Γιατί να μην κάνετε μπάνιο κάθε μέρα και άλλα άγνωστα δεδομένα για το δέρμα

Πόσα γνωρίζετε για το δέρμα σας; Μπορεί να μοιάζει με ένα λεπτό στρώμα ιστού, αλλά στην πραγματικότητα αποτελεί την πανίσχυρη πανοπλία του σώματος, η οποία μας προστατεύει από νόσους και λοιμώξεις. Ταυτοχρόνως, όμως, μας επιτρέπει να επικοινωνούμε με το περιβάλλον και μεταξύ μας, καθώς και να εκφράζουμε τα συναισθήματά μας.

«Το δέρμα δεν υπάρχει απλώς για να προστατεύει ή να καλύπτει τους μυς, τα εσωτερικά όργανα και τα οστά. Είναι κι αυτό ένα όργανο και μάλιστα το μεγαλύτερο του ανθρώπινου σώματος», λέει ο δερματολόγος-αφροδισιολόγος Μάρκος Μιχελάκης, από τον ΕΔΟΕΑΠ. «Κατ’ αρχάς, είναι η πρώτη γραμμή άμυνας εναντίον του εξωτερικού κόσμου, ο οποίος είναι γεμάτος με ερεθιστικές ουσίες, αλλεργιογόνα, βακτήρια, ιούς, μύκητες και κάθε είδους παθογόνα. Επιπλέον, διαθέτει εξειδικευμένα ανοσοποιητικά κύτταρα που αναγνωρίζουν οτιδήποτε βλάπτει την επιφάνειά του ή προσπαθεί να εισβάλλει στο σώμα και σημαίνουν συναγερμό ώστε να κινητοποιηθούν οι εσωτερικοί αμυντικοί μηχανισμοί και να προστατεύσουν τον οργανισμό».

Το δέρμα επιτελεί και πολλούς άλλους σημαντικούς ρόλους, καθώς:

• Συμβάλλει στη ρύθμιση της σωματικής θερμοκρασίας
• Συμμετέχει στην αποβολή των άχρηστων υποπροϊόντων του μεταβολισμού
• Δρα ως αισθητήριο όργανο
• Προστατεύει τον οργανισμό από την επικίνδυνη υπεριώδη ακτινοβολία (UV) του ηλίου

Επομένως, «η διατήρηση του φραγμού που δημιουργεί το δέρμα μεταξύ του σώματος και του περιβάλλοντος, έχει ζωτική σημασία για την επιβίωσή μας», τονίζει ο κ. Μιχελάκης.

Παρότι όμως είναι τόσο σημαντικό, είναι πολλά όσα δεν γνωρίζουμε ή δεν συνειδητοποιούμε γι’ αυτό. Ο κ. Μιχελάκης παραθέτει μερικά βασικά δεδομένα που όλοι πρέπει να ξέρουμε.

Το δέρμα έχει πολύπλοκη δομή

Σε κάθε εκατοστό του υπάρχουν σχεδόν 7,5 εκατομμύρια κύτταρα, 250 ιδρωτοποιοί αδένες και τουλάχιστον 400 νευρικές απολήξεις, σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Δερματολογίας (AAD).

Υπάρχουν επίσης περίπου οκτώ αιμοφόρα αγγεία και σχεδόν 24.000 μελανοκύτταρα. Τα μελανοκύτταρα εκκρίνουν μελανίνη, την φυσική χρωστική ουσία που προστατεύει το δέρμα από την UV και προσδίδει στο δέρμα το χαρακτηριστικό χρώμα του.

Έχει πολλές στοιβάδες

Το δέρμα έχει πολλές στοιβάδες, αν και ευρύτερα γνωστές είναι μόνο τρεις βασικές. Αυτές, από έξω προς τα μέσα, είναι:

• Η επιδερμίδα
• Το χόριο (ή κυρίως δέρμα)
• Ο υποδόριος ιστός (ή λιπώδης ιστός)

Ωστόσο υπάρχουν και άλλες. Η επιδερμίδα αποτελείται από 23 διακριτές στοιβάδες, οι 18 εκ των οποίων αποτελούνται από νεκρά δερματικά κύτταρα. Τα νέα κύτταρα παράγονται στις κατώτερες στοιβάδες της επιδερμίδας (ακριβώς πάνω από το χόριο) και ωθούνται προς τα πάνω σταδιακά, καθώς δημιουργούνται οι νέες υποκείμενες στοιβάδες.

Αντικαθιστά συνεχώς τα κύτταρά του

Το ανθρώπινο σώμα παράγει αδιάκοπα νέα δερματικά κύτταρα και αποβάλλει τα παλαιά (κερατινοκύτταρα). Στην πραγματικότητα, ο οργανισμός μας αποβάλλει καθημερινά 30.000 έως 40.000 παλαιά δερματικά κύτταρα. Αυτό σημαίνει πως καθημερινά «αλλάζουμε» ένα μικρό τμήμα από το δέρμα μας!

Το δέρμα μπορεί να προσβληθεί από πολλές παθήσεις

Ωστόσο η πιο συχνή δερματοπάθεια είναι η ακμή. Υπολογίζεται ότι το 85% των ανθρώπων εκδηλώνουν ακμή κάποια στιγμή στη ζωή τους. Η πλειονότητα την παρουσιάζει στην εφηβεία, αλλά πολλά περιστατικά αναφέρονται για πρώτη φορά και σε ενήλικες, ακόμα και στις ηλικίες άνω των 40 ετών.

Η ακμή συνήθως αρχίζει μετά τα 11 έτη στα κορίτσια και μετά τα 13 έτη στα αγόρια. Μέχρι την ηλικία των 15 ετών, σχεδόν το 40% των εφήβων έχουν ήδη ακμή ή ουλές ακμής που χρειάζονται ιατρική αντιμετώπιση.

Η ξηρότητα σε αυτό μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνη

Υπολογίζεται ότι τουλάχιστον τρεις στους δέκα ανθρώπους παρουσιάζουν ξηροδερμία. Είναι συχνότερη ιδίως κατά τους πιο ψυχρούς μήνες του χρόνου, όταν η περιβαλλοντική θερμοκρασία μειώνεται και ζούμε και εργαζόμαστε σε εσωτερικούς, θερμαινόμενους χώρους.

Το ξηρό δέρμα, όμως, είναι στην ουσία ένας τραυματισμένος φραγμός. Το επακόλουθο είναι να καθίσταται ευάλωτο στις μολύνσεις από βακτήρια, ιούς και μύκητες.

Πολλά χρόνια νοσήματα προκαλούν δερματικές εκδηλώσεις

Οτιδήποτε συμβαίνει στον οργανισμό, αργά ή γρήγορα επηρεάζει και το δέρμα. Έτσι, πολλές χρόνιες παθήσεις προκαλούν δερματικά συμπτώματα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι:

• Η καρδιοπάθεια
• Ο σακχαρώδης διαβήτης
• Οι παθήσεις του ήπατος
• Η παχυσαρκία
• Πολλές διατροφικές ανεπάρκειες

Ακόμα και οι ορμονικές διακυμάνσεις της εμμήνου ρύσεως, της εγκυμοσύνης, της εμμηνόπαυσης ή παθήσεων όπως το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών προκαλούν συμπτώματα στο δέρμα ή/και στα εξαρτήματά του (π.χ. λιπαρότητα, ακμή, αυξημένη ή μειωμένη τριχοφυΐα κ.λπ.).

Τα πολλά καλλυντικά βλάπτουν το δέρμα

Η χρήση πολλών προϊόντων, κυρίως όταν είναι αντιγηραντικά, μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό στο δέρμα, προειδοποιεί η AAD. Προτιμότερο είναι να δίνετε βάρος στα βασικά, δηλαδή σε ένα απαλό καθαριστικό, σε ένα αντηλιακό και ένα προϊόν ενυδάτωσης.  Να καθιερώσετε μία ρουτίνα φροντίδας του δέρματός σας δύο φορές την ημέρα (πρωί και βράδυ) και να την τηρήσετε.

Δεν είναι απαραίτητο να κάνουμε μπάνιο κάθε μέρα

Οι περισσότεροι άνθρωποι κάνουν καθημερινά μπάνιο από συνήθεια, επειδή τους αρέσει, για να ξυπνήσουν το πρωί ή/και για να μυρίζουν όμορφα. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι ωφελούν με κάποιον τρόπο την υγεία τους.

Αντιθέτως, το καθημερινό ντους, ειδικά όταν γίνεται με πολύ ζεστό νερό και σαπούνι, μπορεί να προάγει την ξηροδερμία. Όπως εξηγεί ο κ. Μιχελάκης, με το μπάνιο δεν απομακρύνονται μόνο τυχόν ακαθαρσίες από το δέρμα, αλλά και το προστατευτικό σμήγμα του (το «λίπος» του δέρματος).

Αν μάλιστα συνηθίζει κάποιος να κάνει μπάνιο με αντιβακτηριακά σαπούνια, απομακρύνει και τα «καλά» βακτήρια του δέρματος. Με αυτό τον τρόπο διαταράσσει και την φυσική χλωρίδα του, ευνοώντας την ανάπτυξη παθογόνων βακτηρίων.

Ένα γρήγορο ντους μέρα παρά μέρα, με ένα ήπιο καθαριστικό και με έμφαση στις μασχάλες και στη βουβωνική χώρα είναι επαρκές για τους περισσότερους ανθρώπους, λέει. Υπό την προϋπόθεση, βεβαίως, ότι δεν κάνουν χειρωνακτική εργασία, δεν λερώνονται στη δουλειά τους ούτε ιδρώνουν πολύ.

Φωτογραφία: iStock