Σπίλοι (ελιές)*

• Από Iatropedia

Οι σπίλοι (κοινώς ελιές) είναι καλοήθεις αθροίσεις κυττάρων δερματικής προέλευσης με ποικίλα χαρακτηριστικά. Αν και οι περισσότεροι άνθρωποι αναγνωρίζουν ως σπίλους τους προερχόμενους από μελανοκύτταρα (μελανοκυτταρικοί σπίλοι) εντούτοις υπάρχουν και πολλές άλλες κατηγορίες

Οι μελανοκυτταρικοί σπίλοι διακρίνονται στους συγγενείς και τους επίκτητους.

Οι συγγενείς υπάρχουν από τη γέννηση ή εμφανίζονται λίγο μετά και διακρίνονται σε μικρούς, μεσαίους και μεγάλους (με διάμετρο πάνω από 20 εκατοστά) Οι τελευταίοι είναι σχετικά επικίνδυνοι καθώς υπάρχει μέτρια πιθανότητα για ανάπτυξη μελανώματος πάνω τους και θα πρέπει να αφαιρούνται από πλαστικούς χειρουργούς.

Οι επίκτητοι σπίλοι εμφανίζονται προοδευτικά κατα τη διάρκεια της ζωής, με αυξημένη συχνότητα μετά την εφηβεία, φθάνουν στο μέγιστο του αριθμού τους περίπου στην ηλικία των 40 ετών και στη συνέχεια αρχίζουν να φθίνουν, οπότε στην ηλικία των 70-80 οι γνήσιοι μελανοκυτταρικοί σπίλοι είναι ελάχιστοι.

Οι σπίλοι πέρα από το αισθητικό θέμα που μπορεί να προκαλούν λόγω εντόπισης και μεγέθους έχουν μεγάλη σημασία λόγω της συσχέτισής τους με το μελάνωμα,  έναν από τους πιο επικίνδυνους καρκίνους του σώματος. Το μελάνωμα αν διαγνωστεί έγκαιρα και αφαιρεθεί άμεσα ουσιαστικά θεραπεύεται, αν όμως καθυστερήσει και προχωρήσει σε βάθος ή δώσει μεταστάσεις έχει κακή εξέλιξη καθώς οι υπάρχουσες θεραπείες δεν μπορούν να το εμποδίσουν αποτελεσματικά

Το μελάνωμα μπορεί να αναπτυχθεί πάνω σε έναν προυπάρχοντα σπίλο ή να αρχίσει στο φυσιολογικό δέρμα. Σε κάθε περίπτωση στα αρχικά τουλάχιστον στάδια μπορεί να μοιάζει σαν κοινός σπίλος οπότε έχει σημασία να μπορούμε να αναγνωρίζουμε κάποια στοιχεία που θα πρέπει να μας κινητοποιήσουν.

Ας δούμε λοιπόν κάποια βασικά χαρακτηριστικά ενός ύποπτου σπίλου που ο καθένας μπορεί να αντιληφθεί και που πρέπει να τον οδηγήσουν στο δερματολόγο. Θα ακολουθήσουμε τον διεθνώς αναγνωρισμένο μνημονικό κανόνα ABCDE που μας βοηθά να ταξινομήσουμε όσα πρέπει να ελέγξουμε.

Α (asymmetry) ΑΣΥΜΜΕΤΡΙΑ του σπίλου ,δηλαδή αν χωρίσουμε το σπίλο σε κάθετο και οριζόντιο άξονα (γραμμή) το δεξί με το αριστερό και το πάνω με το κάτω τμήμα να μην είναι παρόμοια μεταξύ τους

Β (border) Το ΟΡΙΟ στην περιφέρεια του σπίλου αν έχει προσεκβολές σαν δάκτυλα ή δαντελωτή όψη θα πρέπει να μας οδηγήσει για περαιτέρω έλεγχο στο δερματολόγο

C (color) To ΧΡΩΜΑ του σπίλου αν δεν είναι ομοιόμορφο και έχει μεγάλη ποικιλία (πχ ένας ή περισσότεροι συνδυασμοί από μαύρα, καφέ, γκρι, μπλε, κόκκινα και λευκά στοιχεία) πρέπει να μας κινητοποιήσει

D (diameter) Η ΔΙΑΜΕΤΡΟΣ της ελιάς, αν είναι πάνω από 5-6 χιλιοστά επίσης θεωρείται σημείο για διερεύνηση

Ε (evolution) Η ΕΞΕΛΙΞΗ των ABCD δηλαδή η αλλαγή τους σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα (συνήθως απο μήνες μέχρι έτος) είναι το ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΟ στοιχείο και πρέπει να απευθυνθούμε σύντομα στο δερματολόγο

Αν επίσης δούμε μια καινούργια βλάβη να εμφανίζεται, ιδιαίτερα σε μεγαλύτερη ηλικία (μετά τα 40) και είναι διαφορετική από τις ελιές που ήδη έχουμε πρέπει να προγραμματίσουμε εξέταση από ειδικό γιατρό σε σύντομο χρονικό διάστημα. Φυσικά η εμφάνιση του μελανώματος δεν εξαιρεί και μικρότερες ηλικίες οπότε γενικά δεν πρέπει να επαναπαυόμαστε.

Τέλος άλλα στοιχεία που χτυπάνε το καμπανάκι του κινδύνου είναι αν μια ελιά αρχίσει να αιμορραγεί χωρίς να την τραυματίσουμε ή βγάζει υγρό, αν μας ξύνει ή χάνει τις τρίχες που είχε πάντα πάνω της και γενικότερα αν αλλάζει χαρακτηριστικά σε σχέση με οτι είχαμε συνηθίσει.

Όπως καταλαβαίνετε καλό είναι σε τακτά χρονικά διαστήματα ( πχ κάθε 1-2 μήνες) να ελέγχετε το δέρμα σας ή να εξετάζετε τον/τη σύντροφό σας ή τα μέλη της οικογένειάς σας ώστε να ανακαλύψετε έγκαιρα μια ύποπτη βλάβη και να βοηθήσετε το γιατρό για την περαιτέρω αντιμετώπιση.

Ο δερματολόγος, αφού εξετάσει κλινικά τις ελιές θα επικεντρωθεί σε όσες από το ιστορικό και την εμφάνιση θεωρεί ύποπτες και θα προχωρήσει σε εξέταση με ειδικό φακό, το δερματοσκόπιο. Αν οι ύποπτες βλάβες είναι πολλαπλές θα παραπέμψει τον ασθενή σε εξειδικευμένα κέντρα για να τις φωτογραφήσουν (ψηφιακή χαρτογράφηση) και να μπει σε ένα πρόγραμμα περιοδικού ελέγχου (ανα 6-12 μήνες). Αν η ύποπτη βλάβη είναι μια, πρέπει να αφαιρεθεί και να σταλεί για βιοψία, εξέταση που συνήθως θέτει τη διάγνωση.