Η εφίδρωση είναι μία φυσιολογική αντίδραση την οποία χρησιμοποιεί ο οργανισμός για να προσαρμόζεται στο ζεστό περιβάλλον. Ο ιδρώτας μπορεί επίσης να αυξηθεί κάτω από ιδιαίτερες συνθήκες, π.χ. όταν βρίσκεται κάποιος σε μεγάλη ένταση, στρες. Τι μπορεί να συμβαίνει, όμως, όταν ένας άνθρωπος ιδρώνει ακατάσχετα, τις πιο ακατάλληλες ώρες και δίχως προφανή λόγο;
«Μια πιθανή εξήγηση είναι η υπεριδρωσία, μία διαταραχή που εκδηλώνεται όταν ο ιδρώτας παράγεται τις στιγμές που δεν υπάρχει λόγος», απαντά ο δερματολόγος-αφροδισιολόγος Μάρκος Μιχελάκης, από τον ΕΔΟΕΑΠ. «Η διαταραχή συνήθως αρχίζει στην παιδική ή εφηβική ηλικία, ή κατά τα πρώτα χρόνια μετά την ενηλικίωση. Σε κάποιες περιπτώσεις αναφέρεται κληρονομική προδιάθεση. Ωστόσο γενικά η αιτία της δεν είναι γνωστή, κυρίως στην λεγόμενη πρωτοπαθή υπεριδρωσία».
Ο αυξημένος ιδρώτας δημιουργεί πολλά προβλήματα στην καθημερινότητα των ασθενών και συχνά τους προκαλεί άγχος και αισθήματα ντροπής. Στις περισσότερες περιπτώσεις η υπερπαραγωγή του περιορίζεται σε συγκεκριμένα σημεία του σώματος, κυρίως:
- Στις μασχάλες
- Στις παλάμες
- Στα πέλματα
- Στο κεφάλι
«Οι πάσχοντες από υπεριδρωσία συχνά στάζουν από τον ιδρώτα σε ένα ή δύο σημεία, αλλά το υπόλοιπο σώμα είναι στεγνό. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου η εφίδρωση είναι πιο γενικευμένη», συνεχίζει ο κ. Μιχελάκης.
Τα ύποπτα συμπτώματα
Ενδείξεις ύποπτες για υπεριδρωσία είναι κατ’ αρχάς η εμφανής/έντονη εφίδρωση. Δημιουργεί ο ιδρώτας λεκέδες στα ρούχα σας, ακόμα κι όταν είστε ακίνητοι; Ιδρώνετε ακατάπαυστα, ακόμα κι αν το περιβάλλον είναι σχετικά δροσερό;
Μία άλλη ύποπτη ένδειξη είναι όταν η εφίδρωση επεμβαίνει στην καθημερινότητα. Σας δυσκολεύουν, λ.χ., τα βρεγμένα χέρια σας να κρατήσετε το στυλό, να γράψετε στον υπολογιστή ή να ανοίξετε μια πόρτα; Στάζει ο ιδρώτας σας πάνω στα χαρτιά σας, παρότι κάθεστε ακίνητοι;
Άλλες ύποπτες ενδείξεις είναι ότι το δέρμα γίνεται μαλακό, λευκωπό και ξεφλουδίζει σε συγκεκριμένα σημεία, επειδή είναι συχνά βρεγμένο. Για τον ίδιο λόγο μπορεί να είναι επιρρεπές στις μολύνσεις και τις μυκητιάσεις. Η τριχοφυτία στα πόδια (πόδι του αθλητή), λ.χ., είναι μια συνηθισμένη μυκητίαση στα άτομα με υπεριδρωσία των άκρων ποδών.
Πρωτοπαθής υπεριδρωσία
Η υπεριδρωσία μπορεί να είναι πρωτοπαθής ή δευτεροπαθής. «Πρωτοπαθής είναι αυτή που αρχίζει σε νεαρή ηλικία, δίχως συγκεκριμένο υποκείμενο αίτιο», εξηγεί ο κ. Μιχελάκης. Στους περισσότερους πάσχοντες από αυτήν ο ιδιαίτερα αυξημένος ιδρώτας μπορεί να εμφανίζεται:
- Σε μία-δύο περιοχές του σώματος
- Στη μία ή και τις δύο πλευρές του σώματος
- Συχνότερα μετά το πρωινό ξύπνημα (σπανίως παρατηρούνται στην πρωτοπαθή υπεριδρωσία βρεγμένα σεντόνια στο κρεβάτι, εάν το δωμάτιο είναι δροσερό)
- Αρκετές φορές την εβδομάδα
Η δευτεροπαθής
Όταν η υπεριδρωσία είναι δευτεροπαθής, σημαίνει ότι έχει υποκείμενη αιτία. Αυτή μπορεί να είναι μία πάθηση/διαταραχή ή παρενέργεια σε φάρμακα ή συμπλήρωμα διατροφής. Στις παθήσεις που μπορεί να προκαλέσουν δευτεροπαθή υπεριδρωσία συμπεριλαμβάνονται:
- Ο σακχαρώδης διαβήτης
- Η ουρική αρθρίτιδα (αυξημένο ουρικό οξύ)
- Τραυματισμοί (π.χ. στο κεφάλι)
- Η παχυσαρκία
- Ο υπερθυρεοειδισμός
Η υπεριδρωσία που οφείλεται στην εμμηνόπαυση επίσης είναι δευτεροπαθής, αν και μερικές γυναίκες εξακολουθούν να ιδρώνουν όταν περάσουν την κλιμακτήριο. Υπάρχουν, τέλος, πολλά φάρμακα που μπορεί να προκαλέσουν δευτεροπαθή υπεριδρωσία.
Στην δευτεροπαθή υπεριδρωσία ο ιδρώτας μπορεί να είναι αυξημένος όχι μόνο σε κάποια σημεία, αλλά και σε ολόκληρο το σώμα. Ένα άλλο χαρακτηριστικό της είναι ότι ο πάσχων ιδρώνει πολύ και στη διάρκεια του ύπνου. Επιπλέον, η δευτεροπαθής υπεριδρωσία συνήθως αρχίζει στην ενήλικη ζωή.
Απαραίτητη η σωστή διάγνωση
Το μεγάλο ερώτημα για τους ανθρώπους που ιδρώνουν ενοχλητικά πολύ είναι πώς μπορούν να αντιμετωπίσουν την κατάστασή τους. «Το πρώτο που χρειάζονται είναι σωστή διάγνωση. Αν η αυξημένη εφίδρωσή τους είναι όντως υπεριδρωσία, μπορούν να υποβληθούν σε διάφορες ειδικές θεραπείες», απαντά ο κ. Μιχελάκης.
Οι θεραπείες αυτές δεν είναι τέλειες, διευκρινίζει ο ειδικός. Μπορούν όμως να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής των ασθενών. Επομένως, «η πρώτη κίνηση για όποιον ιδρώνει ανεξέλεγκτα είναι να επισκεφθεί έναν δερματολόγο ιατρό για να γίνει σωστή διάγνωση και θεραπεία», συνιστά.
Μέτρα αυτοβοήθειας
Πολύ σημαντικό για τους πάσχοντες είναι επίσης να ακολουθούν ορισμένα μέτρα αυτοβοήθειας:
- Να χρησιμοποιειτε προϊόντα που μειώνουν την παραγωγή ιδρώτα (ανθιδρωτικά ή αντιιδρωτικά) και όχι μόνο κοινά αποσμητικά. Τα κοινά αποσμητικά καλύπτουν ή σταματούν την μυρωδιά του σώματος, αλλά δεν επηρεάζουν την εφίδρωση. Τα ανθιδρωτικά προϊόντα, όμως, είναι ειδικά, ισχυρά σκευάσματα. Επιδρούν στους ιδρωτοποιούς αδένες και ο ιδρώτας μειώνεται. Χορηγούνται και με ιατρική συνταγή και εφαρμόζονται τη νύχτα. Φροντίστε να χρησιμοποιείτε τα ανθιδρωτικά προϊόντα ακριβώς με τον τρόπο που έχει συστήσει ο δερματολόγος ιατρός. Μπορεί π.χ. να σας πει να τα χρησιμοποιήσετε μερικά βράδια συνεχόμενα και ύστερα μόνο μία ή δύο φορές την εβδομάδα. Τα ανθιδρωτικά μπορεί να χρησιμοποιηθούν μαζί με αποσμητικά προϊόντα.
- Να τηρείτε ημερολόγιο εφίδρωσης. Πολλοί άνθρωποι με υπεριδρωσία διαπιστώνουν ότι η υπερπαραγωγή του ιδρώτα πυροδοτείται από ορισμένους παράγοντες. Έχει σημασία να μάθετε ποιοι είναι οι δικοί σας, αν θέλετε να την θέσετε υπό έλεγχο. Μερικοί από αυτούς εξαρτώνται από τον τρόπο ζωής και, αν τους αποφύγετε, πιθανώς θα ελαττωθεί σημαντικά ο ιδρώτας σας. Τέτοιος παράγοντας είναι, παραδείγματος χάρη, η κατανάλωση ορισμένων τροφίμων και ροφημάτων. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται καφεΐνη (π.χ. σοκολάτες, καφέ, τσάι, αναψυκτικά τύπου κόλα), μπαχαρικά (π.χ. κάρι, κύμινο), αλκοόλ, καυτερά φαγητά.
- Να ντύνεστε ελαφρά. Να προτιμάτε υφάσματα που δεν «παγιδεύουν» τον ιδρώτα (π.χ. βαμβακερά, μετάξι). Να έχετε πάντοτε μαζί σας μία αλλαξιά ρούχα, ειδικά αν κάνει ζέστη ή ξέρετε ότι θα βρεθείτε σε συνθήκες που σας προκαλούν έντονη εφίδρωση. Να προτιμάτε τα ανοικτόχρωμα ρούχα, ούτως ώστε να αντανακλούν την ακτινοβολία του ηλίου αντί να την απορροφούν και να σας ζεσταίνουν.
- Να κάνετε καθημερινά μπάνιο. Αν συμφωνεί ο δερματολόγος σας, να χρησιμοποιήσετε για λίγο καιρό κάποιο αντιβακτηριδιακό σαπούνι για να μειώσετε την κακοσμία του σώματος. Να στεγνώνετε καλά το δέρμα σας, πριν εφαρμόσετε το ανθιδρωτικό προϊόν.
- Να διατηρείτε δροσερό τον χώρο όπου βρίσκεστε. Αν και η υπεριδρωσία δεν είναι απόρροια της ζέστης, η κατά το δυνατόν παραμονή σε δροσερό χώρο μπορεί να σας βοηθήσει.
Αν ιδρώνουν τα πόδια σας
Αν ο αυξημένος ιδρώτας αναπτύσσεται στα πόδια σας, πρέπει να λάβετε αρκετά μέτρα, διότι όσο μένουν υγρά, αυξάνεται ο κίνδυνος κακοσμίας και δερματικών μολύνσεων και μυκητιάσεων.
- Προσπαθήστε να φοράτε σανδάλια όσο περισσότερο μπορείτε
- Να επιλέγετε παπούτσια από φυσικά υλικά (δέρμα) που επιτρέπουν καλή κυκλοφορία του αέρα
- Να φοράτε κάθε μέρα άλλο ζευγάρι παπούτσια (πρέπει να στεγνώνει εντελώς ένα ζευγάρι, πριν το ξαναφορέσετε)
- Να φοράτε τα κλειστά παπούτσια πάντοτε με κάλτσες (όχι βαμβακερές) που θα απορροφούν τον ιδρώτα και θα διατηρούν τα πόδια σας στεγνά.
- Να αλλάζετε κάλτσες τουλάχιστον μία φορά την ημέρα (ή συχνότερα, αν βραχούν)
- Να πλένετε τις κάλτσες τις ξαναφορέσετε
- Να βάζετε ανθιδρωτικό προϊόν στα πόδια σας πριν πάτε το βράδυ για ύπνο. Να το ξεπλένετε το πρωί που ξυπνάτε. Να το εφαρμόσετε για 3-4 νύχτες στη σειρά και ύστερα μία φορά την εβδομάδα, συνιστούν ειδικοί από την Αμερικανική Δερματολογική Εταιρεία (AAD).
- Να μένετε ξυπόλητοι όσο πιο συχνά μπορείτε στους εσωτερικούς χώρους ή έστω να βγάζετε τα παπούτσια σας σε κάθε ευκαιρία μέσα στην ημέρα.