Ρινορραγία (επίσταξη) *

• Από Iatropedia

Ορισμός

Η ρινορραγία ή επίσταξη είναι η αιμορραγία από τη μύτη. Πρόκειται για μία εξαιρετικά συχνή κατάσταση (υπολογίζεται ότι το 10 με 12% των ανθρώπων έχουν ένα επεισόδιο επίσταξης στην διάρκεια της ζωής τους) , η οποία συνήθως δεν οφείλεται σε σοβαρά αίτια και μπορεί τις περισσότερες φορές αντιμετωπισθεί χωρίς τη βοήθεια ιατρού.

Οι ρινορραγίες χωρίζονται στις πρόσθιες (συχνότερες και αθωότερες, κατά τις οποίες, όταν ο ασθενής είναι καθιστός, η έξοδος του αίματος γίνεται από τη μύτη) και στις οπίσθιες (σπανιότερες και σοβαρότερες συνήθως σε ηλικιωμένους, κατά τις οποίες, όταν ο ασθενής είναι καθιστός το αίμα ρέει και στο φάρυγγα και βγαίνει με βήχα από το στόμα).

Αίτια και παράγοντες κινδύνου

Τα αίτια της μπορεί να είναι οι φλεγμονές στην περιοχή της μύτης, η ρήξη αγγείων στο πρόσθιο τμήμα του ρινικού διαφράγματος, είτε αυτόματα είτε από μικροτραυματισμούς κυρίως με τα δάκτυλα, τα κατάγματα και γενικώς οι κακώσεις της μύτης, οι ρινικοί πολύποδες, τα ξένα σώματα, διάφοροι όγκοι της μύτης και των παραρρίνιων κόλπων, καθώς και οι μετεγχειρητικές ρινορραγίες.

Ιδιαίτερα στα παιδιά παρατηρείται η ιδιοπαθής ρινορραγία (χωρίς εμφανή αιτιολογία) που συνήθως υποχωρεί μετά το πέρας της εφηβείας.

Συνοπτικά τα αίτια της επίσταξης είναι συνήθως τοπικά και αθώα:

• Ο τραυματισμός της μύτης (σκάλισμα της μύτης , ισχυρό ''φύσημα'' , τραύμα από ξένο σώμα).
• Η έλλειψη υγρασίας του αέρα που προκαλεί ξήρανση του βλεννογόνου της μύτης.
• Η απότομη μετάβαση από χαμηλή εξωτερική θερμοκρασία σε υψηλή.
• Ο υψηλός πυρετός στα παιδιά.
• Η σκολίωση του ρινικού διαφράγματος (στραβή μύτη).

Συστηματικές ασθένειες και καταστάσεις που μπορεί να προκαλέσουν ρινορραγία.

• Η αρτηριοσκλήρυνση.
• Η χρήση φαρμάκων που εμποδίζουν την πήξη του αίματος (αντιπηκτικά ή αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα όπως η ασπιρίνη).
• Κοκαΐνη
• Αιμορραγικές προδιαθέσεις (αιμορροφιλία , θρομβοπενίες , λευχαιμία κλπ).
• Όγκοι της μύτης ή των κόλπων. (Αιμορραγικός πολύπους διαφράγματος, Θήλωμα, Ρινοϊνωμα)
• Η αρτηριακή υπέρταση δε φαίνεται να προκαλεί από μόνη της ρινορραγία , αντίθετα με ότι γενικά πιστεύεται. Συνήθως όμως συνδυάζεται με αρτηριοσκλήρυνση και για αυτό πολλοί ηλικιωμένοι που τους ''ανοίγει'' η μύτη έχουν αυξημένη αρτηριακή πίεση. Επίσης λόγω του πανικού που δημιουργεί καμιά φορά η επίσταξη , η πίεση μπορεί να βρεθεί υψηλή (δηλαδή, η αυξημένη αρτηριακή πίεση είναι το αποτέλεσμα και όχι το αίτιο της ρινορραγίας).

Φλεγμονές

• Οξεία ρινίτιδα - παραρρινοκολπίτιδα
• Χρόνια ρινίτιδα - παραρρινοκολπίτιδα
• Σύφιλη
• Φυματίωση
• Ακτινομύκωση

Ενδοκρινικά αίτια

• Εγκυμοσύνη
• Έμμηνος ρύση

Εμπύρετα λοιμώδη νοσήματα

• Ιλαρά
• Οστρακιά
• Διφθερίτιδα
• Κοκκύτης

Δηλητηριάσεις με μέταλλα

• Hg, χρώμιο, φωσφόρος

Συμπτώματα – Κλινική εικόνα

Η κλινική εικόνα ποικίλει από ελαφριάς μορφής μέχρι εντονότατης αιμορραγίας, που μπορεί να οδηγήσει τον πάσχοντα ακόμη και στο θάνατο. Συνήθως το αίμα βγαίνει από τα ρουθούνια. Σπανιότερα φέρεται προς τον ρινοφάρυγγα και αποβάλλεται από το στόμα με την απόχρεμψη ή με τον εμετό. Τότε όμως δυχεραίνεται η διαφοροδιάγνωση, γιατί μπορεί να θεωρηθεί αιμόπτυση ή αιματέμεση.

Θεραπεία

Τις περισσότερες φορές η ρινορραγία αντιμετωπίζεται εύκολα:

• Διατήρησης της ψυχραιμίας μας. Ο πανικός μόνο σε  επιδείνωση της κατάστασης μπορεί να οδηγήσει.
• Το θύμα είναι καλό να φυσήξει ήπια. Αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα τον καθαρισμό της ρινικής κοιλότητας και την απομάκρυνση των πηγμάτων αίματος.
• Τοποθέτηση του θύματος σε όρθια ή καθιστή θέση. Το κεφάλι πρέπει να έχει ελαφρά κλίση προς τα εμπρός, αλλά πάντα να είναι υψηλότερα από το επίπεδο της καρδιάς.

• Εφαρμογή πίεσης στην αιμορραγούσα περιοχή. Η συμπίεση των πτερυγίων για 10 λεπτά περίπου είναι αρκετή πολλές φορές για να σταματήσει την αιμορραγία.
• Εφαρμογή κρύων επιθεμάτων στη βάση της μύτης μπορεί να βοηθήσει.
• Μετά τον έλεγχο, πρέπει να αποφεύγεται η έντονη σωματική άσκηση, το κάπνισμα, η τροφή με καρυκεύματα και γενικά ότι μπορεί να προκαλέσει αγγειοδιαστολή. Αν υπάρχει πονοκέφαλος είναι καλό να δοθεί παρακεταμόλη.
• Πιο σπάνια η αιμορραγική εστία βρίσκεται βαθύτερα μέσα στη ρινική κοιλότητα. Το αίμα ρέει και προς τα ρουθούνια και προς το φάρυγγα, οπότε μπορεί να παρατηρήσουμε έξοδο αίματος και από τη στοματική κοιλότητα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, που οι παραπάνω ενέργειες δεν επαρκούν, πρέπει να βρέξουμε ένα κομμάτι βαμβάκι με οξυζενέ ή με διάλυμα οξυμεταζολίνης (Otrivin) και να το εισάγουμε μέσα στη μύτη πιέζοντας όπως και πριν ευγενικά, αλλά σταθερά για 5-10 λεπτά.
• Μετά τον έλεγχο της επίσταξης, είναι καλό να αποφεύγονται η έντονη σωματική άσκηση, οι τροφές με καρυκεύματα και το κάπνισμα. Όλα αυτά προκαλούν αγγειοδιαστολή που μπορεί να οδηγήσει σε νέα ρινορραγία.
• Είναι αυτονόητο ότι πρέπει να αποθαρρύνεται ο αυτοτραυματισμός της μύτης στα παιδιά και να απαιτηθεί το κόψιμο των νυχιών.

ΠΡΟΣΟΧΗ

Το κεφάλι δεν πρέπει ποτέ να εκτείνεται προς τα πίσω. Το μόνο που καταφέρνουμε είναι η κατάποση του αίματος που μπορεί να οδηγήσει σε μέλαινες κενώσεις (μαύρα κόπρανα).

Η τοποθέτηση καπνού στο σημείο της αιμορραγίας και άλλες παρόμοιες μέθοδοι δεν είναι τίποτα παραπάνω από αναληθείς δοξασίες.

Καλαμπαλίκης Ευθύμιος, Ωτορινολαρυγγολόγος

Μανωλίδου Ζαχαρούλα, R.N., M.Sc.