτες ανακαλύψεις για την GLP-1.

Οι ασθενείς αναφέρουν στους γιατρούς τους τη επιθυμία για αλκοόλ, από τότε που κυκλοφόρησαν τα πρώτα φάρμακα GLP-1 στην αγορά, πριν από δέκα και πλέον χρόνια.

Σε μελέτες με ζώα, οι θεραπείες έχουν αποδειχθεί ότι μειώνουν τη χρήση αλκοόλ, κοκαΐνης, αμφεταμίνης και νικοτίνης, όπως και την πρόσληψη τροφής. Δανοί ερευνητές ανακάλυψαν μάλιστα ότι δύο παλαιότερα φάρμακα αυτής της κατηγορίας μείωσαν την κατανάλωση αλκοόλ σε έναν πληθυσμό μαϊμούδων που έπιναν σκληρά στο νησί Σεντ Κιτς της Καραϊβικής.

Αλλά οι λίγες δοκιμές που έχουν γίνει σε ασθενείς με αλκοολισμό με παλαιότερα, πιο αδύναμα φάρμακα άτομα ήταν λιγότερο πειστικές. Στην πιο φιλόδοξη μέχρι στιγμής, που δημοσιεύτηκε πέρυσι και τη διεύθυνση της οποίας είχε η ομάδα της Κοπεγχάγης, οι ερευνητές διαπίστωσαν έκπληκτοι ότι παρόλο που οι άνθρωποι έπιναν λιγότερο όταν έπαιρναν ένα παλαιότερο φάρμακο που ονομαζόταν εξενατίδη, δεν μείωσαν το ποτό περισσότερο από εκείνους που έπαιρναν placebo και έκαναν ψυχοθεραπεία. Ωστόσο, οι απεικονιστικές εξετάσεις έδειξαν μικρότερη ενεργοποίηση στο σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου όταν οι άνθρωποι που λάμβαναν το φάρμακο κοιτούσαν εικόνες με αλκοόλ, κάτι που αποτελεί ενδεχομένως σημάδι ότι είχε αποτέλεσμα, υποστηρίζει η Mette Kruse Klausen, η οποία βοήθησε στη διεξαγωγή της μελέτης στο πλαίσιο του διδακτορικού της.

Μια άλλη πρόσφατη περιπτωσιολογική μελέτη έδειξε πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα, αλλά για μόλις έξι άτομα. Σε αυτούς τους ασθενείς χορηγήθηκε σεμαγλουτίδη -η δραστική ουσία τόσο στο Wegovy όσο και στο Ozempic- για απώλεια βάρους. Υπέφεραν, όμως, και από τη διαταραχή του αλκοολισμού και είδαν όλοι σημαντική μείωση στα συμπτώματά τους.

Στη νέα έρευνα στη Δανία, οι εθελοντές πρέπει να έχουν δείκτη μάζας σώματος τουλάχιστον 30. Τα άτομα που εγγράφονται έχουν επίσης διαφορετικό προφίλ, είναι πιο άνετα οικονομικά και για τους περισσότερους είναι η πρώτη φορά που αναζητούν θεραπεία. Θα λάβουν είτε Wegovy είτε εικονικό φάρμακο, μαζί με ψυχοθεραπεία, για έξι μήνες.

Το διάστημα αυτό είναι αρκετά μεγάλο για κάποιον με εθισμό. Στις μελέτες για τον αλκοολισμό, οι άνθρωποι κάνουν συχνά μια δυνατή αρχή και είναι συνηθισμένο να βλέπει κανείς θεαματική αλλαγή τους πρώτους τρεις μήνες, αλλά η αλλαγή αυτή δύσκολα συνεχίζεται. Έτσι, η ερευνητική ομάδα έθεσε τον κανόνα οι εθελοντές να μην μπορούν να χάσουν παρά μόνο πέντε επισκέψεις. Οι ερευνητές περίμεναν αρχικά ότι περίπου το 40% των ασθενών θα εγκατέλειπε, αλλά στα τέλη Νοεμβρίου, πέντε μήνες μετά, κανείς δεν το έχει κάνει.

Στις ΗΠΑ, τουλάχιστον τέσσερις μελέτες για τον αλκοολισμό βρίσκονται σε εξέλιξη ή θα ξεκινήσουν σύντομα. Οι περισσότερες είναι δομημένες με παρόμοιο τρόπο.

«Είναι η πιο συναρπαστική στιγμή», δήλωσε ο Lorenzo Leggio, ο κλινικός διευθυντής του Εθνικού Ινστιτούτου των ΗΠΑ για τις Καταχρήσεις Ναρκωτικών (US National Institute on Drug Abuse): «Υπάρχει μεγάλη δυναμική, μεγάλο ενδιαφέρον για αυτόν τον στόχο».

Φωτογραφία: iStock

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Ασθενείς και καρκίνος: Ζητούν ένταξη των βιοδεικτών στη συνταγογράφηση και Εθνικό Μητρώο Καρκίνου