Άγχος*

Το άγχος είναι ένα δυσάρεστο συναίσθημα, ένα σύμπτωμα, που εμφανίζεται σε καταστάσεις κατά τις οποίες το άτομο βρίσκεται σε κίνδυνο, αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα, ή γενικότερα βρίσκεται μπροστά σε μία δύσκολη κατάσταση.

Το άγχος μπορεί να έχει ψυχογενή προέλευση ή μπορεί να είναι συνέπεια σωματικής πάθησης. Παρουσιάζει άμεση συσχέτιση με τις γνωστικές και συναισθηματικές διεργασίες, τον τρόπο ζωής και αντίληψης του ατόμου. Κάθε άτομο έχει ένα ορισμένο βαθμό άγχους, ο οποίος θεωρείται φυσιολογικός κάτω από ορισμένες περιστάσεις. Περιπτώσεις αυξημένου άγχους μπορούν να προκαλέσουν αρνητικά συμπτώματα και να συντελέσουν στο να υπολειτουργεί το άτομο στις δραστηριότητες του και στο να επηρεαστεί αρνητικά η υγεία του.

Επικρατεί η εντύπωση ότι οι συσχετιζόμενες με το άγχος παθήσεις παρουσιάζονται συχνότερα στις βιομηχανοποιημένες κοινωνίες, παρόλο που καμία έρευνα μέχρι τώρα δεν έχει αποδείξει μεγάλη ποσοτική διαφορά. Πρόσφατες έρευνες υποδεικνύουν ότι το άγχος επηρεάζει μέσω των ορμονών το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού, με αποτέλεσμα τα άτομα με άγχος να παρουσιάζουν λιγότερη αντοχή σε διάφορες οργανικές διαταραχές.

Μοντέλα του άγχους

Selye (1930):
υπογράμμισε πως το άγχος είναι μία αυτόματη βιολογική αντίδραση του οργανισμού σε διάφορα εξωγενή ερεθίσματα. Επιπλέον, θεωρούσε πως η αγχωτική αντίδραση θα προκύψει μόνο εάν το άτομο νιώσει ανίκανο να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις μίας κατάστασης.

Lazarus και Folkman (1984):
πρότειναν πως το άτομο κάνει δυο γνωστικές αξιολογήσεις μόλις ενοχληθεί: πρώτον, εάν ο αγχωτικός παράγοντας ή το γεγονός θέτει σε κίνδυνο το άτομο (the primary appraisal), και δεύτερον, εάν είναι ικανό να τα βγάλει πέρα με αυτόν (the secondary appraisal).

Sarafino (1994):
όρισε το άγχος ως την κατάσταση που υπάρχει όταν η συναλλαγή μεταξύ του ατόμου και του περιβάλλοντος οδηγεί το μεμονωμένο άτομο να αντιληφθεί μια διαφορά –αληθινή ή όχι- μεταξύ των απαιτήσεων μίας κατάστασης και των πόρων των βιολογικών, των ψυχολογικών και των κοινωνικών συστημάτων. Αυτός ο ορισμός αναζητά το κενό μεταξύ του πώς αξιολογούμε μία κατάσταση και πως τις ικανότητες του εαυτού μας.

Αναλυτικότερα με την γνωστική αξιολόγηση

Στην αρχική αξιολόγηση (the primary appraisal) κρίνουμε εάν ένα γεγονός είναι θετικό, αρνητικό ή ουδέτερο. Έτσι, ένα κρύωμα μπορεί να είναι θετικό (επειδή δεν θα πας στην δουλεία την επόμενη ημέρα), μπορεί να είναι ουδέτερο (επειδή θα μπορείς να κάνεις αυτό που είχες προγραμματίσει να κάνεις έτσι κ αλλιώς), και μπορεί να είναι αρνητικό (επειδή έχεις εξετάσεις αύριο και πιστεύεις ότι δεν θα μπορέσεις να δώσεις τον καλύτερο σου εαυτό).
Στη δευτερεύουσα αξιολόγηση (the secondary appraisal) κρίνουμε τις ικανότητες μας και την τωρινή κατάσταση της υγείας μας και του μυαλού μας.

Κλινική εικόνα

Συμπτώματα του άγχους σχετικά με το συναίσθημα, οι οποίες εκφράζονται με

1. μία ακαθόριστη ανησυχία από κάποιον απροσδιόριστο κίνδυνο. Το άτομο νιώθει ότι κάτι το απειλεί, αλλά δεν ξέρει τι.
2. μία κρίση πανικού.

Συμπτώματα του άγχους σχετικά με τις σωματικές λειτουργίες, οι οποίες εκφράζονται με

1. Απελευθέρωση της κορτιζόνης από τα επινεφρίδια.
2. Αύξηση των επιπέδων της θυρεοειδικής ορμόνης στο αίμα.
3. Απελευθέρωση ενδορφίνης από τον υποθάλαμο.
4. Ελάττωση των σεξουαλικών ορμόνων: της τεστοστερόνης στους άνδρες και της προγεστερόνης στις γυναίκες.
5. Διακοπή λειτουργίας του πεπτικού σωλήνα
6. Απελευθέρωση της γλυκόζης στο αίμα με ταυτόχρονη αύξηση των επιπέδων ινσουλίνης για τον μεταβολισμό
7. Αύξηση της χοληστερόλης στο αίμα κυρίως από το συκώτι
8. Διαταραχές του καρδιακού ρυθμού
9. Αυξημένη προμήθεια του αέρα
10. Πύκνωση του αίματος
11. Εφίδρωση του δέρματος
12. Όξυνση των αισθήσεων: μάτια, ακοή, αφή, γεύση, οσμή
13. Πνευματική κατάσταση του ατόμου

Παράγοντες που επιδρούν στη θεώρηση ενός ερεθίσματος ως στρεσογόνου ή μη

1. Φύλο
2. Ηλικία
3. Φυλή
4. Οικονομική κατάσταση
5. Ποιότητα της ζωής
6. Ποιότητα της φροντίδας κατά την παιδική ηλικία
7. Ύπαρξη κοινωνικής υποστήριξης

* Ο "Έλεγχος συμπτωμάτων" είναι ένα εργαλείο που προσφέρει το iatropedia.gr και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη γνωμάτευση ενός ιατρού. Για οποιοδήποτε πρόβλημα υγείας έχετε, απευθυνθείτε σε κάποιο επαγγελματία υγείας.