Δέρμα: Ποια τρόφιμα και θρεπτικά συστατικά μειώνουν τις ρυτίδες

Το δέρμα είναι το μεγαλύτερο όργανο και ο φυσικός προστατευτικός φραγμός ανάμεσα στο εσωτερικό του ανθρώπινου σώματος και το εξωτερικό περιβάλλον. Όπως όλα τα όργανα, όμως, έτσι και αυτό είναι ευάλωτο στις επιδράσεις της γήρανσης, της υπεριώδους ακτινοβολίας του ηλίου και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.

Τις επιπτώσεις αυτές μπορεί να αμβλύνει έως ένα βαθμό η προσεγμένη διατροφή. Ολοένα περισσότερες μελέτες των τελευταίων ετών δείχνουν ότι η πρόσληψη ορισμένων θρεπτικών συστατικών και συγκεκριμένες διατροφικές συνήθειες σχετίζονται στενά με την υγεία του δέρματος.

«Η τροφή είναι ένας από τους πυλώνες της ζωής και ένας από τους κύριους τρόπους παροχής στον οργανισμό των θρεπτικών συστατικών που χρειάζεται για την ομαλή ανάπτυξη και επιβίωσή του», αναφέρει ο δερματολόγος-αφροδισιολόγος δρ Μάρκος Μιχελάκης, από τον ΕΔΟΕΑΠ. «Η σύγχρονη ιατρική έρευνα έχει αποδείξει ότι η διατροφή μπορεί να δράσει προστατευτικά ή επιβαρυντικά στην υγεία του δέρματος, αναλόγως με την ποιότητα και τη θρεπτική αξία της».

Στην πραγματικότητα, «επιδημιολογικές μελέτες έχουν συνδέσει την υγεία του με συγκεκριμένα θρεπτικά συστατικά και με ορισμένες διατροφικές συνήθειες», συνεχίζει. «Έχει επίσης βρεθεί ότι η ανθυγιεινή διατροφή αποτελεί σημαντική αιτία της πρόωρης γήρανσής του».

Το νερό

Τα συστατικά της καθημερινής διατροφής που δρουν προστατευτικά στο δέρμα είναι πολλά. Το πρώτο που χρειάζεται είναι να πίνουμε καθημερινά επαρκείς ποσότητες νερού. Το νερό βοηθά το δέρμα να διατηρεί την εσωτερική ισορροπία και την φυσιολογική λειτουργία του (π.χ. συμβάλλει στην καταπολέμηση της γήρανσης και της φλεγμονής).

Οι πρωτεΐνες

Οι καλής ποιότητας πρωτεΐνες επίσης είναι απαραίτητες. Αποτελούν δομικό συστατικό των δερματικών ιστών και συμμετέχουν στην επιδιόρθωσή τους. Συμβάλλουν επίσης στην ομαλή λειτουργία τους και στην παροχή ενέργειας. Καλές επιλογές για νεανικό δέρμα είναι:

• Τα λιπαρά ψάρια (π.χ. σαρδέλα, σολομός, σκουμπρί, τόνος)
• Τα πουλερικά
• Τα όσπρια
• Το άπαχο κρέας

Χαλκός, ψευδάργυρος, σίδηρος, σελήνιο

Από τα ιχνοστοιχεία, τα πιο σημαντικά για υγιές δέρμα είναι ο χαλκός, ο ψευδάργυρος, ο σίδηρος και το σελήνιο. «Μελέτες έχουν δείξει ότι ο χαλκός συμμετέχει στη σύνθεση και σταθεροποίηση των πρωτεϊνών του δέρματος, καθώς και στην αγγειογένεση (ανάπτυξη νέων αιμοφόρων αγγείων)», λέει ο κ. Μιχελάκης. «Επίσης, ο ψευδάργυρος συμμετέχει στον πολλαπλασιασμό (αναπαραγωγή) και τη διαφοροποίηση των κερατινοκυττάρων της επιδερμίδας».

Αντίστοιχα ο σίδηρος και το σελήνιο σχετίζονται στενά με τη δραστηριότητα των αντιοξειδωτικών ενζύμων στα δερματικά κύτταρα. Επιπλέον το σελήνιο είναι απαραίτητο για την ανάπτυξη και την ομαλή λειτουργία των κερατινοκυττάρων της επιδερμίδας.

Οι βιταμίνες

Προστατευτικά στο δέρμα δρουν και βασικές βιταμίνες, που είναι εξίσου σημαντικές με τα παραπάνω ιχνοστοιχεία, αν και για διαφορετικούς λόγους. Πρόκειται για τις Α, C, D, Ε και τις βιταμίνες του συμπλέγματος Β.

Η βιταμίνη Α έχει αποδειχθεί ότι ασκεί αντιγηραντική δράση, ρυθμίζοντας την έκφραση των γονιδίων και μιας ομάδας ενζύμων που λέγονται μητρικές μεταλλοπρωτεϊνάσες. «Οι μητρικές μεταλλοπρωτεϊνάσες ενεργοποιούνται με την έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία ή σε περίπτωση φλεγμονής. Το επακόλουθο είναι η καταστροφή του κολλαγόνου και η παρεμπόδιση του σχηματισμού νέου. Με αυτόν τον τρόπο συμβάλλουν στη γήρανση του δέρματος, μειώνοντας τη σφριγηλότητά του», εξηγεί ο ειδικός.

Οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β σχετίζονται με τη φλεγμονή στο δέρμα και με τη μελάγχρωση (το χρώμα του). Αντίστοιχα, η βιταμίνη C συμμετέχει στη σύνθεση του κολλαγόνου και ασκεί αντιοξειδωτική δράση. Με αυτό τον τρόπο συμβάλλει στην απομάκρυνση των ελεύθερων ριζών οξυγόνου από τα δερματικά κύτταρα.

Όσον αφορά τη βιταμίνη D, αυτή προστατεύει τα δερματικά κύτταρα από την ανάπτυξη καρκίνου, καθώς ελαττώνει τις βλάβες στο DNA τους που προκαλούνται από τον ήλιο. Μειώνει επίσης τη χρόνια φλεγμονή που είναι γενεσιουργός αιτία του καρκίνου.

Η βιταμίνη Ε, εξ άλλου, προλαμβάνει την πρόωρη γήρανση του δέρματος, εμποδίζοντας τις βλάβες (κυρίως την υπεροξείδωση των λιπιδίων) που προκαλεί στο δέρμα το οξειδωτικό στρες.

Ωφέλιμα λιπαρά

Ωφέλιμα για το δέρμα είναι και μερικά καλής ποιότητας λιπαρά, όπως τα πολυακόρεστα (π.χ. ελαιόλαδο) και τα βασικά λιπαρά οξέα (όπως τα ω-3), τα οποία είναι απαραίτητα για τη σύνθεση και τον μεταβολισμό των λιπιδίων του δέρματος. Καλές πηγές ωμέγα-3 λιπαρών οξέων είναι:

• Τα λιπαρά ψάρια
• Τα ιχθυέλαια
• Τα ειδικά εμπλουτισμένα τρόφιμα

Τα επιβαρυντικά λιπαρά

Αντιθέτως, υπάρχουν ορισμένα συστατικά της καθημερινής διατροφής που δρουν επιβαρυντικά στο δέρμα. Το πρώτο, κατά τον κ. Μιχελάκη, είναι τα πολλά κορεσμένα λιπαρά. Μελέτες έχουν δείξει ότι η υπερκατανάλωση τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά σχετίζεται με τη φλεγμονή στο δέρμα. Τέτοια τρόφιμα είναι, μεταξύ άλλων:

• Τα τηγανητά φαγητά
• Τα παχιά ζωικής προέλευσης τρόφιμα
• Τα επεξεργασμένα κρεατικά
• Τα πλήρη γαλακτοκομικά

Το αλκοόλ

Το αλκοόλ επίσης είναι επιβαρυντικό, διότι:

• Επιταχύνει τον πολλαπλασιασμό των κερατινοκυττάρων
• Αλλάζει τη διαπερατότητα του δέρματος
• Καταστρέφει τη λειτουργία του ως προστατευτικού φραγμού
• Πλήττει τη σύσταση των λιπιδίων του δέρματος

Ζάχαρη και προϊόντα άρτου

Τέλος, η ζάχαρη και τα προϊόντα άρτου επηρεάζουν το πάχος της επιδερμίδας και διεγείρουν τη φλεγμονή και την παραγωγή ενός είδους υποπροϊόντων του μεταβολισμού που λέγονται προηγμένα υποπροϊόντα του μεταβολισμού της γλυκόζης (AGEs).

Τα υποπροϊόντα αυτά δημιουργούνται όταν η γλυκόζη (σάκχαρο) του αίματος αλληλεπιδρά με τις πρωτεΐνες του δέρματος, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται το κολλαγόνο. Η παραγωγή πολλών AGEs συμβάλλει στην απώλεια της ελαστικότητας του δέρματος, στη δημιουργία ρυτίδων και στη φλεγμονή, αναφέρει ο κ. Μιχελάκης.

Η καλύτερη διατροφή

«Η ιατρική έρευνα έχει καταδείξει με σαφήνεια ότι η διατροφή μπορεί να επηρεάσει τη ρυτίδωση, την ξηρότητα και τη λέπτυνση του δέρματος», τονίζει. «Επομένως πρέπει να επιλέγουμε τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνες, ιχνοστοιχεία και αντιοξειδωτικά συστατικά».

Από τις έως τώρα μελέτες διαφαίνεται ότι η καλύτερη διατροφή για το δέρμα, ανεξαρτήτως της ηλικίας μας, είναι η μεσογειακή, που είναι πλούσια σε:

• Δημητριακά ολικής άλεσης
• Λαχανικά
• Φρούτα
• Όσπρια
• Ξηρούς καρπούς
• Υγιεινές πρωτεΐνες
• Καλά λιπαρά

Φωτογραφία: iStock