Σκολίωση*

• Από Iatropedia

Τι είναι η νόσος

Η σκολίωση  είναι η πλάγια απόκλιση  και ταυτόχρονη  στροφή μιας σειράς σπονδύλων  από τη μέση ανατομική θέση  του φυσιολογικού σπονδυλικού άξονα.

Σύμφωνα με τον ορισμό της Scoliosis Research Society (SRS), σκολίωση είναι το μεγαλύτερο των 11 μοιρών κύρτωμα της σπονδυλικής στήλης με ταυτόχρονη στροφή των σπονδύλων.

Η σκολίωση διακρίνεται σε οργανική και λειτουργική.

Η Λειτουργική σκολίωση μπορεί να διορθωθεί με πλάγια κάμψη του κορμού στο αντίθετο πλάγιο . Παράδειγμα τέτοιας σκολίωσης είναι αυτή που οφείλεται σε ανισοσκελία , η ανταλγική σκολίωση  σε κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου.

Η λειτουργική σκολίωση διορθώνεται όταν διορθωθεί η αιτία που την προκαλεί.
Η οργανική σκολίωση αφορά ένα δύσκαμπτο κύρτωμα της σπονδυλικής στήλης που δεν διορθώνεται με την κλίση του κορμού στο αντίθετο πλάγιο. 
Στην οργανική σκολίωση  μαζί με την κύρτωση συνυπάρχει και στροφή της σπονδυλικής στήλης. Αν και υπάρχουν ορισμένες  παθολογικές καταστάσεις που προκαλούν σκολίωση, στις περισσότερες περιπτώσεις το αίτιο δεν είναι γνωστό και χαρακτηρίζεται ως ιδιοπαθής σκολίωση.

Με βάση την ηλικία εμφάνισης η ιδιοπαθής σκολίωση χωρίζεται σε τρεις τύπους:

• από γέννηση μέχρι 3 ετών: νηπιακή σκολίωση (infantile scoliosis)
• από 3 έως 9 ετών: παιδική (juvenile scoliosis)
• από 9 έως και 18: εφηβική (adolescent scoliosis). Η τελευταία αποτελεί και το 80% όλων των περιπτώσεων της ιδιοπαθούς σκολιώσεως.

Που οφείλεται η νόσος – Αίτια – Παράγοντες που την πυροδοτούν

Η σκολίωση  είναι ένα από τα πιο συχνά προβλήματα της νηπιακής και της παιδικής ηλικίας αλλά απαντάται αρκετά συχνά και στον ενήλικα.

Στον ενήλικα  συνήθως πρόκειται για μια σκολίωση που δεν διαγνώσθηκε εγκαίρως στην παιδική ηλικία ή για μια σκολίωση εκφυλιστικού τύπου που  είναι το αποτέλεσμα της σπονδυλοαρθροπάθειας.

Η σκολίωση μπορεί να οφείλεται σε   μηχανικές, ορμονικές, μεταβολικές, νευρομυϊκές,  αναπτυξιακές, και γενετικές ανωμαλίες αλλά οι περισσότερες περιπτώσεις της σκολίωσης είναι άγνωστης αιτιολογίας και περιγράφονται ως ιδιοπαθής σκολίωση.

Δεν υπάρχει καμία γενικά αποδεκτή επιστημονική θεωρία για την αιτιολογία της ιδιοπαθούς σκολίωσης.

Επιδημιολογικά στοιχεία

Ο κίνδυνος της προόδου της ιδιοπαθούς σκολίωσης είναι αυξημένος κατά την εφηβεία, κυρίως κατά τη φάση της μέγιστης ανάπτυξης (juvenile growth spurt), που στα κορίτσια αρχίζει στην ηλικία των 11 και στα αγόρια στην ηλικία των 13 και διαρκεί και στα δύο φύλα μέχρι τα 18.

Τα κορίτσια εμφανίζουν μεγαλύτερη συχνότητα σκολίωσης από τα αγόρια καθώς επίσης και σαφή τάση επιδείνωσης του κυρτώματος, με αποτέλεσμα να απαιτείται συχνότερα θεραπεία στα κορίτσια παρά στα αγόρια.

Διάγνωση της νόσου – Εξετάσεις

Η σκολίωση συνήθως γίνεται αντιληπτή από τους γονείς του παιδιού, από την παραμόρφωση του σκελετού. Το βασικό πρόβλημα στην διάγνωσή της είναι πως οι γονείς αντιλαμβάνονται την  σκολίωση καθυστερημένα και χάνεται πολύτιμος χρόνος καθώς η νόσος δεν έχει άλλα συμπτώματα. Σε σπάνιες περιπτώσεις η σκολίωση μπορεί να συνοδεύεται από πόνο.   Από ιατρικής πλευράς, η διάγνωση της σκολίωσης  γίνεται  με κλινική εξέταση του παιδιού και συγκεκριμένα  με την κάμψη του κορμού μπροστά  (Adam’s test),, διατηρώντας τα γόνατα τεντωμένα, οπότε ο γιατρός μπορεί να διαπιστώσει αν υπάρχει απόκλιση και στροφή στους σπονδύλους.

Στοιχεία που μπορεί να οδηγήσουν στη διάγνωση της είναι: ένας ώμος ψηλότερα από τον άλλο, προπέτεια μίας ωμοπλάτης, προπέτεια ή υψηλότερη θέση των πλευρών από τη μία πλευρά, ένας γοφός προέχει ή είναι υψηλότερα από τον άλλο, ασυμμετρία μέσης.

Το επόμενο βήμα για τη διάγνωση είναι η ακτινογραφία της ΣΣ. Η ακτινογραφία γίνεται στην όρθια θέση (προσθιοπίσθια), για την επιβεβαίωση της διάγνωσης και τη μέτρηση της σκολίωσης (σε μοίρες). Η μέθοδος που χρησιμοποιείται ονομάζεται Cobb, και εμφανίζει ακρίβεια 3 με 5 μοίρες.

Στην ακτινογραφία πρέπει να περιέχεται και το άνω μέρος της πυέλου από βαθμό της οστεοποίησης της οποίας, μπορεί κανείς να υπολογίσει αδρά το υπολειπόμενο της ανάπτυξης του παιδιού (Risser sign, με μετρήσεις από 1 έως 5).

Σπανίως και κυρίως όταν υπάρχουν συνοδά νευρολογικά ευρήματα ή αν η σκολίωση είναι αριστερή θωρακική ), απαιτείται η λήψη μαγνητικής τομογραφίας της ΣΣ.

Θεραπεία – Μέθοδοι αντιμετώπισης

Η θεραπεία της σκολίωσης   εξαρτάται από  μια σειρά παραμέτρων.  Κύριο  ρόλο διαδραματίζουν ο τύπος της νόσου,  τον τύπο της νόσου, ο βαθμός κύφωσης της σπονδυλικής  στήλης, η θέση του κυρτώματος, την ταχύτητα επιδείνωσής του  και τη δυσκαμψία του, δηλαδή το πόσο εύκολα ή δύσκολα επανέρχεται το κύρτωμα στην αρχική του θέση. Σκολίωση μεγέθους μέχρι 20 μοίρες θεραπεύεται συντηρητικά με φυσιοθεραπεία, κολύμπι και παρακολούθηση, συνήθως κάθε έξι μήνες.

Θεραπεία χρειάζονται έφηβοι με σκολίωση σε ποσοστό 10%. Ασθενής μη ώριμος σκελετικά με κύρτωμα μεγαλύτερο από 25° χρειάζεται αγωγή.

Η συντηρητική αγωγή συνίσταται σε εφαρμογή κηδεμόνων (MILWAUKEE ή BOSTON) με σκοπό την αναστολή επιδείνωσης του κυρτώματος .Ο κηδεμόνας πρέπει να εφαρμόζεται 23 ώρες το εικοσιτετράωρο πριν την ωρίμανση του σκελετού ,ενώ μετά την ωρίμανση μπορεί να εφαρμόζεται μόνο τη νύχτα.

Στους ασθενείς με σκολίωση γίνεται κάθε εξάμηνο  επανεκτίμηση, ώστε η θεραπεία επιλογής να διαμορφώνεται ανάλογα με την εξέλιξη της νόσου.

Αν παρά την εφαρμογή κηδεμόνων το κύρτωμα επιδεινώνεται και ξεπερνάει τις 40 μοίρες  τότε εφαρμόζεται χειρουργική θεραπεία. Οι κύριες επεμβάσεις  για διόρθωση της σκολίωσης είναι η οπίσθια σπονδυλοδεσία , η πρόσθια σπονδυλοδεσία ή συνδυασμός τους.

Η χειρουργική θεραπεία χρειάζεται για να διορθωθούν οι μεγάλες καμπύλες, οι οποίες, αν είναι έντονες, είναι δυνατόν να δημιουργούν πίεση στους πνεύμονες και στην καρδιά με αποτέλεσμα καρδιοπνευμονική ανεπάρκεια, ακόμη και θάνατο. Για το λόγο αυτό χρησιμοποιούνται ειδικές μεταλλικές ράβδοι για τη διόρθωση των κυρτωμάτων. Οι επεμβάσεις αυτές θεωρούνται μεγάλες, αλλά όταν υπάρχει ένδειξη πρέπει να γίνονται γενικές γραμμές η χειρουργική επέμβαση  διορθώνει το πρόβλημα της σκολίωσης και μόνο ένα μικρό ποσοστό ασθενών (5%) υποστρέφει. Ο χειρουργημένος ασθενής μπορεί να επιστρέψει στην φυσιολογική του ρουτίνα μετά από 3-4 εβδομάδες.

Δόβρης Δημήτρης

Ορθοπαιδικός Χειρουργός