Τον λόγο για τον οποίο οι πάσχοντες από έκζεμα νιώθουν ασίγαστο κνησμό (φαγούρα) ανακάλυψαν επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, οι οποίοι πιστεύουν ότι βρήκαν και τον τρόπο να τον σταματούν.
Το κλειδί ως φαίνεται είναι ένα είδος βακτηρίων τα οποία ενεργοποιούν μία αλληλουχία αντιδράσεων που οδηγεί στον κνησμό. Όταν οι πάσχοντες ξύνονται, ο κνησμός καταπραΰνεται, αλλά με το ξύσιμο εντείνονται η φλεγμονή και οι βλάβες στο δέρμα. Έτσι, ο κνησμός επανέρχεται ακόμα πιο έντονος απ’ ό,τι προηγουμένως.
Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι ένα ήδη υπάρχον φάρμακο μπορεί, μετά από λίγη τροποποίηση, να «σπάσει» αυτό τον φαύλο κύκλο.
Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πάσχουν από έκζεμα (ή ατοπική δερματίτιδα), που προκαλεί έντονη φλεγμονή και κνησμό στο δέρμα. Υπολογίζεται ότι ένα στα πέντε παιδιά και ένας στους 10 ενήλικες ταλαιπωρούνται από αυτό.
Οι πάσχοντες συχνά έχουν οικογενειακό ιστορικό. Τα συμπτώματά τους τείνουν να επιδεινώνονται σε ξηρό περιβάλλον ή όταν έρχονται σε επαφή με ερεθιστικές ουσίες (π.χ. απορρυπαντικά, σαπούνια κ.λπ.).
Οι ειδικοί γνώριζαν έως πρότινος ότι ο κνησμός των πασχόντων οφείλεται στη φλεγμονή του δέρματος. Ως φαίνεται, όμως, υπάρχει μία ακόμα αιτία: ο χρυσίζων σταφυλόκοκκος – ένα βακτήριο που φέρουν τρεις στους δέκα ανθρώπους, κυρίως στη μύτη τους.
Η μελέτη
Η νέα μελέτη δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Cell. Όπως γράφουν οι ερευνητές, ο κνησμός είναι μία δυσάρεστη αίσθηση που προκαλεί την εγγενή ανάγκη να ξύσει κανείς το δέρμα του. Είναι ένα σύμπτωμα που σχετίζεται με διάφορες δερματοπάθειες, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνεται το έκζεμα.
Το δέρμα εκτίθεται διαρκώς σε μικρόβια και τα προϊόντα τους, τονίζουν. Ωστόσο ο ακριβής ρόλος των μικροβίων στην πρόκληση του κνησμού είναι άγνωστος.
Για να διερευνήσουν το θέμα οι επιστήμονες μελέτησαν ποντίκια. Όπως διαπίστωσαν, όταν το δέρμα τους εκτίθετο στον χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο, απελευθέρωνε ένα ένζυμο.
Το ένζυμο αυτό ενωνόταν με τα νεύρα του δέρματος, ενεργοποιώντας μία πρωτεΐνη. Η ενεργοποίησή της είχε ως συνέπεια να μεταδίδουν τα νεύρα μηνύματα κνησμού στον εγκέφαλο, για να αναπτυχθεί η φαγούρα.
Η θεραπεία
Στη συνέχεια της έρευνάς τους, οι επιστήμονες θέλησαν να εξακριβώσουν εάν δεσμεύοντας τους υποδοχείς του ενζύμου στα νεύρα, μπορούσαν να σταματήσουν τον κνησμό.
Έτσι διαπίστωσαν πως ένα χάπι που λέγεται βοραπαξάρη (vorapaxar) μπορεί να εμποδίσει την μετάδοση των μηνυμάτων κνησμού στο δέρμα. Η βοραπαξάρη είναι ένα αντιθρομβωτικό φάρμακο, που αναστέλλει τους συγκεκριμένους υποδοχείς αλλά στα κύτταρα του αίματος. Ωστόσο οι επιστήμονες του Χάρβαρντ διαπίστωσαν πως όταν την μετέτρεπαν σε αλοιφή για τοπική χρήση στο δέρμα, σταματούσε τον κνησμό.
«Ο κνησμός που προκαλεί το έκζεμα και άλλες δερματοπάθειες δεν είναι μία αόριστη αίσθηση. Προκαλείται από συγκεκριμένα νεύρα, που στέλνουν μηνύματα στον εγκέφαλο», δήλωσε ο επιβλέπων ερευνητής Dr. Isaac Chiu, αναπληρωτής καθηγητής Ανοσολογίας στο Χάρβαρντ.
Όπως εξήγησε, ο κνησμός είναι ευχάριστος όταν μπορεί κάποιος να ξύσει το δέρμα του. Στους ασθενείς με έκζεμα, όμως, το ξύσιμο προκαλεί περισσότερες βλάβες στο δέρμα. Αυτές εντείνουν τη φλεγμονή και έτσι τον κνησμό.
«Ανακαλύψαμε ότι ο κνησμός μπορεί να προκαλείται απ’ ευθείας από τον χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο», πρόσθεσε. «Σε αυτές τις περιπτώσεις η βοραπαξάρη φαίνεται πως είναι πολύ αποτελεσματική. Ωστόσο αυτό δεν ισχύει για όλα τα είδη κνησμού. Άλλα μπορεί να προκαλούνται από διαφορετικά βακτήρια, ιούς ή μύκητες. Και κάποια προκαλούνται από νοσήματα όπως η ηπατοπάθεια. Είναι ένα από τα πολλά μυστήρια του κνησμού».
Φωτογραφία: iStock