Στεφανιαία νόσος*

• Από Iatropedia

Τι είναι η νόσος

Η καρδιά τρέφεται και οξυγονώνεται με τις στεφανιαίες αρτηρίες. Υπάρχουν η αριστερή και η δεξιά στεφανιαία αρτηρία .Η αριστερή έχει ένα βραχύ αρχικό τμήμα το στέλεχος και χωρίζεται σε δύο κλάδους , τον πρόσθιο κατιόντα και τον περισπωμένο.

Η στεφανιαία νόσος οφείλεται στην δημιουργία πλούσιων σε χοληστερόλη αθηρωματικών πλακών στο τοίχωμα των επικαρδιακών στεφανιαίων αρτηριών , με αποτέλεσμα την στένωση του αυλού τους και την παρεμπόδιση της ροής του αίματος μέσα από αυτές. Έτσι όταν το αίμα φθάνει στο μυοκάρδιο μέσω της στεφανιαίας αρτηρίας , δεν επαρκεί για τις ανάγκες της καρδιάς ,τότε εμφανίζεται καρδιακή ισχαιμία και πόνος –στηθάγχη.

Πώς εκδηλώνεται η νόσος – Συμπτώματα

1)      Αιφνίδιος θάνατος (συχνά σαν πρώτη εκδήλωση)

2)      Στηθάγχη

3)      Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

4)      Καρδιακή ανεπάρκεια ( σπάνια σαν πρώτη εκδήλωση)

              1.  Στηθάγχη είναι ο παροξυσμός , θωρακική ενόχληση , που συχνά περιγράφεται σαν πόνος ,σφίξιμο, κάψιμο ,συμπίεση , δύσπνοια και εμφανίζεται σε προσπάθεια , ενώ υποχωρεί λίγα λεπτά μετά την λήψη υπογλώσσιου δισκίου νιτρογλυκερίνης που πρέπει να λαμβάνει πάντα σε καθιστή θέση , για αποφυγή ζάλης από πιθανή υπόταση .Τυπικά εντοπίζεται πίσω από το στέρνο και καταλαμβάνει ποικίλη έκταση στο θωρακικό τοίχωμα . Ο πόνος αντανακλά στα άνω άκρα ( κυρίως στο  αριστερό ) καθώς και στην  κάτω γνάθο . Μερικές φορές ο πόνος εντοπίζεται στο πάνω  μέρος της κοιλιάς.

 Γενικά κάθε θωρακικός πόνος που εμφανίζεται σε προσπάθεια και υποχωρεί λίγο μετά την διακοπή της , πρέπει να θεωρείται ύποπτος για στηθάγχη . Στην στηθάγχη οι διαταραχές στο μυοκάρδιο είναι παροδικός  και αντιστρέφονται πλήρως με το τέλος αυτής.

                 α.   Σταθερή στηθάγχη

Οφείλεται σε στενώσεις των στεφανιαίων αρτηριών από αθηρωματικές πλάκες , που υπάρχουν στο τοίχωμα τους και ο πόνος εμφανίζεται μετά από την εκτέλεση συγκεκριμένου έργου , που είναι διαφορετικό για κάθε ασθενή και εξαρτάται από το βαθμό και την ένταση προσβολής των στεφανιαίων αρτηριών . Έτσι άλλος εμφανίζει στηθάγχη μετά από βάδιση 200m και άλλος στα 500m ,άλλος μόνο στην ανηφόρα , αλλά οι αποστάσεις αυτές παραμένουν περίπου σταθερές σε επόμενες προσπάθειες βάδισης.

                 β.  Ασταθής στηθάγχη

Οφείλεται σε απότομη άυξηση της στένωσης μίας στεφανιαίας αρτηρίας , συνήθως εξαιτίας ρήξης μίας αθηρωματικής πλάκας και της επακόλουθης θρόμβωσης μέσα στον αυλό του αγγείου στο σημείο της ρήξης , που αυξάνει έτσι σημαντικά το ποσοστό στένωσης , αλλά δεν φράζει τελείως το αγγείο . Η ασταθής στηθάγχη διαφέρει στην εκδήλωση της από την σταθερή στηθάγχη και περιλαμβάνει τις ακόλουθες καταστάσεις

1. Επιδεινούμενη στηθάγχη σε συχνότητα , ένταση σε ασθενή με σταθερή στηθάγχη

2. Στηθάγχη που εμφανίζεται πρόσφατα αλλά εκλύεται σε μικρή προσπάθεια

3. Στηθάγχη σε ηρεμία ή ελάχιστη προσπάθεια

Η ασταθής  στηθάγχη είναι συχνά προάγγελος οξέος εμφράγματος.

           4.  Οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου

Έχει την ίδια αιτία όπως και η ασταθής στηθάγχη ,με την διαφορά ότι εδώ έχουμε απόφραξη ( πλήρης διακοπή της ροής ) , μετά την ρήξη της αθηρωματικής πλάκας και την επακόλουθη θρόμβωση .Στο έμφραγμα συμβαίνει νέκρωση του τμήματος του μυοκαρδίου , που παίρνει αίμα από κλάδους της αρτηρίας μετά το σημείο της απόφραξης . Γι΄αυτό  όσο πιο κεντρικά είναι η βλάβη της αρτηρίας που οδήγησε σε απόφραξη , τόσο μεγαλύτερη η νέκρωση και το έμφραγμα.

Το έμφραγμα του μυοκαρδίου μπορεί να συμβεί μετά από έντονη προσπάθεια αλλά και σε ηρεμία και στον ύπνο . Ο πόνος είναι παρόμοιος με αυτόν της στηθάγχης , αλλά πιο έντονος , μέγιστης διάρκειας ( > 30 λεπτά ) και συνοδεύεται συνήθως  από ιδρώτα , ωχρότητα , τάση προς έμετο .Σε έμφραγμα χωρίς επιπλοκές , ο πόνος μπορεί να διαρκέσει  6 -8 ώρες.

           5.   Καρδιακή ανεπάρκεια

Συνήθως επέρχεται μετά το εκτεταμένο έμφραγμα , που νεκρώνει σημαντικό τμήμα της καρδιάς , το οποίο αφού μετατραπεί στην συνέχεια σε ουλή , δεν μπορεί να συνεισφέρει την καρδιακή συστολή . Με αυτόν τον τρόπο υπάρχει  διαταραχή στην αντλητική  ικανότητα της καρδιάς.

ΑΙΤΙΕΣ , 1)σχηματισμό και εναπόθεση στο εσωτερικό τοίχωμα των στεφανιαίων αρτηριών  λίπους και ενός υλικού που ονομάζεται πλάκα αθηρωμάτωσης. Αυτό προκαλεί στένωση του αυλού των αρτηριών . Καθώς οι στεφανιαίες αρτηρίες στενεύουν , η ροή του αίματος προς την καρδιά μπορεί να επιβραδύνει ή και να σταματήσει.

Η στεφανιαία  νόσος είναι η πρώτη αιτία θανάτου για άνδρες και γυναίκες στις ΗΠΑ.

Επιδημιολογικά στοιχεία

Παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα καρδιακής νόσου:

   1.άνδρες > 40 ετ. Διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από τις γυναίκες.

Όμως ,καθώς οι γυναίκες μεγαλώνουν (ιδιαίτερα μετά την εμμηνόπαυση ) , ο κίνδυνος γι’αυτές  αυξάνει σχεδόν ανάλογα με εκείνον των ανδρών.

   2.Ατελή γονίδια (κληρονομικότητα ) μπορεί να αυξάνουν τον κίνδυν.

   3.Ο διαβήτης είναι ισχυρό παράγοντας για καρδιοπάθεια .

   4.Η υψηλη αρτηριακή υπερταση αυξάνει τον κίνδυνο για στεφανιαία νόσο και καρδιακή ανεπάρκεια.

   5.Μη φυσιολογικά επίπεδα χοληστερόλης , η LDL πρέπει όσο γίνεται να είναι χαμηλότερη  ενώ η HDL υψηλότερη

   6. Το μεταβολικό σύνδρομο σχετίζεται με υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων , υψηλή αρτηριακή πίεση , υπερβολική συγκέντρωση λίπους γύρω από την μέση , και υψηλά επίπεδα ινσουλίνης.

   7. Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια αυξάνει τον κίνδυνο.

   8. Προϋπάρχουσα αρτηριοσκλήρυνση ή σκλήρυνση των αρτηριών σε άλλο σημείο του σώματος (εγκεφαλικό επεισόδιο  και ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής)

   9. Άλλοι παράγοντες κινδύνου είναι η κατάχρηση αλκοόλ , η έλλειψη φυσικής άσκησης και το άγχος.

Υψηλοτέρα από τα φυσιολογικά επίπεδα ενός αμινοξέος  που ονομάζεται ομοκυστείνη  , σχετίζονται επίσης με αυξημένο κίνδυνο εμφράγματος .   

Ποιες είναι οι επιπλοκές

έμφραγμα

καρδιακή ανεπάρκεια

ασταθής στηθάγχη

αιφνίδιος θάνατος

Θεραπεία – Μέθοδοι αντιμετώπισης

Γίνεται με τακτικό εργαστηριακό έλεγχο ( κλινική εξέταση , ΗΚΓ ,ελεύθερα λιπίδια στο αίμα ,U/S καρδιάς ) , εκτίμηση αντιστηθαγχικής και υπολιπιδαιμικής αγωγής, αναζήτηση και θεραπεία καταστάσεων που μπορεί να εκλύουν στηθαγχικές κρίσεις όπως η αναιμία ,λοιμώξεις ,διάφορες αρρυθμίες κ .α , καθώς και δοκιμασία κόπωσης που εκτελείται συνήθως ανά 6 -12 μήνες . Τέλος εάν κάποια στιγμή κριθεί αναγκαίο , μπορούμε να προχωρήσουμε σε διενέργεια σπινθηρογραφήματος ,αγγειογραφία με μαγνητική τομογραφία ή με αξονική , ηχωμαγνητική αγγειογραφία  και  στεφανιογραφίας  , και αναλόγως να αποφασίσουμε για περαιτέρω χειρισμούς.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

1. 1.Φαρμακευτική αγωγή - ΑΣΠΙΡΙΝΗ , αναστέλλει την περαιτέρω  απόφραξη του αγγείου                       

2. 2.  - ΝΙΤΡΩΔΗ , που διαστέλλει τα αγγεία παρέχοντας  περισσότερη αιματική ροή και

               -Β-ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΕΣ , που μειώνουν τις ανάγκες της καρδιάς σε αίμα και οξυγόνο .       

               -ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΕΣ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ , που ξεκουράζουν τις αρτηρίες και μειώνουν την αρτηριακή πίεση .

               - ΔΙΟΥΡΗΤΙΚΑ , για την αντιμετώπιση κυρίως της καρδιακής ανεπάρκειας

               - ΣΤΑΤΙΝΕΣ ,για την μείωση της χοληστερόλης

       2. ΑΓΓΕΙΟΠΛΑΣΤΙΚΗ , είναι η ριζική αντιμετώπιση της Σ.Ν..Αποκαθιστά βλάβες που υπάρχουν μέσα στα στεφανιαία αγγεία .Δύο από τις πλέον γνωστές μεθόδους παρέμβασεις είναι η αγγειοπλαστική ( το μπαλονάκι ) και η αορτοστεφανιαία παράκαμψη.

Με την βοήθεια ενός ειδικού καθετήρα που τοποθετείται στην μηριαία αρτηρία φτάνουμε μέσα στο αγγείο στο σημείο όπου υπάρχει η απόφραξη και φουσκώνοντας ένα μπαλονάκι που υπάρχει στην άκρη του καθετήρα σπάμε την πλάκα που έχει αποφράξει το αγγείο ανοίγοντας έτσι τον αυλό ώστε να αποκατασταθεί η ροή του αίματος μέσα στο αγγείο . Προϋποθέσεις για να έχει επιτυχία αυτή η τεχνική είναι να πρόκειται περί μικρής απόφραξης σε μήκος < 1,5 cm και σχετικά προσφάτως δημιουργημένος ώστε να μην έχει ασβεστωθεί και να έχει σκληρύνει για να είναι πρακτικά διατάσιμη .Επίσης πρέπει η απόφραξη να βρίσκεται σε σημείο που ο καθετήρας φτάνει εύκολα (όχι πάνω σε διακλάδωση ή καμπή του αγγείου) .Τέλος αγγειοπλαστική γίνεται σε 1 -2 βλάβες . Εάν  υπάρχουν περισσότερες συνήθως ο ιατρός σας θα συστήσει την διενέργεια  by-pass.

        3.   ΑΟΡΤΟΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΠΑΡΑΚΑΜΨΗ ,είναι η χειρουργική επέμβαση που παρακάμπτει τις βλάβες που υπάρχουν μέσα στον αυλό του αγγείου χρησιμοποιώντας για τον σκοπό αυτό μοσχεύματα ,κομμάτια δηλ. από φλέβες ή αρτηρίες που έχει πάρει από άλλο σημείο του σώματος του ασθενούς ως γέφυρες που περνούν δίπλα ( pass-by , by-pass ) από την απόφραξη.

Βέβαια υπάρχουν και περιπτώσεις που δεν επιδέχονται τέτοιας μορφής θεραπείας και όπου ο ασθενής κρίνεται από τον καθετηριαστή- και τον καρδιοχειρούργο.

1. 3.ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ , να αποφεύγεται το αλάτι ,υιοθέτηση διαιτολογίου φτωχού σε κορεσμένα ή τρανς λίπη και χοληστερόλη , να γυμνάζεται συστηματικά  και να διατηρείται το σωστό βάρος , να διατηρείται το σάκχαρο του αίματος , και διακόπτεται το τσιγάρου. 

    

    

   Αγαπίου Φωτεινή, Ειδ. Καρδιολόγος