Έξι προβλήματα που προκαλεί στο δέρμα η έλλειψη βιταμινών

Η ανθυγιεινή, δυτικού τύπου διατροφή έχει πολλές επιπτώσεις στον οργανισμό, ειδικά όταν αποτελεί τρόπο ζωής και ακολουθείται επί χρόνια. Ανάμεσα στα όργανα που υποφέρουν εξαιτίας της συμπεριλαμβάνεται το δέρμα, η υγεία του οποίου είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με βασικά θρεπτικά συστατικά.

Ο δερματολόγος-αφροδισιολόγος Μάρκος Μιχελάκης, από τον ΕΔΟΕΑΠ, εξηγεί ποια συνηθισμένα συμπτώματα στο δέρμα και στα εξαρτήματά του (νύχια, μαλλιά) μπορεί να οφείλονται σε ανεπάρκεια βιταμινών και ιχνοστοιχείων. Φυσικά τα ίδια προβλήματα έχουν και άλλες αιτίες, αλλά μπορεί να οφείλονται και στην έλλειψη βιταμινών.

Εύθραυστα νύχια και μαλλιά

Πολλοί παράγοντες μπορεί να κάνουν εύθραυστα τα μαλλιά και τα νύχια. Ένας από αυτούς είναι η έλλειψη βιοτίνης. Η βιοτίνη (ή βιταμίνη Β7) βοηθά το σώμα να μετατρέπει την τροφή σε ενέργεια. Η ανεπάρκειά της δεν είναι συχνή. Όταν όμως αναπτύσσεται, προκαλεί συμπτώματα όπως:

• Λέπτυνση, διαχωρισμό ή/και εύθραυστα νύχια και μαλλιά
• Χρόνια κόπωση
• Μυαλγίες
• Κράμπες
• Αίσθημα «μυρμηγκιάσματος» σε χέρια και πόδια.

Τον μεγαλύτερο κίνδυνο να εκδηλώσουν έλλειψη βιοτίνης διατρέχουν ορισμένες πληθυσμιακές ομάδες, όπως:

• Οι έγκυοι
• Οι μανιώδεις καπνιστές
• Οι πάσχοντες από νοσήματα του πεπτικού όπως η νόσος του Crohn

Παράγοντα κινδύνου αποτελεί επίσης η μακροχρόνια χρήση αντιβιοτικών και ορισμένων αντιεπιληπτικών φαρμάκων. Αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν έλλειψη βιοτίνης διατρέχουν και όσοι τρώνε ωμά ασπράδια αυγού, διότι το λεύκωμα των αυγών περιέχει αβιδίνη. Η αβιδίνη είναι μία πρωτεΐνη που δεσμεύει τη βιοτίνη και μειώνει την απορρόφησή της.

Πληγές στο στόμα και ρωγμές στις άκρες των χειλιών

Οι βλάβες μέσα και γύρω από το στόμα μπορεί να σχετίζονται με ανεπαρκή κατανάλωση ορισμένων βιταμινών και ιχνοστοιχείων.

Οι άφθες (αφθώδης στοματίτιδα), λ.χ., προκαλούνται συχνά από έλλειψη βιταμινών του συμπλέγματος Β. Τέτοιες βιταμίνες είναι η θειαμίνη (βιταμίνη Β1), η ριβοφλαβίνη (βιταμίνη Β2) και η πυριδοξίνη (βιταμίνη Β6). Οι άφθες μπορεί επίσης να οφείλονται στην έλλειψη σιδήρου.

Αντίστοιχα, η γωνιακή χειλίτιδα (προκαλεί ρωγμές στις άκρες των χειλιών) μπορεί να προκληθεί από:

• Ανεπαρκή πρόσληψη σιδήρου
• Έλλειψη βιταμινών του συμπλέγματος Β (κυρίως ριβοφλαβίνης)

Μπορεί, βέβαια, να οφείλεται και σε άλλα αίτια, όπως η αφυδάτωση και η αυξημένη σιελόρροια (αυξημένη παραγωγή σάλιου).

Σμηγματορροϊκή δερματίτιδα και πιτυρίδα

Η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα και η πιτυρίδα επηρεάζουν τους αδένες του σώματος που παράγουν λίπος (σμήγμα). Και οι δύο αυτές καταστάσεις δημιουργούν στο δέρμα φολίδες (λέπια) που προκαλούν κνησμό. Η πιτυρίδα περιορίζεται στο κεφάλι. Η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα μπορεί να εκδηλωθεί στο πρόσωπο, τον θώρακα, τις μασχάλες και τη βουβωνική χώρα.

Η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα είναι πιο συχνή τον χειμώνα και έχει κληρονομική προδιάθεση. Τόσο αυτή όσο και η πιτυρίδα έχουν πολλές πιθανές αιτίες, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται το στρες και η φτωχή σε θρεπτικά συστατικά διατροφή.

Μελέτες έχουν δείξει ότι η χαμηλή πρόσληψη ψευδαργύρου και η έλλειψη βιταμινών μπορεί να παίξουν ρόλο και στις δύο δερματοπάθειες. Οι βιταμίνες που έχουν σχετισθεί με την ανάπτυξη φολίδων είναι η νιασίνη (βιταμίνη Β3), η ριβοφλαβίνη (βιταμίνη Β2) και η πυριδοξίνη (βιταμίνη Β6). Η προσθήκη αυτών των συστατικών στην ημερήσια διατροφή ενδεχομένως μπορεί να καταπραΰνει και τις δύο καταστάσεις.

Τριχόπτωση

Η τριχόπτωση είναι πολύ συνηθισμένη, με το 50% των ενηλίκων να την έχουν ήδη παρουσιάσει πριν την ηλικία των 50 ετών. Μία διατροφή πλούσια σε σίδηρο, ψευδάργυρο, λινολεϊκό οξύ και α-λινολενικό οξύ (είναι βασικά λιπαρά οξέα) και σε ορισμένες βιταμίνες μπορεί να δράσει αποτρεπτικά. Η έλλειψη βιταμινών όπως η νιασίνη (βιταμίνη Β3) και η βιοτίνη (βιταμίνη Β7) έχει συσχετισθεί με την τριχόπτωση.

Κάθε ένα από αυτά τα συστατικά επιδρά με διαφορετικό μηχανισμό στην ανάπτυξη ή/και διατήρηση των μαλλιών. Η νιασίνη, π.χ., είναι απαραίτητη για υγιή μαλλιά και η αλωπεκία είναι πιθανό σύμπτωμα της ανεπάρκειάς της. Αντίστοιχα, το λινολεϊκό οξύ είναι απαραίτητο για ανάπτυξη και διατήρηση των μαλλιών.

Κόκκινα ή λευκά εξογκώματα στο δέρμα

Η θυλακική υπερκεράτωση είναι κατάσταση κατά την οποία εμφανίζονται τραχέα εξογκώματα στα μάγουλα, τα μπράτσα, τους μηρούς ή τους γλουτούς. Τα εξογκώματα οφείλονται στην υπερπαραγωγή κερατίνης (είναι η φυσική πρωτεΐνη του δέρματος). Η περίσσεια της κερατίνης «περικυκλώνει» και εγκλωβίζει τους θυλάκους των τριχών. Η κατάσταση είναι πολύ συχνή, καθώς προσβάλλει περίπου το 40% των ενηλίκων σε όλο τον κόσμο και περισσότερο από το 50% των εφήβων.

Η θυλακική υπερκεράτωση έχει κληρονομική συνιστώσα, αλλά παρατηρείται και σε άτομα με διατροφή που έχει έλλειψη βιταμινών Α και C. Γι’ αυτό τον λόγο συχνά συνιστάται στους πάσχοντες να αυξάνουν την κατανάλωση αυτών των θρεπτικών συστατικών.

Κοιλονυχία και εγκάρσιες αύλακες στα νύχια

Η κακή διατροφή μπορεί να προκαλέσει σημαντικές αλλαγές στα νύχια. Όπως προαναφέρθηκε, μπορεί να γίνουν εύθραυστα, να γίνουν πολύ λεπτά και να «ξεφλουδίζουν» (διαχωρισμός ονύχων). Μπορεί όμως να αναπτύξουν και άλλα προβλήματα. Ένα από αυτά είναι η κοιλονυχία, κατά την οποία το νύχι παρουσιάζει βαθούλωμα σαν το κουτάλι. Η κοιλονυχία εμφανίζεται συνήθως στον δείκτη ή στο τρίτο δάκτυλο του χεριού. Η ανάπτυξή της μπορεί να οφείλεται σε έλλειψη σιδήρου.

Τα νύχια μπορεί επίσης να εμφανίσουν εγκάρσιες αύλακες ή να αρχίσουν να αποχωρίζονται από τη «βάση» τους (την κοίτη). Εκτός από την έλλειψη σιδήρου, ρόλο μπορεί να παίξει η χαμηλή κατανάλωση πρωτεϊνών, ασβεστίου και η έλλειψη βιταμινών Α, Β6, C και D.

Πιθανή η συνύπαρξη

Η έλλειψη βιταμινών και ιχνοστοιχείων μπορεί να προκαλέσει πολλά συμπτώματα. Επιπλέον, «σε ένα άτομο που ακολουθεί μια φτωχής ποιότητας διατροφή, είναι πιθανό να συνυπάρχουν διάφορες διατροφικές ανεπάρκειες», τονίζει ο κ. Μιχελάκης. «Αν και η συχνότερη διατροφική ανεπάρκεια στις δυτικές κοινωνίες είναι αυτή που αφορά τη βιταμίνη D, δυστυχώς βλέπουμε πολλούς ασθενείς που έχουν και άλλες, όπως η ανεπάρκεια βιταμίνης Β12, σιδήρου, βιταμίνης Α, C κ.λπ. Η προσεκτική αξιολόγηση του ιστορικού του ασθενούς, η κλινική αξιολόγηση και οι αιματολογικές εξετάσεις είναι απαραίτητες για να γίνει σωστή διάγνωση και να προταθεί η κατάλληλη θεραπεία».