Ψωρίαση*

• Από Iatropedia

Η ψωρίαση είναι μια αρκετά διαδεδομένη πάθηση, καθώς υπολογίζεται οτι υπάρχει σε ένα ποσοστό 1-2% του ελληνικού πληθυσμού. Οι περισσότεροι έχουν λίγες, εντοπισμένες βλάβες στους αγκώνες ή/και στα γόνατα αλλά μερικές φορές μπορεί να εξαπλώνεται στο τριχωτό της κεφαλής, στη ράχη και τους γλουτούς,στις κνήμες, τα πέλματα και τις παλάμες ή να αλλοιώνει τα νύχια και να προκαλεί αρθρίτιδα. Όταν η νόσος επεκταθεί, επηρεάζει έντονα αρνητικά τον ψυχισμό, τις εργασιακές και διαπροσωπικές σχέσεις και την καθημερινότητα του πάσχοντα.

Τα 3/4 των ασθενών πρωτοπαρουσιάζουν ψωριασικές βλάβες πριν την ηλικία των 35 ετών ενώ ειδικότερα ένα 10% εμφανίζει τη νόσο στην παιδική ηλικία. Το υπόλοιπο 25% συνήθως παρουσιάζει τις βλάβες στα 55-60 χρόνια.

Σήμερα η ψωρίαση θεωρείται πολυσυστηματικό νόσημα που σχετίζεται με το μεταβολικό σύνδρομο (παχυσαρκία, σακχαρώδης διαβήτης, υπέρταση, υπερλιπιδαιμία) και θεωρείται ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο με αυξημένο κίνδυνο για έμφραγμα μυοκαρδίου και αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.

Η πιο συνηθισμένη μορφή είναι η χρόνια κατά πλάκας ψωρίαση, που αποτελεί το 85% του συνόλου. Οι βλάβες παρουσιάζουν ερύθημα με πάχυνση και λευκωπή απολέπιση και πιθανόν να προκαλούν ήπιο κνησμό. Πιο σπάνιες μορφές είναι η σταγονοειδής, η ανάστροφη ψωρίαση που εμφανίζεται στις πτυχές (μασχάλες, μηρογεννητικές, υπομαζικά), η ερυθροδερμική και η φλυκταινώδης ψωρίαση που αν γενικευθούν σε όλη την επιφάνεια του δέρματος μπορεί να είναι επικίνδυνες για τη ζωή του ασθενούς και η ψωρίαση των ονύχων.

 Αίτια ψωρίασης

Γενετική προδιάθεση

Τα αίτια είναι ακόμα άγνωστα,αλλά φαίνεται οτι είναι αποτέλεσμα συνδυασμού κληρονομικής προδιάθεσης και επίδρασης από το περιβάλλον. Η προδιάθεση σημαίνει ότι δεν θα την εμφανίσουν υποχρεωτικά τα παιδιά αλλά εφόσον δράσουν οι εξωτερικοί παράγοντες. Η κληρονομικότητα πιθανολογείται από το γεγονός οτι όταν έχει ένας από τους γονείς την πάθηση το ποσοστό να την εμφανίσει το παιδί είναι περίπου 25% ενώ αν έχουν και οι δύο γονείς ανεβαίνει στο 75%, ποσοστά πολύ υψηλότερα από το 1-2% του γενικού πληθυσμού. Αν εμφανίσει ψωρίαση αδελφός χωρίς να πάσχουν οι γονείς το ποσοστό προσεγγίζει το 20% αλλά αν είναι μονοζυγώτης (πανομοιότυπος) δίδυμος φθάνει το 70%. Αυξημένες αλλά όχι τόσο είναι οι πιθανότητες όταν έχουν ψωρίαση πιο μακρινοί συγγενείς π.χ. θείοι, ξαδέρφια κτλ.

 Εξωγενείς παράγοντες

Ακόμα δεν ξέρουμε ποιός είναι ο εξωτερικός παράγοντας που «ξεκινάει» την φλεγμονή-ψωρίαση στα άτομα με την κληρονομική προδιάθεση και τα ευαίσθητα γονίδια. Μια θεωρία που ερευνάται τα τελευταία χρόνια ενοχοποιεί παλιές λοιμώξεις από στρεπτόκοκκο- όπως την πυώδη αμυγδαλίτιδα- ή από συνηθισμένες ιώσεις που όλοι μπορεί να πάθουμε κατα τη διάρκεια της ζωής. Εκτός από μια σχετικά σπάνια μορφή της νόσου, τη σταγονοειδή ψωρίαση που εμφανίζεται μερικές ημέρες μέχρι λίγες εβδομάδες μετά από ένα επεισόδιο πυώδους αμυγδαλίτιδας και πολύ συχνά υποχωρεί τελείως, στις υπόλοιπες περιπτώσεις η ψωρίαση δεν ξεκινά τόσο άμεσα. Αντίθετα οι βλάβες μπορεί να εμφανιστούν μετά από πολλά χρόνια , με επίδραση και άλλων επιβαρυντικών καταστάσεων.

 Επιβαρυντικοί παράγοντες

Φάρμακα

Πρώτα απ’ολα είναι ορισμένα φάρμακα όπως μια κατηγορία αντιυπερτασικών (β-blockers), τα ανθελονοσιακά, το λίθιο για ψυχιατρική χρήση και η κορτιζόνη σε ενέσιμη ή από του στόματος λήψη όταν διακοπεί απότομα. Όλα τα παραπάνω σπάνια ή συχνότερα μπορεί να οδηγήσουν σε βλάβες ψωρίασης. Τότε οι ασθενείς πρέπει να επισκεφθούν το δερματολόγο για τη σωστή διάγνωση της νόσου και σε επικοινωνία με τον γιατρό που τους συνταγογράφησε τα ύποπτα σκευάσματα να τα σταματήσουν ή να τα αλλάξουν.

 Διατροφή

Η ποσότητα και η ποιότητα της διατροφής επηρεάζουν σημαντικά την βαρύτητα των βλαβών και είναι μια παράμετρος που μπορούμε να ρυθμίσουμε και μόνοι μας. Η πρόσληψη τροφών με χαμηλό θερμιδικό φορτίο και η απώλεια του έξτρα βάρους στους υπέρβαρους συνοδεύεται και από ελλάτωση της έκτασης και της βαρύτητας της ψωρίασης. Τροφές που περιορίζουν την ψωρίαση είναι όσες περιέχουν ω-3 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα όπως η σαρδέλα, η ρέγγα, ο κολιός ,ο σολωμός και το μουρουνέλαιο σε υγρή μορφή ή κάψουλες. Επίσης σημαντική είναι η σημασία τροφών πλούσιων σε αντιοξειδωτικά όπως τα εσπεριδοειδή σε vit. C και το ελαιόλαδο χωρίς θερμική επεξεργασία σε vit.E. Τα άπαχα γαλακτοκομικά και η vit.D που περιέχουν έχουν επίσης θετική επίδραση. Τελευταία οι έρευνες εστιάζονται στο πιθανό ευεργετικό αποτέλεσμα των τροφών ελεύθερων γλουτένης (δηλαδή χωρίς σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη και βρώμη αυτούσιων ή προσμείξεων τους), λόγω της σχετικά αυξημένης συχνότητας αντισωμάτων έναντι αυτής στο αίμα των ψωριασικών ασθενών.

Αντίθετα τροφές πλούσιες σε κορεσμένα λιπαρά οξέα όπως το κόκκινο κρέας, τα αυγά και τα ολικού πάχους γαλακτοκομικά και σε ω-6 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα (πχ τα σπορέλαια) δεν βοηθούν στον περιορισμό των βλαβών και έχουν και μεγάλο θερμιδικό φορτίο. Η υπερκατανάλωση αλκοόλ επιδεινώνει σημαντικά την ψωρίαση αλλά έχει και αρνητικές αλληλεπιδράσεις με την φαρμακευτική αγωγή. Είναι ο διατροφικός παράγοντας που πρέπει να ελλατώνεται δραστικά από όταν εμφανιστεί η νόσος και η κατανάλωσή του να μην αυξάνεται ούτε στις υφέσεις της ψωρίασης.

 Άγχος

Τέλος το άγχος, όπως καλά γνωρίζουν οι ασθενείς με ψωρίαση είναι από τους βασικότερους επιβαρυντικούς παράγοντες για την επέκταση των βλαβών. Οι περισσότεροι γιατροί συστήνουν στους ασθενείς να μην αγχώνονται. Πιο σωστό είναι να προτείνουμε τρόπους διαχείρησης των καταστάσεων που προκαλούν άγχος, όπως μια σωστότερη χρονική κατανομή των υποχρεώσεών μας, αμοιβαία συνεργασία με τους συνεργάτες και τα μέλη της οικογένειας μας και μικρά χαλαρωτικά διαλείμματα όπως η ανάγνωση ενός βιβλίου, μια βόλτα στην εξοχή ή την παραλία, η εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου κ.α.

Διάγνωση ψωρίασης

Η ψωρίαση συνήθως είναι εύκολο να διαγνωστεί από το ιστορικό και την κλινική εικόνα μετά από μια επίσκεψη στο δερματολόγο. Αν υπάρχει αμφιβολία, ιδίως όταν εντοπίζεται στα πέλματα-παλάμες, στα νύχια, στο τριχωτό της κεφαλής ή στα γεννητικά όργανα χρειάζεται βιοψία δέρματος και ιστολογική εξέταση, με την προυπόθεση οτι δεν έχει εφαρμοστεί τοπικό σκεύασμα με κορτιζόνη τις τελευταίες 3 εβδομάδες.

Θεραπεία

Τοπικά σκευάσματα:

Μαλακτικές-ενυδατικές αλοιφές

απολεπιστικά (σαλικυλικό, ουρία)

Φυτική πίσσα (συνήθως σε σαμπουάν, σαπούνια ή καθαρή μορφή)

Ανθραλίνη-διθρανόλη

Ανάλογα βιταμίνης D3 (καλσιποτριόλη,καλσιτριόλη, τακαλσιτόλη κ.α)

τοπικά ρετινοειδή (ταζαροτένη)

τοπικά κορτικοστεροειδή

Πηγές φωτός:

UVB φωτοθεραπεία, σήμερα κυρίως ΝΒ στα 312nm

UVA φωτοθεραπεία μαζί με ψωραλένια (PUVA)

Laser θεραπεία

Συστηματική αγωγή (από το στόμα ή ενέσιμα)

Μεθοτρεξάτη

Κυκλοσπορίνη

Ρετινοειδή (ασιτρετίνη)

Βιολογικά φάρμακα (ενέσιμα)

Ετανερσέπτη

Ινφλιξιμάμπη

Αδαλιμουμάμπη

Ουστεκινουμάμπη