Ανάστροφη ακμή: Τι είναι, πώς εκδηλώνεται και πώς αντιμετωπίζεται

Περισσότερο από 1% του γενικού πληθυσμού όλων των ηλικιών πάσχει από ανάστροφη ακμή – μία χρόνια, υποτροπιάζουσα δερματοπάθεια που σχετίζεται με την παχυσαρκία και, αν δεν αντιμετωπιστεί αμέσως, μπορεί να δημιουργήσει μόνιμες βλάβες στο δέρμα

Η διαπυητική ιδρωταδενίτιδα, όπως είναι η επιστημονική ονομασία της, εκδηλώνεται με χαρακτηριστικές φλεγμονώδεις και μη βλάβες στις πτυχές του δέρματος και σε ανατομικές περιοχές πλούσιες σε ιδρωτοποιούς αδένες, όπως:

• Οι μασχάλες
• Οι μηροβουβωνικές πτυχές
• Η μεσογλουτιαία πτυχή
• Η πρωκτογεννητική περιοχή
• Οι πτυχές κάτω από τους μαστούς

Η ακριβής αιτία της δεν είναι γνωστή. Πιστεύεται όμως ότι στην εμφάνισή της εμπλέκονται γενετικοί, ανοσολογικοί, μικροβιακοί, ορμονικοί και μηχανικοί παράγοντες.

Όπως εξηγεί η Ελληνική Δερματολογική & Αφροδισιολογική Εταιρεία (ΕΔΑΕ), η διαπυητική ιδρωταδενίτιδα ονομάζεται και ανάστροφη ακμή επειδή οι δερματικές βλάβες της εντοπίζονται σε περιοχές του σώματος αντίθετες από εκείνες της κοινής ακμής. Οι βλάβες αυτές είναι:

• Επώδυνες και ευαίσθητες ερυθρές, φλεγμονώδεις βλατίδες, οζίδια, δερματικά ή υποδόρια αποστήματα και οζίδια που παροχετεύουν οροπυώδες ή πυοαιματηρό  υγρό.
• Φαγέσωρες (μαύρα στίγματα), που συνήθως εμφανίζονται κατά ζεύγη

Σε σοβαρή, χρόνια νόσο, εμφανίζονται ατροφικές ουλές στις πάσχουσες περιοχές. Αναπτύσσονται επίσης χαρακτηριστικές σχοινοειδείς ή γεφυρωτές ουλές στις μασχάλες, που προκαλούν συρρίκνωση του δέρματος και περιορισμό της κινητικότητας των άνω άκρων.

Τα κύρια συμπτώματα των ασθενών με διαπυητική ιδρωταδενίτιδα (ανάστροφη ακμή) είναι ο πόνος και ο κνησμός (φαγούρα). Μπορεί να συνοδεύονται από αίσθημα καύσου (κάψιμο) και αυξημένη εφίδρωση.

Συχνότερη στις γυναίκες, σοβαρότερη στους άνδρες

Η διαπυητική ιδρωταδενίτιδα προσβάλλει το 1-4% του γενικού πληθυσμού σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι γυναίκες  νοσούν με τριπλάσια συχνότητα από τους άντρες. Εν τούτοις, οι άντρες έχουν την τάση να εμφανίζουν σοβαρότερες μορφές της νόσου.

Η ηλικία εμφάνισής της κυμαίνεται από 10 έως 50 ετών. Συνήθως, όμως, αναπτύσσεται σε νεαρά άτομα (μέση ηλικία τα 23 έτη). Ωστόσο η διάγνωσή της μπορεί να καθυστερήσει σημαντικά: κατά μέσον όρο 7 έτη, από την εμφάνιση των πρώτων βλαβών.

Η διάγνωση τίθεται κλινικά από τον δερματολόγο ιατρό. Πρέπει να είναι έγκαιρη, για να αποφευχθούν με την θεραπεία, οι μη αναστρέψιμες επιπτώσεις (σωματικές και ψυχοκοινωνικές) που προκαλεί η ανάστροφη ακμή.

Η λήψη δείγματος από τις δερματικές βλάβες για να γίνει βακτηριακή καλλιέργεια δεν συνιστάται, διότι δεν είναι ιδιαίτερα χρήσιμη ούτε αξιόπιστη.

Διάρκεια και επιπλοκές

Δυστυχώς η διαπυητική ιδρωταδενίτιδα είναι χρόνια και υποτροπιάζει. Η συχνότητα και η ένταση των υποτροπών καθορίζουν την βαρύτητά της. Οι περισσότερες περιπτώσεις είναι ήπιας ή μέτριας βαρύτητας. H πορεία της μπορεί να είναι διαλείπουσα (με περιόδους εξάρσεων και υφέσεων) ή συνεχής.

Σε κάθε περίπτωση, έχει σημαντικές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής των ασθενών, διότι μπορεί να προκαλέσει:

• Ενοχλητικά συμπτώματα (πόνος και κνησμός)
• Εκροή δύσοσμων εκκριμάτων
• Σημαντικές δυσμορφίες (ουλές)
• Δυσχρωμίες του δέρματος

Μπορεί να έχει επίσης σοβαρές επιπλοκές, όπως οι εξής:

• Περιορισμό της κινητικότητας (είναι απόρροια της ίνωσης και ουλοποίησης των βλαβών)
• Λεμφοίδημα κάτω άκρων
• Λοιμώξεις τοπικές ή συστηματικές
• Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα (κυρίως σε μακροχρόνια νόσο, σε άνδρες μεγάλης ηλικίας και στην πρωκτογεννητική περιοχή)

Η αντιμετώπιση

Η  έγκαιρη θεραπευτική παρέμβαση μπορεί να τροποποιήσει θετικά τη φυσική πορεία της νόσου και να προλάβει την εμφάνιση μόνιμων (μη αναστρέψιμων) βλαβών. Η αγωγή μπορεί να είναι φαρμακευτική (τοπική ή συστηματική), χειρουργική ή συνδυασμός των δύο.

Η τοπική αγωγή συμπεριλαμβάνει τοπικά προληπτικά μέτρα, απολεπιστικά προϊόντα ή αντιβιοτικά σκευάσματα.

Η συστηματική αγωγή συμπεριλαμβάνει από του στόματος αντιβιοτικά (τα οποία χορηγούνται κατά κύκλους που διαρκούν έως 3 μήνες,), αντιφλεγμονώδη φάρμακα, ορμονικές θεραπείες και βιολογικούς παράγοντες.

Η χρήση των βιολογικών παραγόντων έχει αλλάξει τα δεδομένα σε ένα μέχρι πρότινος δυσίατο νόσημα και έχει ανοίξει ένα παράθυρο ευκαιρίας για ριζικότερη αντιμετώπιση της νόσου.

Η χειρουργική θεραπεία χρησιμοποιείται στη χρόνια φάση της νόσου για τη θεραπεία μόνιμων βλαβών και σε συχνές υποτροπές στην ίδια εντόπιση. Μπορεί να συνδυαστεί και με φαρμακευτική αγωγή (βιολογικό παράγοντα) για μείωση του σταδίου της νόσου ή πρόληψη υποτροπών.

Τι να προσέξετε στον τρόπο ζωής

Απαραίτητο είναι επίσης να εφαρμόζουν οι ασθενείς ορισμένα μέτρα που αφορούν τον τρόπο ζωής και είναι τα εξής:

• Αποφυγή της τριβής και των κλειστών συνθηκών στις  προσβεβλημένες περιοχές
• Διακοπή του καπνίσματος
• Απώλεια βάρους σε περίπτωση παχυσαρκίας (η παχυσαρκία είναι σημαντικός παράγοντας κινδύνου για διαπυητική ιδρωταδενίτιδα)
• Χρήση άνετων, φαρδιών και βαμβακερών ρούχων (επιτρέπουν στο δέρμα να αναπνέει και δεν προκαλούν αυξημένη εφίδρωση)
• Αποφυγή των ερεθιστικών παραγόντων που την επιβαρύνουν

Στους παράγοντες που επιβαρύνουν τη νόσο και εντείνουν τις εκδηλώσεις της συμπεριλαμβάνονται:

• Χημικά ερεθιστικά (π.χ. αποσμητικά)
• Μηχανικός ερεθισμός (π.χ. από ξύρισμα ή αποτρίχωση, εκτός κι αν αυτή γίνει με λέιζερ)
• Θερμότητα και αυξημένη εφίδρωση
• Ψυχικό στρες

Φωτογραφία: iStock