Καρκίνος παχέος εντέρου*

• Από Iatropedia

Τι είναι η νόσος

Με τον όρο Καρκίνος Παχέος Εντέρου περιγράφουμε τις κακοήθειες που αναπτύσσονται στα τμήματα του Παχέος εντέρου (ανιόν-εγκάρσιο-κατιόν-σιγμοειδές). 

Πού οφείλεται η νόσος – Αίτια - Παράγοντες που την πυροδοτούν

Για την εμφάνιση κακοήθειας του Παχέος εντέρου ενοχοποιούνται τα εξής:

1. Πολύποδες του εντέρου. Εμφανίζουν μεγάλες πιθανότητες εξαλλαγής ανάλογα με τον αριθμό, το μέγεθος ,και τον βαθμό επιθηλιακής  μορφολογικής δυσπλασίας. Τα σύνδρομα οικογενούς πολυποδίασης θεωρούνται επίσης επιβαρυντικοί παράγοντες. 

2. Γενετικοί παράγοντες- οικογενειακό ιστορικό γενετικές αλλοιώσεις που οφείλονται σε γονίδια που έχουν υποστεί μεταλλάξεις  -χρωμοσωμικές ανωμαλίες στα 5,17 και 18 χρωμοσώματα.

3. Χρόνιες Φλεγμονές-Νόσος Crohn και ελκώδης κολίτιδα.

4. Δίαιτα πλούσια σε λίπη, χαμηλή σε φυτικές ίνες (φρούτα και λαχανικά), κάπνισμα.

Επιδημιολογικά στοιχεία

Είναι μία από τις συχνότερες παθήσεις στις ηλικίες από  50 ετών και άνω  με μεγαλύτερη συχνότητα στους άνδρες. Και αποτελεί τον τρίτο σε συχνότητα  καρκίνο στις ΗΠΑ.

Πως εκδηλώνεται η νόσος - Συμπτώματα

Η ασθένεια εκδηλώνεται  με αιματοχεσία -παρουσία αίματος  στα κόπρανα .Συνήθως το αίμα είναι έντονα κόκκινο και βάφει τα κόπρανα ενώ στη περίπτωση γαστρορραγίας το αίμα είναι σκούρο -μαύρο λόγω του ότι έχει διαλυθεί απο τα γαστρικά οξέα στο στομάχι. Δηλαδή από δωδεκαδάκτυλο και πάνω η αιμορραγία εμφανίζεται με σκούρα κόπρανα ενώ από δωδεκαδάκτυλο και κάτω απο έντονα κόκκινα. Σημαντική είναι επίσης και η εναλλαγή από δυσκοιλιότητα σε διάρροια και τούμπαλιν η οποία όταν είναι συνεχόμενη και επιμένει επι μακρόν   θα πρέπει να μας θορυβήσει. Κοιλιακό άλγος δεν είναι σύνηθες παρά μόνο όταν ο όγκος έχει επηρρεάσει νεύρα. Τα 2/3 των όγκων εντοπίζονται στο αριστερόν κόλον (κατιόν) και το 1/3 στο δεξιό. Συχνή επίσης είναι η αναιμία που επιφέρει εξάντληση, και  η απώλεια βάρους. Σε πολύ προχωρημένα στάδια η αιμορραγία είναι ακατάπαυστη και ο ασθενής στις περιπτώσεις απόφραξης του εντέρου λόγω του όγκου κινδυνεύει από ρήξη και περιτονίτιδα.   

Διάγνωση της νόσου – Εξετάσεις

Η κλινική εξέταση από ειδικό ιατρό γενικό χειρουργό αρχικά αποτελεί τη βάση για τη διάγνωση της νόσου. Δακτυλική εξέταση στο ορθό δεν πρέπει ποτέ να παραλείπεται επί αναφερόμενης αιμορραγίας.  Ο καρκίνος του Παχέος εντέρου αντιμετωπίζεται αρχικά χειρουργικά. Σημαντικής αξίας για τη διάγνωση είναι εξετάσεις όπως ακτινογραφίες, αξονική άνω και κάτω  κοιλίας  ή μαγνητική τομογραφία. Η διάγνωση τίθεται πάντα μετά από κολονοσκόπηση και λήψη βιοψιών από γαστρεντερολόγο.  

Ο αποκλεισμός πιθανών  φλεγμονωδών νόσων του εντέρου αν δεν εμφανίζεται  με την κολονοσκόπηση εξωφυτική μάζα-όγκος που εξορμάται απο τα τοιχώματα του εντέρου γίνεται  με λήψη βιοψιών και παθολογοανατομική εξέταση που θα μας δώσει την ιστολογική έκθεση στην οποία θα αναφέρεται μάζα, μέγεθος, θέση, ιστολογικός τύπος , βαθμός διήθησης, βαθμός κυτταρικού πολλαπλασιασμού  και τέλος σταδιοποίηση .Βάση των τελευταίων  πληροφοριών θα αποφασιστεί το είδος του χειρουργείου και οι περαιτέρω θεραπείες -χημειοθεραπείες με συγκεκριμένα χημειοθεραπευτικά  σκευάσματα. Μετά την ταυτοποίηση ιστολογικά (> το 95% είναι αδενοκαρκινώματα) ακολουθούν Γενικός Αιματολογικός και Βιοχημικός Έλεγχος  ,Kαρκινικοί Δείκτες (Ca 19.9 , CEA)-οι οποίοι είναι χρήσιμοι για την παρακολούθηση του βαθμού ενεργότητας και γενικά  της πορείας της  νόσου.

Σημαντικές εξετάσεις είναι επίσης το ενδοορθικό υπερηχογράφημα που τείνει να εγκαταλειφθεί λόγω της χρήσης Μαγνητικής Τομογραφίας υψηλής ανάλυσης τριών επιπέδων με την οποία διαπιστώνουμε  τον βαθμό διήθησης και την παρουσία διογκωμένων λεμφαδένων. Τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (Pet Scan) χρησιμοποιείται σπάνια για αρχική διάγνωση νόσου παρα μόνο μετά το χειρουργείο και την τελευταία χημειοθεραπεία 4-6 εβδομάδες μετά για έλεγχο πιθανής διασποράς νόσου  ως εξέταση ελέγχου και επανασταδιοποίησης.

Ποιες είναι οι επιπλοκές-Προγνωστικοί παράγοντες

Μεγάλος αριθμός  ασθενών ειδικά ηλικιωμένοι πεθαίνουν λόγω ενεργού τοπικής νόσου (ειλεός, διάτρηση, περιτονίτιδα, σηψαιμία) νεφρική ανεπάρκεια λόγω υπογκαιμίας σε βαριές αιμορραγίες.

Προγνωστικοί παράγοντες είναι: Το στάδιο της νόσου (Grade 1-4), η εντόπιση ,η κλινική εικόνα (χειρότερη πρόγνωση έχουν όσοι παρουσιάζουν απόφραξη ή διάτρηση )

Θεραπεία – Μέθοδοι αντιμετώπισης

Η αρχική θεραπεία είναι η χειρουργική. Ανάλογα με την εντόπιση και έκταση  της νόσου εφαρμόζονται απλή εκτομή, σιγμοειδεκτομή αριστερή ή δεξιά ημικολεκτομή και τελικοτελική αναστόμωση. Έπειτα το χειρουργικό παρασκεύασμα αποστέλλεται στο παθολογοανατομικό εργαστήριο και με το πόρισμα της Ιστολογικής  αποφασίζεται η κατάλληλη χημειοθεραπευτική αντιμετώπιση με φάρμακα από τον παθολόγο -ογκολόγο.

 Πώς να προφυλαχτείτε από τη νόσο

Η διατήρηση της φυσικής καταστάσεως,η σωστή διατροφή, η αποφυγή καπνίσματος, οινοπνευματωδών και τροφών με χημική επεξεργασία-(Fast Food), έντονων καρυκευμάτων που προκαλούν φλεγμονές στο γαστρεντερικό σύστημα είναι μερικά απο τα βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν. Η εμφάνιση καρκίνου παχέος εντέρου σε ηλικία <50 ετών θα πρέπει να οδηγήσει τους συγγενείς πρώτου βαθμού σε τακτικό ετήσιο έλεγχο. Επίσης επι οικογενειακού ιστορικού σε συγγενή  πολυποδίαση συνίσταται περιοδική κολονοσκόπηση μετά την ηλικία των 35 ετών. Σημαντική επίσης είναι και η αξία του  εργαστηριακού ελέγχου για την παρουσία αίματος στα κόπρανα (Haemoccult Test) να επισημανθεί οτι η ύπαρξη αιμορροειδοπάθειας μπορεί να οδηγήσει σε ψευδώς θετικά αποτελέσματα.

Ολοκληρώνοντας θα λέγαμε ότι για την πρόληψη της νόσου σημαντική είναι και η αντιμετώπιση των φλεγμονοδών νόσων του εντέρου γιατί χρόνιες φλεγμονές του γαστρεντερικού σε βάθος 10ετίας-15ετίας οδηγούν σε προκαρκινωματώδεις βλάβες που με τη σειρά τους εξελίσσονται σε καρκίνο. 

Σύνδρομο Lynch

Το σύνδρομο Lynch (HNPCC- Hereditary nonpolyposis colorectal cancer) είναι κληρονομικός  καρκίνος του παχέος εντέρου που δεν συνδέεται με την πολυποδίαση. Είναι ένα αυτοσωματικό νόσημα,  με γενετική προδιάθεση, που χαρακτηρίζεται από  τον υψηλό κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου { τύπο Ι} καθώς και άλλων μορφών καρκίνου {τύπο ΙΙ }συμπεριλαμβανομένου του ενδομητρίου , των ωοθηκών , του στομάχου , του λεπτού εντέρου , του ήπατος του ουροποιητικού συστήματος , του εγκεφάλου , και του δέρματος (family cancer syndrome) . Ο αυξημένος κίνδυνος για αυτές τις μορφές καρκίνου οφείλεται σε κληρονομικές μεταλλάξεις που επηρεάζουν το DNA. Το σύνδρομο Lynch ευθύνεται για το 2-4% του συνόλου των καρκίνων παχέος εντέρου και ορθού.       

Φωτεινέας Ανδρέας, Ειδ. Ακτινοθεραπευτής