Ένας στους 1.000 ανθρώπους εκδηλώνει γυροειδή αλωπεκία κάποια στιγμή στη ζωή του, με συνέπεια να αναπτύσσει στρογγυλές περιοχές χωρίς τρίχες στο κεφάλι, το πρόσωπο ή και σε άλλα σημεία του σώματός του.
Την περασμένη εβδομάδα, η αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων & Φαρμάκων (FDA) ενέκρινε το πρώτο χάπι για την αντιμετώπιση των πιο σοβαρών μορφών αυτής της τριχόπτωσης, η οποία οφείλεται σε αυτοάνοση αντίδραση του οργανισμού.
Το νέο φάρμακο λέγεται baricitinib (μπαρισιτινίμπη) και με την έγκρισή του «καλύφθηκε μία σημαντική, ανεκπλήρωτη ανάγκη των πασχόντων από προχωρημένη γυροειδή αλωπεκία», σύμφωνα με την FDA.
Όπως εξηγεί ο δερματολόγος-αφροδισιολόγος Μάρκος Μιχελάκης, από τον ΕΔΟΕΑΠ, κατά την γυροειδή αλωπεκία ο ίδιος ο οργανισμός του ασθενούς επιτίθεται κατά λάθος στους θυλάκους των τριχών.
Το επακόλουθο είναι η απώλεια κυρίως των τριχών της κεφαλής. Στις πιο βαριές περιπτώσεις, όμως, μπορεί να παρατηρηθεί απώλεια των τριχών απ’ όλο το σώμα. Σε αυτή την περίπτωση ο ασθενής πάσχει από καθολική αλωπεκία.
Πόσο σοβαρή είναι
«Η απώλεια αυτή δεν απειλεί τη ζωή των πασχόντων. Αποτελεί όμως πηγή σημαντικού άγχους και τους επιβαρύνει ψυχολογικά», τονίζει ο κ. Μιχελάκης.
Η απώλεια των μαλλιών που προκαλεί είναι έντονη και συνήθως εμφανίζεται κατά τόπους (δημιουργούνται ωοειδείς περιοχές χωρίς καθόλου τρίχες). Στις σοβαρές περιπτώσεις οι ασθενείς χάνουν μέσα σε λίγες εβδομάδες έως μήνες τα μαλλιά, τις βλεφαρίδες και γενικότερα τις τρίχες απ’ όλο το σώμα τους. Σε κάποιους ασθενείς τα μαλλιά ξαναβγαίνουν αλλά ξαναπέφτουν. Σε άλλους αποκαθίστανται δια παντός.
Η γυροειδής αλωπεκία μπορεί να έχει διάφορες μορφές. Η πιο συχνή είναι η απλή μορφή, κατά την οποία χάνονται τα μαλλιά από κάποια σημεία στο κεφάλι. Πιο σπάνιες μορφές είναι:
- Η ολική (χάνονται τα μαλλιά, τα φρύδια και οι βλεφαρίδες)
- Η καθολική (χάνονται όλες οι τρίχες του σώματος)
- Η διάχυτη (τα μαλλιά γίνονται ξαφνικά πάρα πολύ λεπτά)
- Η οφίαση (χάνονται τα μαλλιά περιφερειακά στο κεφάλι, από τους κροτάφους έως τον αυχένα)
Δεν είναι μεταδοτική
Όπως προαναφέρθηκε η γυροειδής αλωπεκία είναι αυτοάνοση πάθηση, δηλαδή προκαλείται από την υπερδραστηριότητα του ανοσοποιητικού συστήματος του οργανισμού. Επομένως, δεν είναι μεταδοτική, τονίζει ο κ. Μιχελάκης.
Η υπερδραστηριότητα σημαίνει πως το ανοσοποιητικό επιτίθεται στους θυλάκους των τριχών (από αυτούς βγαίνουν οι τρίχες). Όσο περισσότεροι θύλακοι δεχτούν αυτή την επίθεση, τόσο εντονότερη θα είναι η τριχόπτωση. Ωστόσο, η επίθεση σπανίως καταστρέφει τους θυλάκους, γι’ αυτό και οι τρίχες μπορούν να ξαναβγούν.
Ομάδες υψηλού κινδύνου
Αν και κάθε άνθρωπος μπορεί θεωρητικά να εκδηλώσει γυροειδή αλωπεκία, υπάρχουν ορισμένες ομάδες υψηλού κινδύνου. Σε αυτές ανήκουν:
- Όσοι έχουν συγγενή εξ αίματος με γυροειδή αλωπεκία (υπολογίζεται ότι το 10-20% των πασχόντων έχουν οικογενειακό ιστορικό της νόσου),
- Οι πάσχοντες από ορισμένα νοσήματα (άσθμα, αλλεργική ρινίτιδα, ατοπική δερματίτιδα, νόσο του θυρεοειδούς, λεύκη ή σύνδρομο Down)
Υπάρχει επίσης μία μορφή γυροειδούς αλωπεκίας που σχετίζεται με την ανοσοθεραπεία για ορισμένες μορφές καρκίνου (π.χ. μελάνωμα, καρκίνος του πνεύμονα κ.λπ.). Αυτή είναι μία παροδική κατάσταση, διευκρινίζει ο ειδικός.
Τα συμπτώματα
Η απώλεια των μαλλιών που προκαλεί η γυροειδής αλωπεκία συνήθως είναι απρόβλεπτη. Πολλοί ασθενείς έχουν μόνο απώλεια σε κάποια σημεία του κεφαλιού τους και άλλοι πιο εκτεταμένη.
Η απώλεια των μαλλιών συνήθως δεν συνοδεύεται από εξάνθημα, ερυθρότητα ή ουλές. Ωστόσο μερικοί ασθενείς αναφέρουν ότι αμέσως πριν πέσουν τα μαλλιά τους, ένιωθαν:
- «Μυρμήγκιασμα»
- Αίσθημα καύσου (κάψιμο) στο δέρμα
- Κνησμό (φαγούρα) στο δέρμα
Επιπλέον, το 10-20% των πασχόντων από γυροειδή αλωπεκία παρουσιάζουν αλλαγές στα νύχια τους, όπως:
- Ερυθρότητα
- Βαθουλώματα
- Ραβδώσεις
«Σε μερικές περιπτώσεις τα νύχια γίνονται τραχιά (σαν γυαλόχαρτο)», συνεχίζει ο κ. Μιχελάκης. «Ειδικά στους πάσχοντες από καθολική αλωπεκία τα νύχια μπορεί να γίνουν εύθραυστα και να σπάνε. Αυτό μπορεί να είναι επώδυνο».
Οι αιτίες
Κανείς δεν ξέρει γιατί μερικοί άνθρωποι εκδηλώνουν γυροειδή αλωπεκία. Μελέτες, όμως, έχουν δείξει ότι το ψύχος είναι εκλυτικός παράγοντας. Σε μία από αυτές διαπιστώθηκε ότι οι ασθενείς είχαν εντονότερη τριχόπτωση το Νοέμβριο και ύστερα τον Οκτώβριο και τον Ιανουάριο. Τις λιγότερες εξάρσεις είχαν μεταξύ Μαΐου και Αυγούστου.
Άλλοι παράγοντες που πιστεύεται ότι παίζουν ρόλο είναι το στρες και, σε μερικούς ασθενείς, η έλλειψη βιταμίνης D.
Ηλικία εκδήλωσης
Η γυροειδής αλωπεκία μπορεί να αρχίσει σε οποιαδήποτε ηλικία. Οι περισσότεροι πάσχοντες, όμως, την παρουσιάζουν για πρώτη φορά πριν τα 30 τους χρόνια, ακόμα και κατά την παιδική ηλικία ή την εφηβεία.
Περίπου οι μισοί από αυτούς θα δουν τα μαλλιά τους να ξαναβγαίνουν χωρίς θεραπεία. Όταν τα μαλλιά αναπτυχθούν εκ νέου, μπορεί να μην ξαναπέσουν ποτέ. Ή μπορεί να αρχίσει ένας κύκλος απώλειας και αναγέννησης που διαρκεί επί χρόνια.
Η θεραπεία
Τρόπος ίασης δεν υπάρχει, δεδομένου ότι η γυροειδής αλωπεκία οφείλεται στο ίδιο του ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς, λέει ο κ. Μιχελάκης.
Αν, όμως, τα μαλλιά δεν ξαναβγούν μόνα τους, υπάρχουν αρκετές τοπικές θεραπείες που μπορεί να βοηθήσουν τους ασθενείς. Αυτές χορηγούνται αναλόγως:
- Με την ηλικία του ασθενούς
- Την βαρύτητα της απώλειας
- Τα σημεία του σώματος όπου έχει αναπτυχθεί η αλωπεκία
Οι ασθενείς πρέπει να θυμούνται ότι καμία θεραπεία δεν έχει 100% αποτελεσματικότητα σε όλους. Επομένως, μπορεί να χρειασθούν να δοκιμάσουν διάφορες μεθόδους έως ότου βρουν κάποια που τους βοηθά.
Το νέο φάρμακο
Η μπαρισιτινίμπη είναι η πρώτη συστηματική θεραπεία που εγκρίνεται ειδικά για τη νόσο. Συστηματική σημαίνει ότι δεν είναι τοπική θεραπεία, αλλά χάπι που φτάνει σε όλο το σώμα.
Το νέο φάρμακο ανήκει σε μία ομάδα δραστικών ουσιών που λέγονται αναστολείς κινασών Janus (αναστολείς JAK). Οι ουσίες αυτές αναστέλλουν τη δραστηριότητα ορισμένων ενζύμων και δρουν ανοσοκατασταλτικά.
Η μπαρισιτινίμπη ήταν ήδη εγκεκριμένη από το 2018 για την αντιμετώπιση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, η οποία επίσης είναι αυτοάνοση πάθηση. Οι επιστήμονες μελετούν και άλλους αναστολείς JAK για την αντιμετώπιση της γυροειδούς αλωπεκίας.
«Η γυροειδής αλωπεκία είναι μία σύνθετη μορφή απώλειας τριχών που δημιουργεί σημαντικό άγχος στους ασθενείς», τονίζει ο κ. Μιχελάκης. «Πολλοί πάσχοντες που ζουν με αυτήν για χρόνια αναφέρουν ότι πριν από κάθε έξαρσή της έχουν περάσει περιόδους έντονου στρες που επιδεινώνεται όταν εμφανιστεί. Μαθαίνοντας τρόπους διαχείρισης του στρες, μπορεί να μειώσουν τους κύκλους απώλειας και ανάκτησης της τριχοφυΐας τους. Είναι επίσης σημαντικό να προσέχουν τον τρόπο ζωής τους και να κάνουν συστηματικά τσεκ απ, διότι η γυροειδής αλωπεκία σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο αναπτύξεως ορισμένων άλλων νόσων, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται οι παθήσεις του θυρεοειδούς».
Φωτογραφία: iStock