Σπυράκια από τον ήλιο: Τι είναι και πως αντιμετωπίζονται. Ποιοι τα εμφανίζουν συχνότερα

Τα σπυράκια από τον ήλιο είναι πολύ συνηθισμένα, αλλά λίγοι γνωρίζουν ότι αποτελούν ένδειξη φωτοευαισθησίας και συνήθως οφείλονται σε μία δερματοπάθεια που λέγεται πολύμορφο ερύθημα εκ φωτός.

Ο δερματολόγος-αφροδισιολόγος Μάρκος Μιχελάκης, από τον ΕΔΟΕΑΠ, απαντά σε 10 βασικά ερωτήματα που όλοι πρέπει να γνωρίζουμε γι’ αυτό.

Τι είναι το πολύμορφο ερύθημα εκ φωτός;

Είναι ένα δερματικό εξάνθημα, το οποίο εκδηλώνουν οι άνθρωποι με ευαισθησία στην υπεριώδη ακτινοβολία (UV) όταν αρχίζουν να εκτίθενται στον ήλιο ή σπανιότερα σε τεχνητή πηγή UV. Πρόκειται για μία μορφή πρωτοπαθούς φωτοευαισθησίας, που παρατηρείται συνήθως την άνοιξη ή στις αρχές του καλοκαιριού. Μπορεί όμως να εμφανιστεί και αν υπάρξει αιφνίδια αύξηση στην έκθεση στον ήλιο, όπως κατά τις διακοπές σε μια ηλιόλουστη περιοχή οποιαδήποτε εποχή του χρόνου.

Μετά την πρώτη εκδήλωση, τα σπυράκια από τον ήλιο συνήθως επανεμφανίζονται κάθε χρόνο, περίπου την ίδια χρονική περίοδο. Χαρακτηριστική εκδήλωσή τους είναι «το χέρι του οδηγού». Πρόκειται για την κάλυψη με σπυράκια του πήχεως στο ένα χέρι των οδηγών (σε αυτό που εκτίθεται στον ήλιο), όταν αρχίζουν να κυκλοφορούν με κοντομάνικες μπλούζες.

Ποιες είναι οι ομάδες υψηλού κινδύνου;

Το πολύμορφο ερύθημα εκ φωτός παρατηρείται συνήθως σε όσους έχουν λευκό δέρμα που καίγεται εύκολα από τον ήλιο. Είναι πιο συχνό στις γυναίκες απ’ όσο στους άνδρες. Στην πραγματικότητα, η πλειονότητα των πασχόντων (το περίπου 75%) είναι γυναίκες ηλικίας 20-40 ετών. Οι υπόλοιποι πάσχοντες είναι άνδρες και ανήλικοι.

Τα άτομα με ευαισθησία στον ήλιο συνήθως το εκδηλώνουν για πρώτη φορά κατά την εφηβεία ή λίγο μετά την ενηλικίωσή τους.

Πόσο συχνό είναι το πολύμορφο ερύθημα από φως;

Υπολογίζεται ότι προσβάλλει το τουλάχιστον 5% του πληθυσμού στις χώρες της Μεσογείου. Το ποσοστό αυτό αυξάνεται στο 20% στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης που έχουν μειωμένη ηλιοφάνεια. Έχει επίσης αναφερθεί ότι είναι λίγο πιο συχνό στις περιοχές με μεγάλο υψόμετρο, σε σύγκριση με τις παραθαλάσσιες περιοχές.

Που οφείλονται τα σπυράκια από τον ήλιο;

Η ακριβής αιτία τους δεν είναι γνωστή. Όπως προαναφέρθηκε, το πολύμορφο ερύθημα εκ φωτός αναπτύσσεται σε ανθρώπους που έχουν ευαισθησία στην ηλιακή ακτινοβολία (φωτοευαισθησία) και γενικότερα στην UV, απ’ όποια πηγή κι αν προέρχεται. Μπορεί όμως να έχει και γενετική προδιάθεση.

Μερικοί ασθενείς το εκδηλώνουν όταν κάνουν φωτοθεραπεία για την αντιμετώπιση άλλων δερματοπαθειών (π.χ. της ψωρίασης ή της δερματίτιδας).

Τι ιδιαίτερο έχουν τα σπυράκια αυτά;

Όπως υποδηλώνει η επιστημονική ονομασία της δερματοπάθειας, τα σπυράκια από τον ήλιο μπορεί να εκδηλωθούν με πολλές μορφές  (πολύμορφο) και είναι κόκκινα (ερύθημα).

Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι συνήθως αναπτύσσονται πυκνοί σχηματισμοί κηλίδων και βλατίδων (αυτές είναι τα μικρά, κόκκινα σπυράκια). Όταν αγγίζει κάποιος την προσβεβλημένη περιοχή, αποκομίζει την αίσθηση ότι έχει γίνει σκληρό το δέρμα. Μερικές φορές αναπτύσσονται και μικροσκοπικές φυσαλίδες.

Οι βλάβες αυτές προκαλούν έντονο κνησμό. Παρατηρούνται κυρίως στα τμήματα του σώματος που είναι καλυμμένα τον χειμώνα, αλλά εκτεθειμένα στον ήλιο την άνοιξη και το καλοκαίρι. Παραδείγματα τέτοιων σημείων είναι:

• Οι πήχεις των χεριών
• Το πρόσθιο τμήμα του λαιμού
• Το άνω τμήμα του θώρακα
• Οι άκροι πόδες

Αντιθέτως, τα σπυράκια από τον ήλιο είναι λιγότερο συχνά στα τμήματα (π.χ. πρόσωπο, αυχένας) που μονίμως είναι εκτεθειμένα στον ήλιο. Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις, το πολύμορφο ερύθημα εκ φωτός συνοδεύεται από πυρετό, ναυτία ή/και πονοκέφαλο.

Αν και οι εκδηλώσεις του ποικίλουν από άτομο σε άτομο, η εμφάνισή του είναι συνήθως η ίδια στις υποτροπές που κάνει σε κάθε πάσχοντα.

Πόσο διαρκούν τα συμπτώματα;

Το εξάνθημα συνήθως αναπτύσσεται μέσα σε λίγες ώρες έως και δύο ημέρες από την έκθεση στον ήλιο. Αν η έκθεση δεν επαναληφθεί, μπορεί να υποχωρήσει μέσα σε λίγες μέρες. Αν, όμως, επαναληφθεί ή το πολύμορφο ερύθημα εκ φωτός είναι σοβαρό, μπορεί να επιμείνει για χρονικό διάστημα δύο εβδομάδων ή περισσότερο. Υπάρχουν και περιπτώσεις που επιμένει για όλο το καλοκαίρι και υποχωρεί από το φθινόπωρο.

Αν ο πάσχων δεν ξύσει και δεν προκαλέσει πληγή στα σπυράκια από τον ήλιο, αυτά υποχωρούν χωρίς να αφήσουν σημάδια.

Αξίζει να σημειωθεί ότι μερικοί άνθρωποι γίνονται μεγαλώνοντας λιγότερο ευαίσθητοι στον ήλιο και τελικά σταματούν να εκδηλώνουν το ετήσιο εξάνθημα.

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωση βασίζεται κυρίως στην κλινική εξέταση και στη λήψη λεπτομερούς ιατρικού ιστορικού. Αν ο γιατρός θέλει να αποκλείσει το ενδεχόμενο να οφείλεται το εξάνθημα σε άλλα προβλήματα, μπορεί να ζητήσει εξειδικευμένες εργαστηριακές εξετάσεις, όπως:

• Εξετάσεις αίματος
• Επιδερμικές φωτοδοκιμασίες
• Βιοψία δέρματος κ.λπ.

Άλλες παθήσεις που θα μπορούσαν να προκαλέσουν εξάνθημα παρόμοιο με τα σπυράκια από τον ήλιο είναι:

• Η ηλιακή κνίδωση
• Ο ερυθηματώδης λύκος
• Η χημική φωτοδερματίτιδα (οφείλεται σε αλληλεπίδραση της UV με ορισμένα φάρμακα, καλλυντικά, αρώματα)
• Η ερυθροποιητική πρωτοπορφυρία κ.λπ.

Πως αντιμετωπίζεται το εξάνθημα από τον ήλιο;

Συγκεκριμένη θεραπεία συνήθως δεν χρειάζεται, διότι τα σπυράκια από τον ήλιο υποχωρούν μόνα τους μέσα σε δύο εβδομάδες. Όταν όμως τα συμπτώματα είναι σοβαρά, ο δερματολόγος ιατρός μπορεί να χορηγήσει αγωγή κατά του κνησμού. Αυτή συνήθως είναι κάποιο κορτικοστεροειδές για τοπική εφαρμογή ή λήψη από το στόμα. Μπορεί να χορηγήσει και κάποιο αντισταμινικό.

Στις πιο σοβαρές περιπτώσεις, για να αποτρέψει την εποχιακή εκδήλωση του εξανθήματος μπορεί να συστήσει προφυλακτική φωτοθεραπεία 1-2 μήνες πριν από την άνοιξη. Κατ’ αυτήν εκτίθεται το δέρμα σε χαμηλές δόσεις υπεριώδους ακτινοβολίας A ή B, για να μειωθεί η ευαισθησία του δέρματος στην UV του ηλίου.

Ποια μέτρα αυτοφροντίδας συνιστώνται;

Για να καταπραΰνουν το εξάνθημα οι ασθενείς μπορούν να εφαρμόζουν πάνω του ψυχρά επιθέματα. Καλό είναι επίσης να το προστατεύσουν από νέα έκθεση στον ήλιο. Πολύ σημαντικό είναι ακόμα να μην σπάνε τις φλύκταινες, ούτε να ξύνουν τα σπυράκια από τον ήλιο. Ειδάλλως, εμποδίζουν την επούλωση και αυξάνουν τον κίνδυνο μόλυνσης.

Τη φλεγμονή στην προσβεβλημένη περιοχή του δέρματος μπορεί να καταπραΰνει κάποιο αντιφλεγμονώδες παυσίπονο που θα συστήσει ο θεράπων ιατρός, εφόσον δεν υπάρχει αντένδειξη. Απαραίτητη είναι η χρήση αντηλιακού με υψηλό δείκτη προστασίας, κάθε φορά που επίκειται έξοδος σε υπαίθριο χώρο. Ωστόσο καλό είναι να αποφεύγεται η έκθεση στον ήλιο το μεσημέρι.

Πότε πρέπει να απευθυνθεί ο ασθενής στον γιατρό;

Ζητήστε τη γνώμη του δερματολόγου σας εάν εμφανίσετε εξάνθημα δίχως προφανή αιτία (π.χ. μια γνωστή αλλεργία ή πρόσφατη επαφή με ένα γνωστό αλλεργιογόνο όπως το πεύκο). Το πολύμορφο ερύθημα εκ φωτός προκαλεί εξάνθημα παρόμοιο με εκείνο άλλων καταστάσεων, επομένως θέλει αξιολόγηση από έναν ειδικό για να γίνει η σωστή διάγνωση και θεραπεία.

Άμεσος έλεγχος από τον ιατρό χρειάζεται και όταν το εξάνθημα είναι εκτεταμένο, προκαλεί πόνο ή συνοδεύεται από πυρετό.

Φωτογραφία: iStock