Σκλήρυνση κατά πλάκας (Πολλαπλή)*

• Από Iatropedia

Τι είναι η νόσος

Η σκλήρυνση κατά πλάκας (πολλαπλή σκλήρυνση) είναι μία χρόνια νευρολογική πάθηση που ανήκει στην κατηγορία των απομυελινωτικών νόσων. Πρόκειται για καταστάσεις στις οποίες υπάρχει σταδιακή καταστροφή της μυελίνης, του περιβλήματος των νεύρων που βοηθά στην προστασία αυτών καθώς και στη μετάδοση των νευρικών ώσεων. Αποτέλεσμα είναι η διαταραχή στη μετάδοση των ερεθισμάτων κατά μήκος ενός νεύρου, δηλαδή δυσλειτουργία αυτού. Το όνομα πολλαπλή σκλήρυνση αναφέρεται στις πολλαπλές ουλές (σκλήρυνση) πάνω στην μυελίνη.

Που οφείλεται η νόσος – Αίτια – Παράγοντες που την πυροδοτούν

Το αίτιο που προκαλεί τη ΠΣ δεν είναι ακόμα σαφές. Μάλλον η εμφάνισή της ορίζεται από το συνδυασμό περιβαλλοντικών και γενετικών παραγόντων. Επίσης, αναγνωρίζεται μία ανοσολογικού τύπου «επίθεση» του οργανισμού στο περίβλημα μυελίνης των νεύρων.

Από τη στιγμή που η νόσος θα εκδηλωθεί υπάρχουν στην πορεία της περίοδοι υφέσεως και εξάρσεως – η νόσος διαδράμει σε ώσεις. Οι υποτροπές της νόσου είναι συνήθως απρόβλεπτες και μπορεί να συμβούν χωρίς προειδοποίηση. Φαίνεται όμως οτι συμβαίνουν συχνότερα την άνοιξη και το καλοκαίρι, μετά από διάφορες λοιμώξεις, μετά από σωματική ή ψυχολογική καταπόνηση, κατά τους πρώτους μήνες της κυήσεως ή μετά τον τοκετό.

Επιδημιολογικά στοιχεία

Η πολλαπλή σκλήρυνση εμφανίζεται συνήθως στους ενήλικες ηλικίας μεταξύ 20 και 40 ετών και είναι σαφώς συχνότερη μεταξύ των γυναικών και μεταξύ ατόμων της λευκής φυλής. Προσβάλλει περίπου 2.5 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως. Στο γενικό πληθυσμό η πιθανότητα νόσησης είναι περίπου 1 : 1000.

Η κληρονομικότητα φαίνεται να παίζει κάποιο ρόλο στην εμφάνισή της – άτομα των οποίων νοσεί ένας/μία αδελφός/ή ή ένας γονέας παρουσιάζουν 1 – 3% πιθανότητα να νοσήσουν τα ίδια. Επίσης, μελέτες σε διδύμους έδειξαν ότι το αντίστοιχο ποσοστό είναι περίπου 30%.

Πως εκδηλώνεται η νόσος – Συμπτώματα

Η πολλαπλή σκλήρυνση επηρεάζει τους νευρώνες, τα κύτταρα του εγκεφάλου και τον νωτιαίο μυελό, τα οποία στέλνουν πληροφορίες, δημιουργούν την σκέψη και την αντίληψη και επιτρέπουν στον εγκέφαλο να ελέγξει το σώμα.

Τα συμπτώματα με τα οποία εκδηλώνεται η νόσος ποικίλουν και δεν ειδικά και αποκλειστικά της νόσου, έχουν δε διασπορά στο χώρο (μπορεί να αφορούν περισσότερα σημεία του νευρικού συστήματος) και στο χρόνο (εμφανίζονται σε διάφορες χρονικές στιγμές).

Η κλινική εικόνα δεν έχει σε όλους την ίδια βαρύτητα, τα δε συμπτώματα στα αρχικά επεισόδια είναι συνήθως παροδικά και ήπια και δεν παρακινούν τον ασθενή να αναζητήσει ιατρική βοήθεια.

Τα συνηθέστερα συμπτώματα είναι: αλλαγές στην αίσθηση των χεριών, ποδιών ή του προσώπου, ολική ή μερική απώλεια της όρασης, αδυναμία, διπλωπία, αταξία στο περπάτημα και προβλήματα ισορροπίας, αίσθημα ηλεκτρικού ρεύματος στην πλάτη, όταν σκύβει κανείς το κεφάλι του, (σημείο Lhermitte), καθώς επίσης και κόπωση. Έχουν αναφερθεί και σπάνια αρχικά συμπτώματα όπως αφασία και ψύχωση. Το 15% των ανθρώπων έχουν πολλαπλά συμπτώματα όταν αναζητούν ιατρική βοήθεια. Η πολλαπλή σκλήρυνση θα προκαλέσει και αναπηρία σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις. Τα συμπτώματα είναι δυνατόν να επιδεινωθούν πρόσκαιρα μετά την έκθεση του ασθενούς σε θερμότητα (φαινόμενο Uhthoff).

Διάγνωση της νόσου – Εξετάσεις

Η διάγνωση για την πολλαπλή σκλήρυνση είναι δύσκολη. Βασίζεται στην κλινική εικόνα του ασθενούς καθώς και στη διενέργεια μαγνητικής τομογραφίας. Επίσης, ασθενείς με συμπτώματα πολλαπλής σκλήρυνσης υποβάλλονται σε οσφυονωτιαία παρακέντηση για συλλογή εγκεφαλονωτιαίου υγρού, με σκοπό τον καλύτερο χαρακτηρισμό της νόσου ή τον αποκλεισμό παρουσίας άλλων νοσημάτων, ιδίως λοιμώξεων του νευρικού συστήματος.

Ποιες είναι οι επιπλοκές

Η πολλαπλή σκλήρυνση οδηγεί άλλοτε με άλλη ταχύτητα σε σταδιακή έκπτωση της λειτουργίας διαφόρων νεύρων και οι επιπλοκές της εξαρτώνται από την κατανομή των νεύρων αυτών.

Θεραπεία – Μέθοδοι αντιμετώπισης

Αυτήν τη στιγμή δεν υπάρχει οριστική λύση για την πολλαπλή σκλήρυνση επειδή δεν υπάρχει αιτιολογική θεραπεία για τη νόσο. Ωστόσο, με τις υπάρχουσες θεραπείες, ένα μεγάλο ποσοστό ασθενών ζει μία φυσιολογική ζωή, με σχετικά λίγα προβλήματα.
Τα θεραπευτικά πρωτόκολλα που εφαρμόζονται αποσκοπούν: 

• στην αντιμετώπιση των ώσεων (κρίσεις) – χορηγείται συνήθως κορτιζόνη
• στην πρόληψη των υποτροπών – χορηγούνται φάρμακα όπως η β-ιντερφερόνη, γλατιμαρέρη, ναταλιζουμάμπη, μιτοξανδρόνη κλπ
• στην ύφεση των ενοχλητικών συμπτωμάτων όπως η σπαστικότητα, η κόπωση, ο πόνος κ.α. 

Επίσης, εφαρμόζονται υποστηρικτικά μέτρα όπως φυσικοθεραπεία, εργοθεραπεία, λογοθεραπεία, κινησιοθεραπεία. Τέλος, συστήνεται η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής με σωστή διατροφή, άσκηση, αποφυγή του stress κ.α.

Πως να προφυλαχθείτε από τη νόσο – Πρόγνωση

Οι ασθενείς με πολλαπλή σκλήρυνση λαμβάνουν οδηγίες για υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής καθώς και για αποφυγή σωματικής και ψυχικής καταπόνησης.

Η πορεία της νόσου εξαρτάται από τη μορφή της. Ωστόσο, με τις υπάρχουσες θεραπείες, ένα μεγάλο ποσοστό ασθενών ζει μία φυσιολογική ζωή, με σχετικά λίγα προβλήματα.

Τσατσάκη Χριστίνα

Γενικός Οικογενειακός Ιατρός