Εφιάλτες στον ύπνο τους, αλλά και κατά τη διάρκεια της ημέρας με τα μάτια ανοιχτά, βιώνουν μεταξύ πολλών ακόμη ψυχικών προβλημάτων κάποιοι από τους επιζήσαντες του πιο τραγικού πολύνεκρου σιδηροδρομικού δυστυχήματος που έχει καταγραφεί στην Ελλάδα και συνέβη στις 28 Φεβρουαρίου 2023, στα Τέμπη.
Η σφοδρή σύγκρουση και η ανάφλεξη των συρμών της επιβατικής αμαξοστοιχίας που μετέφερε περισσότερους από 350 επιβάτες, προκάλεσε τον θάνατο 57 ανθρώπων και τον τραυματισμό τουλάχιστον 85.
Οι 39 από τους περίπου 300 που επέζησαν αναζήτησαν ψυχιατρική βοήθεια στο Ιατρείο Τραύματος που δημιουργήθηκε ειδικά για την παροχή ψυχιατρικής φροντίδας στους επιζήσαντες της τραγωδίας, στην Γ’ Ψυχιατρική Κλινική ΑΠΘ, του Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ της Θεσσαλονίκης.
Τα αποτελέσματα μετά από 8 μήνες παρακολούθησης των ανθρώπων αυτών κατέγραψε και παρουσίασε ο Ψυχίατρος και επιμελητής β’ της Κλινικής του ΑΧΕΠΑ, Γρηγόρης Καρακατσούλης.
“Όλοι αυτοί οι άνθρωποι που ήρθαν σε μας, αντιμετωπίζουν πολύ σοβαρά θέματα”, λέει στο iatropedia.gr ο ίδιος και εξηγεί:
“Οι περισσότεροι έχουν ακόμη και σήμερα οξεία αντίδραση στο στρες και κάποιοι διαταραχή μετατραυματικού στρες, αυτό που ξέρουμε ως PTSD (Post-traumatic stress disorder). Αυτό που βιώνουν αυτοί οι άνθρωποι, δεν είναι λίγο. Σας το λέω από πρώτο χέρι. Ήρθαν και ολοκλήρωσαν οι περισσότεροι την ψυχοθεραπεία, γιατί την είχαν ανάγκη. Δεν το έκαναν για να κερδίσουν κάτι. Δυστυχώς βρέθηκαν σ’ αυτή τη δύσκολη θέση κι είχαν την ατυχία να είναι συμμετέχοντες σ’ αυτό το δυστύχημα. Από αυτούς που είδα εγώ κανένας δεν έμεινε ανεπηρέαστος από αυτό που έζησε. Όλοι είχαν από κάτι. Και ορισμένοι είχαν και σωματικούς τραυματισμούς”, σημειώνει ο γιατρός.
“Εφιάλτες με τα μάτια ανοιχτά”
Το Ιατρείο Τραύματος λειτούργησε για τους 39 επιβάτες -που προσήλθαν αμέσως μετά το δυστύχημα- με τη μέθοδο της τηλεψυχιατρικής, δηλαδή με συνεδρίες εξ’ αποστάσεως. Οι μισοί από αυτούς ήταν επιβάτες του 3ου βαγονιού.
Ο κ. Καρακατσούλης ζήτησε να τους δει και έναν μήνα μετά, διάστημα κατά το οποίο εκδηλώνονται τα πρώτα συμπτώματα του μετατραυματικού συνδρόμου PΤSD.
“Όλοι τους είχαν μια οξεία και σημαντική συμπτωματολογία διαταραχής της προσαρμογής, δηλαδή ακόμη και στο πιο μικρό ερέθισμα, είχαν αντίδραση. Είχαν προβλήματα με τον ύπνο τους, παρατηρήθηκε έκπτωση της λειτουργικότητάς τους στις δουλειές τους. Από τους 39 που ήρθαν αρχικά, οι 4 (το 10%) τηρούν μέχρι σήμερα τις προϋποθέσεις και τα κριτήρια για διάγνωση διαταραχής μετά από τραυματικό στρες, το PΤSD. Οι υπόλοιποι έχουν ακόμη και σήμερα πολύ σοβαρή συμπτωματολογία, μια διαταραχή της προσαρμογής, που βρίσκεται σε φάση επούλωσης”.
Όσοι πάσχουν από PTSD βιώνουν μια αληθινή κόλαση, σύμφωνα με τον γιατρό.
“Έχουν flash back, επαναβιώσεις του τραυματικού γεγονότος. Βλέπει δηλαδή κάποιος σαν “ταινία” σκηνές από το τραύμα που έχει βιώσει. Αυτό είναι βασικό, για να έχει κάποιος διάγνωση PTSD. Δηλαδή περπατάει κάποιος στον δρόμο, ή βλέπει τηλεόραση και εντελώς ξαφνικά του έρχονται ακουσίως εικόνες από το τραύμα που βίωσε, αλλά τόσο ζωντανό σαν να το ξαναζεί, σαν να το βλέπει μπροστά του. Αυτό είναι παθογνωμονικό σχεδόν”, σημειώνει ο κ. Καρακατσούλης και προσθέτει ότι το δεύτερο σύμπτωμα που έχουν οι ασθενείς και επιβεβαιώνει τη διάγνωση του μετατραυματικού στρες είναι οι εφιάλτες στον ύπνο με το περιεχόμενο του τραύματος για μεγάλο χρονικό διάστημα.
“Έχουν ξεχάσει τι έζησαν”
Η συντριπτική πλειοψηφία των επιβατών είναι νέα παιδιά, ανύπαντροι, οι περισσότεροι φοιτητές αλλά και κάποιοι εργαζόμενοι από τη Θεσσαλονίκη. Σχεδόν οι μισοί που βρέθηκαν στο Ιατρείο Τραύματος του ΑΧΕΠΑ είχαν υποστεί σωματικό τραυματισμό, ενώ το 40% είδε νεκρούς και τραυματίες.
Οι 9 στους 10 βιώνουν οξεία αντίδραση στο στρες, με ποικίλα συμπτώματα και κυρίαρχο αυτό της ψυχογενούς αμνησίας, όπως λέει ο γιατρός:
“Είναι σαν ένα συναισθηματικό “μούδιασμα”. Δεν μπορεί να βιώσει κάποιος έντονα συναισθήματα. Είναι κατά κάποιο τρόπο “στα χαμένα”, με μειωμένη αντίληψη του περιβάλλοντος. Έχει κάτι σαν αμνησία, σαν να μην θυμάται ή και πράγματι δεν θυμάται κάποια πράγματα από αυτά που έχει υποστεί. Είναι ένας μηχανισμός απώθησης αυτό, δηλαδή, μια τεχνητή αμνησία, μια μορφή ψυχογενούς αμνησίας και όχι οργανικής”, εξηγεί.
Οι περισσότεροι από τους 39 επιβάτες παρακολούθησαν συνεδρίες ομαδικής ψυχοθεραπείας για τη διαχείριση του τραύματος. Σε διάστημα περίπου 8 μηνών πραγματοποιήθηκαν 47 συνεδρίες και συγκεκριμένα από τις 16/3/2023 έως τις 31/10/2023.
Οι συναντήσεις έγιναν δια ζώσης από ειδικούς Ψυχολόγους του τμήματος. Ο Ψυχίατρος κ. Κατακατσούλης παρακολούθησε τη συνταγογράφηση φαρμάκων, καθώς κάποιοι από αυτούς είχαν προϋπάρχοντα προβλήματα ψυχικής υγείας και μετά τη σύγκρουση των τρένων, μπήκαν σε θεραπεία με φαρμακευτική αγωγή.
“Εγώ τους έβλεπα για συνταγογράφηση. Είχαν κάποιοι προϋπάρχουσα ψυχική διαταραχή και κάποιοι βρίσκονταν ήδη σε ψυχοθεραπεία. Αλλά οι περισσότεροι προχώρησαν μετά και σε φαρμακοθεραπεία. Αυτοί που είχαν προϋπάρχουσα ψυχική διαταραχή ήταν σχεδόν οι μισοί”, εξηγεί ο γιατρός.
Φαρμακευτική αγωγή την έλαβε το 75%, των επιβατών, ενώ το 25% από όσους τους συστήθηκαν φάρμακα τελικά δεν έλαβαν την αγωγή.
Σύμφωνα με τον Ψυχίατρο, κ.Καρακατσούλη πολλοί από τους ασθενείς αυτούς θα αναζητήσουν ξανά τη βοήθεια του Ιατρείου καθώς σε σύντομο χρονικό διάστημα, θα αρχίσουν οι εκδικάσεις των υποθέσεων αυτών και κάποιοι από αυτούς θα ζητήσουν και ιατρικές γνωματεύσεις.
«Ήδη δύο ζήτησαν γνωμάτευση για δικαστική χρήση. Δίκαιο και αναμενόμενο. Οι άνθρωποι αυτοί δικαιούνται αποζημίωση για όλο αυτό που έζησαν. Φαντάζομαι κατά τη διαδικασία αυτή θα έρθουν κι άλλοι. Θα εξετάσουμε κι άλλους και σ’ αυτό το έδαφος θα δούμε την εξέλιξή τους. Αν έχει περάσει η οξεία φάση που έζησαν τότε, δεν θα μπορέσω να γνωματεύσω. Θα μπορώ να γνωματεύσω, όμως, για το τώρα», καταλήγει ο γιατρός.
Δείτε αναλυτικά τα στοιχεία που παρουσίασε ο γιατρός κατά τη διάρκεια του Days of mental health 2023, που έγινε τις προηγούμενες ημέρες στη Θεσσαλονίκη.
Συνοπτικά η παροχή Ψυχιατρικής και Ψυχοθεραπευτικής βοήθειας στους 39 επιβάτες
Στο Ιατρείο τραύματος που δημιουργήθηκε για την επί τούτω παροχή ψυχιατρικής φροντίδας στους επιζήσαντες του σιδηροδρομικού δυστυχήματος αιτήθηκαν 39 άτομα.
Οι γυναίκες ήταν περισσότερες από τους άνδρες (56 έναντι 44%).
Ο μέσος όρος ηλικίας ήταν τα 33 έτη για τις γυναίκες και τα 29 έτη για τους άνδρες με γενικό μέσο όρο τα 31 έτη χωρίς να διαπιστώνεται στατιστικά σημαντική διαφορά ως προς την ηλικία και το φύλο.
Οι 9 στους 10 ένα μήνα μετά το δυστύχημα πληρούσαν τα κριτήρια για οξεία αντίδραση σε στρεσογόνο παράγοντα. Από το 10% που πληρούσε τα κριτήρια της μετατραυματικής διαταραχής στρες οι άνδρες και οι γυναίκες είχαν την ίδια
εκπροσώπηση.
Οι μισοί εξετασθέντες είχαν υποστεί σωματικό τραυματισμό.
Σχεδόν ίσος αριθμός ανδρών και γυναικών υπέστησαν σωματικό τραυματισμό.
Περίπου 6 στους 10 ήταν εργαζόμενοι.
2 μόνο από τους αιτούντες παρακολούθηση ήταν άλλης εθνικότητας πλην της Ελληνικής
4 στους 10 είδαν νεκρούς ή σοβαρά τραυματίες
Οι μισοί περίπου από τους επισκεφθέντες το ιατρείο τραύματος είχαν προϋπάρχουσα ψυχοπαθολογία. Αυτή η διαπίστωση δικαιολογεί το αυξημένο ποσοστό σύστασης φαρμακευτικής αγωγής.
Στο 75% συνεστήθη φαρμακευτική αγωγή.
Το 75% όσων συνεστήθη φαρμακευτική αγωγή τελικά την έλαβε.
Συγκροτήθηκαν δύο ομάδες αντιμετώπισης τραύματος. Πραγματοποιήθηκαν συνολικά σαράντα επτά (47) συνεδρίες σε διάστημα περίπου οκτώ μηνών, ξεκινώντας από 16/3/2023 ως τις 31/10/2023.
Περίπου οι μισοί από όσους συνεστήθη ψυχοθεραπεία τελικώς συμμετείχαν στην ομαδική ψυχοθεραπεία.
Σε μόνο έναν αιτούντα δεν συνεστήθη ψυχοθεραπεία.
Ο 1 στους 4 συνδέθηκε στο τηλεψυχιατρικό follow-up, 1 στους 3 δεν συνδέθηκε και δεν ειδοποίησε, το 40% ειδοποίησε ότι δεν επιθυμεί τηλεψυχιατρική παρακολούθηση.
Οι μισοί από τους αιτούμενους ψυχιατρικής φροντίδας ήταν επιβάτες του 3ου βαγονιού.
Δεν παρατηρήθηκε συσχέτιση μεταξύ σύστασης για φαρμακευτική αγωγή και βαγονιού στο οποίο επέβαιναν οι αιτούμενοι φροντίδας στο ιατρείο τραύματος.