Ορχίτιδα*
- Από Iatropedia
Τι είναι η νόσος
Oρχίτιδα , είναι ο ιατρικός όρος που περιγράφει την οξεία φλεγμονή του όρχεως, η οποία στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων αφορά μόνο τον έναν όρχι ( μονήρης ). Η φλεγμονή σε αρκετές περιπτώσεις , μπορεί να αφορά εκτός από τον όρχι και την σύστοιχη αυτού επιδιδυμίδα , το σωληνάκι δηλαδή από το οποίο περνάνε τα σπερματοζωάρια από τον όρχι για να φτάσουν στον προστάτη οπότε μιλάμε για ορχεοεπιδυδιμίτιδα ( βλ. κεφ. Επιδυδιμίτιδα ). Η Ορχίτιδα σπανίως εμφανίζεται σαν ανεξάρτητη και μεμονωμένη πάθηση και συνηθέστερα αποτελεί συνεπακόλουθο μίας επιδιδυμίτιδας ή επιπλοκή άλλης νόσου όπως παρωτίτιδας [μαγουλάδες ]( ιδιαίτερη προσοχή στα αγοράκια που νοσούν , καθότι συνδυάζεται κάποιες φορές με ατροφία του προσβεβλημένου όρχεως και με υπογονιμότητα στην ενήλικη ζωή ), βρουκέλλωσης, γρίπης, διφθερίτιδας, ανεμοβλογιάς ή σχιστοσωμίασης. Τέλος , ο ασθενής με ορχίτιδα οφείλει να απευθύνεται πάντοτε στον Θεράποντα Ιατρό του , διότι σε κάποιες περιπτώσεις , η κλινική του εικόνα , μπορεί να υποκρύπτει μία φλεγμονώδη μορφή καρκίνου του όρχεως.
Που οφείλεται η νόσος – Αίτια – Παράγοντες που την πυροδοτούν
Συνηθέστερα , αιτιολογικός παράγοντας της νόσου είναι κάποιος μικροοργανισμός ( κατά κύριο λόγο βακτήριο ή ιός ), που φτάνει στο πάσχων όργανο στο πλείστον των περιπτώσεων μέσω της σεξουαλικής επαφής χωρίς κατάλληλη προφύλαξη ή σπανιότερα από μολυσμένα ούρα.
Αναλυτικότερα :
Οι παράγοντες κινδύνου για την ορχίτιδα που δεν οφείλεται σε σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα είναι:
- Ηλικία πάνω από 45 ( ιδιαίτερα σε μη εμβολιασμένα άτομα κατά της παρωτίτιδας )
- Μακροχρόνια χρήση ουροκαθετήρα τύπου Foley
- Εγγενή ανατομικά – λειτουργικά προβλήματα του ουροποιητικού σωλήνα
- Συχνές και υποτροπιάζουσες λοιμώξεις ή/και Χειρουργικές επεμβάσεις στον ουροποιητικό σωλήνα
Οι παράγοντες κινδύνου για τη σεξουαλικά μεταδιδόμενη ορχίτιδα είναι:
- Επικίνδυνες σεξουαλικές συνήθειες ή Πολλαπλοί σεξουαλικοί σύντροφοι , χωρίς τη λήψη των κατάλληλων μέτρων προστασίας
- Ατομικό ιστορικό βλεννόρροιας ή άλλου αφροδίσιου νοσήματος ή Σεξουαλικός σύντροφος με διαγνωσμένο αφροδίσιο νόσημα
Επιδημιολογικά στοιχεία
Η ορχίτιδα μπορεί να αφορά άνδρες κάθε ηλικίας . Στις μικρές ηλικίες είναι συνήθως συνεπαγόμενη της παρωτίτιδας ( μαγουλάδων ) και εμφανίζεται συχνότερα στα αγόρια μετά από την εφηβεία, ενώ είναι σπάνιο πριν από την ηλικία 10. Η ορχίτιδα αναπτύσσεται συνήθως 4 - 6 ημέρες μετά από την παρωτίτιδα. Τέλος , το ποσοστό της σεξουαλικά μεταδιδόμενης ορχίτιδας (τυπικότερη των ενηλίκων), είναι υψηλότερο στις ηλικίες 19 – 35 ετών.
Πως εκδηλώνεται η νόσος – Συμπτώματα
Συνηθέστερα εμφανίζονται σημεία φλεγμονής στον σύστοιχο όρχι , ήτοι οίδημα, ερυθρότητα, θερμότητα και σε κάποιες περιπτώσεις πόνος (ορχεοδυνία) . Κάποιες φορές συνυπάρχουν υψηλός πυρετός με ρίγος και αίσθημα κακουχίας , καυσουρία – δυσουρία (κάψιμο και πόνος αντίστοιχα , κατά τη διούρηση) ή/και συχνουρία ή/και δύσοσμες και ιδιάζουσες εκκρίσεις από το πέος , ενώ δεν είναι πάντα σταθερά ως ψηλαφητά ευρήματα , η διόγκωση και η σκλήρυνση του πάσχοντος όρχεως , καθώς και η παρουσία αίματος στο σπέρμα. Μπορεί να παρατηρείται πόνος , στον πάσχοντα όρχι , κατά την σεξουαλική επαφή ή την εκσπερμάτωση , καθώς και κατά την διάρκεια των εντερικών κενώσεων (αφόδευση). Τέλος , συχνή είναι η διόγκωση των σύστοιχων βουβωνικών λεμφαδένων. Χαρακτηριστική είναι η ανακούφιση που συνήθως απολαμβάνει ο ασθενής, ανασηκώνοντας τον πάσχοντα ή τους πάσχοντες , όρχεις. Η συνήθης διάρκεια των συμπτωμάτων , είναι από μερικές ημέρες έως και λιγότερο από έξι εβδομάδες.
Διάγνωση της νόσου – Εξετάσεις
Η κλινική εξέταση συνήθως αρκεί για να θέσει τη διάγνωση. Επικουρικής βοήθειας , μπορούν να είναι η διενέργεια υπερήχου – triplex οσχέου ( που δύναται να επιβεβαιώσει τη φλεγμονή και να αποκλείσει διαφοροδιαγνωστικά , την πιθανότητα ύπαρξης μιας συστροφής του όρχεως, που παρουσιάζει παρόμοια συμπτώματα με την ορχίτιδα και είναι πολύ επικίνδυνη κατάσταση που απαιτεί άμεση αντιμετώπιση , ως και ενός καρκίνου του όρχεως ), γενικής και καλλιέργειας ούρων ( για να πιστοποιηθεί η ενδεχόμενη παρουσία μικροβιακού παράγοντα και να δοθεί στον ασθενή στοχευμένη αντιβιοτική αγωγή )και επί ανάγκης ελέγχου της γονιμότητας του ασθενούς , ενός σπερμοδιαγράμματος ή/και μιας καλλιέργειας σπέρματος . Ειδικά για την καλλιέργεια ούρων , μπορεί να χρειαστούν διαφορετικά δείγματα, συμπεριλαμβανομένης αρχικής ροής, μέσης ροής και μετά από μασάζ του προστάτη .Τέλος , ειδικά επί υποψίας σεξουαλικά μεταδιδόμενου νοσήματος , δόκιμη είναι και η διενέργεια εξέτασης ουρηθρικού υγρού , για χλαμύδια και βλεννόρροια .
Ποιες είναι οι επιπλοκές
Η ορχίτιδα , είναι δυνατό να οδηγήσει σε ατροφία του πάσχοντος όρχεως και σε παροδική ή μόνιμη υπογονιμότητα ή στειρότητα ( ιδίως αν έπεται της παρωτίτιδας ). Ο σχηματισμός αποστήματος στο όσχεο , το δερματικό οσχεϊκό συριγγίο , το έμφρακτο των όρχεων και η εμφάνιση χρόνιου πόνου στο σύστοιχο ημιόσχεο αποτελούν τις κυριότερες , μη σχετιζόμενες με την γονιμότητα , επιπλοκές της νόσου.
Θεραπεία – Μέθοδοι αντιμετώπισης
Η θεραπεία είναι συνήθως συντηρητική και περιλαμβάνει τη χορήγηση αντιβιοτικών ( αν και μερικά στελέχη βακτηρίων έχουν γίνει ανθεκτικά σε αυτά ) και αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, την κατάκλιση του αρρώστου, την τοποθέτηση του οσχέου σε ανάρροπη (προς τα πάνω) θέση και την τοποθέτηση ψυχρών επιθεμάτων , δράσεις οι ανωτέρω , που επιταχύνουν την υποχώρηση της φλεγμονής. Μερικές φορές η χειρουργική επέμβαση βοηθά στην αντιμετώπιση των επιπλοκών μιας λοίμωξης. Καθώς παράγεται συνεχώς σπέρμα, η γονιμότητα ανακτάται, αλλά μπορεί να χρειαστεί ένας κύκλος 72 ημερών , για πλήρη αποκατάσταση της σεξουαλικής και οργανικής λειτουργικότητας .
Πώς να προφυλαχτείτε από τη νόσο – Πρόγνωση
Φοράτε άνετα και όχι στενά εσώρουχα και ρούχα και επίσης να έχετε μια καλή στάση σώματος , όταν κάθεστε ή κινείστε , για να αποφεύγονται οι όποιοι μηχανικοί ερεθισμοί του οσχέου και τέλος ασφαλή σεξουαλική ζωή ( σταθερός σύντροφος και χρήση προφυλακτικού ) για να αποφεύγονται οι σεξουαλικά μεταδιδόμενες ορχίτιδες . Τέλος , αν πρόκειται να σας διενεργηθεί μια οποιαδήποτε ουρολογική διαγνωστική ή/και θεραπευτική παρέμβαση , συμβουλευτείτε τον Θεράποντα Ιατρό σας για το ενδεχόμενο ανάγκης προφυλακτικής χρήσης κατάλληλης αντιβιοτικής αγωγής . Ειδικά ως προς την μεταπαρωτιτιδική ορχίτιδα , δόκιμος είναι ο προφυλακτικός εμβολιασμός κατά της παρωτίτιδας , στις προβλεπόμενες ηλικίες , από το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών .
Η πρόγνωση είναι συνήθως καλή και σπάνια και μόνο τα αμιγώς παραμελημένα ή υποθεραπευμένα περιστατικά ορχίτιδας , δύνανται να επιπλακούν , ως ανωτέρω περιγράφθηκε . Ιδιαίτερη αναφορά χρήζει η περίπτωση της μεταπαρωτιτιδικής ορχίτιδας , η οποία δεν είναι πάντα δυνατό να αντιμετωπισθεί θεραπευτικά , ποικίλει σαν έκβαση και συχνά επιπλέκεται με υπογονιμότητα ή στειρότητα.
Νικόλαος Κονδύλης
Ειδικός Γενικής - Οικογενειακής Ιατρικής
* Ο "Έλεγχος συμπτωμάτων" είναι ένα εργαλείο που προσφέρει το iatropedia.gr και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη γνωμάτευση ενός ιατρού. Για οποιοδήποτε πρόβλημα υγείας έχετε, απευθυνθείτε σε κάποιο επαγγελματία υγείας.