Τα οροθετικά άτομα λαμβάνουν καθημερινά φαρμακευτική αγωγή που καταστέλλει την αναπαραγωγή του ιού HIV στο αίμα, επιτυγχάνει μη ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο και καθιστά τα άτομα μη μεταδοτικά. Ωστόσο για την επιβεβαίωση της επιτυχίας της αγωγής απαιτούνται περιοδικές εξετάσεις μέτρησης του ιικού φορτίου.
Τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, οι εξετάσεις αυτές γίνονται πλέον μόνο σε κατεπείγουσες περιπτώσεις, λόγω έλλειψης αντιδραστηρίων στα εργαστήρια των τεσσάρων κέντρων αναφοράς της χώρας, αφήνοντας σε καθεστώς ανασφάλειας χιλιάδες ανθρώπους που ζουν με HIV, οι οποίοι δεν είναι σε θέση να διακριβώσουν την κατάσταση της υγείας τους και αν εξακολουθούν να παραμένουν μη μεταδοτικοί. Η αβεβαιότητα επιτείνεται καθώς πολλά άτομα καλούνται να αντικαταστήσουν το πρωτότυπο με γενόσημο φάρμακο ή πρέπει να αλλάξουν θεραπευτικό σχήμα, χωρίς όμως να έχουν πρόσβαση στην εξέταση που θα επιβεβαιώσει την επιτυχία της θεραπείας.
Στο Κέντρο Αναφοράς της Ιατρικής Σχολής Αθηνών εκκρεμούν περίπου 8.500 εξετάσεις, 600 δείγματα εκκρεμούν στο εργαστήριο της ΕΣΔΥ στην Αθήνα και 230 στην Πάτρα. Στη Θεσσαλονίκη το Κέντρο Αναφοράς έχει διαθεσιμότητα για το επόμενο δίμηνο και καλείται εκ νέου να υλοποιήσει διεθνή διαγωνισμό, με αποτέλεσμα να είναι και πάλι ορατός ο κίνδυνος να σταματήσει τη διενέργεια εξετάσεων.
Οι ελλείψεις αντιδραστηρίων δεν είναι αποτέλεσμα ανεπαρκών κονδυλίων για την προμήθειά τους, αλλά οφείλονται σε γραφειοκρατικά ζητήματα. Αν και το ΚΕΕΛΠΝΟ έχει συνάψει έστω και καθυστερημένα συμβάσεις και έχει διαθέσει κονδύλια στα τέσσερα πανεπιστημιακά εργαστήρια της χώρας, προκειμένου να διενεργήσουν συνοπτικούς ή διεθνείς διαγωνισμούς, συγκεκριμένες αδυναμίες καθιστούν αδύνατη ή περιορισμένη την πρόσβαση των οροθετικών ατόμων στις εξετάσεις τους.
Οι λόγοι της εξαιρετικά περιορισμένης πρόσβασης
-Καθυστερήσεις λόγω γραφειοκρατικών διαδικασιών.
Η υλοποίηση και περάτωση ενός διαγωνισμού προμήθειας αντιδραστηρίων είναι εξαιρετικά χρονοβόρα και στην πράξη φαίνεται πως υπερβαίνει τους έξι μήνες. Για το μεσοδιάστημα αυτό δεν έχει γίνει καμία απολύτως πρόβλεψη για την εξέταση των δειγμάτων που συσσωρεύονται.
-Η ροή χρηματοδότησης δεν ανταποκρίνεται στην κάλυψη των πραγματικών αναγκών.
Το ΚΕΕΛΠΝΟ ακολουθεί συχνά τη «μέθοδο του σταγονόμετρου» στη χρηματοδότηση των εργαστηρίων, βάσει των συμβάσεων που έχουν υπογραφεί, με αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται η ομαλή ροή προμήθειας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το Κέντρο Αναφοράς της ΕΣΔΥ, το οποίο έλαβε πρόσφατα κονδύλιο που επαρκούσε για τη διενέργεια μόλις 89 εξετάσεων.
Επίσης, η σύμβαση του ΚΕΕΛΠΝΟ με το Πανεπιστήμιο Αθηνών προβλέπει συνολικά την προμήθεια 6.000 αντιδραστηρίων για την εργαστηριακή διερεύνηση του ιικού φορτίου και 200 αντιδραστηρίων για τη γονοτυπική αντοχή, τη στιγμή που στο εργαστήριο εκκρεμούν ήδη προς εξέταση πάνω από 8.500 δείγματα.
Αναφορικά με τα αντιδραστήρια της γονοτυπικής αντοχής, αυτά πρέπει να είναι τουλάχιστον όσα και οι νέες διαγνώσεις κάθε χρόνο, συν τουλάχιστον 10% του συνόλου των ατόμων που βρίσκονται σε αγωγή, δηλαδή περίπου 1.500 με 1.800 το χρόνο στη παρούσα φάση.
-Η αποζημίωση μέσω ΕΟΠΥΥ δε διασφαλίζει την απρόσκοπτη, καθολική, ανώνυμη και δωρεάν πρόσβαση στις εξετάσεις.
Η εναλλακτική δίοδος μέτρησης του ιικού φορτίου από συμβεβλημένα με τον ΕΟΠΥΥ εργαστήρια αποτελεί πράγματι μία συμπληρωματική λύση. Παρουσιάζει ωστόσο κενά και προβλήματα που σχετίζονται με την πρόσβαση των ανασφάλιστων, με τη συμμετοχή στην αποζημίωση, με τον τόπο εξέτασης (αν πρέπει ο ασθενής να μεταβεί σε εξωτερικό διαγνωστικό κέντρο ή θα κάνει την εξέταση και θα παραλαμβάνει το αποτέλεσμα στη Μονάδα Λοιμώξεων) και με την εξίσου σημαντική παράμετρο της τήρησης της ανωνυμίας, λόγω του στίγματος που συνοδεύει τον HIV.