Βλέφαρα: Πόσο κινδυνεύουν από τον ήλιο – Πώς να τα προστατεύσετε

Απροστάτευτα από τον ήλιο αφήνουν τα βλέφαρά τους οι περισσότεροι από εμάς, καθώς ούτε αντηλιακό τους βάζουν ούτε χρησιμοποιούν αρκετά συχνά (ή αρκετά μεγάλα) γυαλιά ηλίου.

Σχεδόν μοιραία λοιπόν τα βλέφαρα αποτελούν ένα από τα σημεία του σώματος όπου πολύ συχνά αναπτύσσεται καρκίνος. Υπολογίζεται ότι τουλάχιστον ένας στους δέκα ενήλικες αναπτύσσουν καρκίνωμα στα βλέφαρα κάποια στιγμή στη ζωή τους.

Το περίπου 90% έχουν βασικοκυτταρικό καρκίνωμα. Λιγότερο συχνά έχουν ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα και σε σπάνιες περιπτώσεις μελάνωμα ή άλλη κακοήθη νόσο.

Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα είναι η πιο συχνή μορφή καρκίνου του δέρματος στον κόσμο. Στις περισσότερες περιπτώσεις (σχεδόν στο 80%) εκδηλώνεται στο δέρμα του κεφαλιού, του προσώπου και του αυχένα.

Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο ανιχνεύεται βασικοκυτταρικό καρκίνωμα σε τουλάχιστον 4 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Στο 20% των περιστατικών η νόσος ανιχνεύεται στα βλέφαρα.

Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα των βλεφάρων είναι πιο συχνό σε άτομα ηλικία 50-80 ετών και σε όσους έχουν ανοικτόχρωμο δέρμα, αναφέρει ο χειρουργός-οφθαλμίατρος δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, καθηγητής Οφθαλμολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης.

Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα είναι η δεύτερη συχνότερη μορφή καρκίνου του δέρματος. Αναπτύσσεται κυρίως στο πρόσωπο, τα χέρια και τα χείλη, ενώ ανιχνεύεται σε περίπου 2,4 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.

Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα των βλεφάρων αποτελεί λιγότερο από το 5% των κρουσμάτων σε αυτά. Μπορεί όμως να αναπτυχθεί και στον επιπεφυκότα και να εξαπλωθεί στον κερατοειδή και μέσα στο μάτι. Σε τέτοια περίπτωση μπορεί να χρειασθεί αφαίρεση ολόκληρου του ματιού για να αντιμετωπιστεί.

Και οι δύο αυτές μορφές αναπτύσσονται συχνότερα (στο 50-60% των περιπτώσεων) στο κάτω βλέφαρο. Οι άνδρες πάσχοντες αντιπροσωπεύουν το περίπου 60% των περιστατικών.

Το μελάνωμα στα βλέφαρα είναι σπάνιο. Αν και είναι η πιο γνωστή μορφή καρκίνου του δέρματος, επειδή είναι η πιο επιθετική, ανιχνεύεται σε πολύ λιγότερους ανθρώπους. Τα ετήσια κρούσματά του σε όλο τον κόσμο και σε όλα τα σημεία του σώματος υπολογίζονται σε 300.000.

Δεν βάζουμε αντηλιακό

«Το δέρμα των βλεφάρων είναι το πιο λεπτό στο σώμα, γι’ αυτό και είναι εξαιρετικά ευαίσθητο στις επιδράσεις της υπεριώδους ακτινοβολίας του ηλίου (UV)», εξηγεί ο κ. Κανελλόπουλος.

«Μεταξύ άλλων του προκαλεί ξηρότητα, ρυτίδες, απώλεια ελαστικότητας και μελαγχρωματικές κηλίδες. Το πιο σοβαρό όμως είναι ότι μακροπρόθεσμα η UV αυξάνει τον κίνδυνο αναπτύξεως καρκίνου», προσθέτει.

Δυστυχώς, οι περισσότεροι αφήνουν τα βλέφαρά τους απροστάτευτα εναντίον της UV. Αρκετές μελέτες λ.χ. έχουν δείξει ότι τα βλέφαρα είναι το σημείο του προσώπου στο οποίο έχουμε τις λιγότερες πιθανότητες να βάλουμε αντηλιακό ή/και υδατική με SPF.

Μία από αυτές δημοσιεύθηκε στην ιατρική επιθεώρηση PLoS One. Όπως έδειξε, όταν βάζουμε υδατική με SPF στο πρόσωπο, η κάλυψη των βλεφάρων είναι κατά 21%  χαμηλότερη απ’ ό,τι στο υπόλοιπο πρόσωπο. Αντίστοιχα, όταν βάζουμε αντηλιακό, η κάλυψή τους είναι 14% χαμηλότερη.

Άλλη μελέτη είχε δείξει πως όσοι βάζουν αντηλιακό στο πρόσωπό τους, αφήνουν ακάλυπτο το 10% του δέρματος. Τα σημεία που συχνότερα μένουν ακάλυπτα είναι:

• Ανάμεσα στην εσωτερική γωνία του ματιού και τη μύτη (σχεδόν οκτώ στους δέκα αποφεύγουν να βάζουν αντηλιακό σε αυτή την περιοχή)
• Τα βλέφαρα (το σχεδόν 14% δεν βάζει ποτέ αντηλιακό σε αυτά)

Ωστόσο μόλις οι τρεις στους δέκα χρησιμοποιούν καθημερινά αντηλιακό στο πρόσωπό τους. Τέσσερις στους δέκα το χρησιμοποιούν σποραδικά. Οι γυναίκες που βάζουν καθημερινά αντηλιακό στο πρόσωπό τους είναι σχεδόν τριπλάσιες από τους άνδρες (44% έναντι 15%).

Οι τρόποι προστασίας

Είναι όμως ασφαλή τα αντηλιακά για τα βλέφαρα; «Τα περισσότερα αντηλιακά προσώπου είναι ασφαλή για χρήση πάνω και γύρω από αυτά, εφόσον φυσικά η εφαρμογή γίνεται με κλειστά μάτια», απαντά ο κ. Κανελλόπουλος.

Να διαλέγετε, όμως, προσεκτικά το είδος του αντηλιακού που θα χρησιμοποιήσετε, συνιστά. «Να προτιμάτε αντηλιακά με μεταλλικά φίλτρα, όπως το διοξείδιο του ψευδαργύρου ή του τιτανίου, που είναι ειδικά για ευαίσθητο δέρμα και δεν προκαλούν “τσιμπήματα” καθώς ιδρώνετε. Αν μάλιστα το αντηλιακό σας είναι ειδικό για την περιοχή των ματιών, ακόμα καλύτερα», λέει.

Μόνο το αντηλιακό όμως δεν αρκεί για την πλήρη προστασία των ματιών και των παρακείμενων ευαίσθητων ιστών από τον ήλιο. Χρειάζεστε καθημερινά ένα καλό ζευγάρι γυαλιά ηλίου, καθώς και να πηγαίνετε προληπτικά στον οφθαλμίατρο μία φορά τον χρόνο. Ο οφθαλμίατρος μπορεί να εντοπίσει εγκαίρως (και) τυχόν ύποπτη βλάβη στο δέρμα των ματιών.

Τα γυαλιά ηλίου που θα επιλέξετε πρέπει να παρέχουν πλήρη προστασία (100%) από την UVA και από την UVB. Αυτού του είδους τα γυαλιά ηλίου φέρουν την ένδειξη «UV400» ή «100% προστασία από την UV».

Ιδανικά πρέπει να είναι μεγάλα για να προστατεύουν και τις παρακείμενες δομές των ματιών. Καλό είναι επίσης να τα καλύπτουν και από τα πλάγια, διότι η UV αντανακλάται στις λείες επιφάνειες (τζάμια των κτηρίων, άμμο, θάλασσα κ.λπ.).

Ψηλά στη μύτη

Να προμηθεύεστε τα γυαλιά ηλίου από καλά καταστήματα οπτικών και όχι από πλανόδιους εμπόρους για να είστε σίγουροι ότι είναι προστατευτικά, συνεχίζει ο κ. Κανελλόπουλος.

Προσέξτε επίσης πώς φοράτε τα γυαλιά σας. Πρέπει να στηρίζονται όσο το δυνατόν πιο ψηλά στη μύτη, ειδάλλως το δέρμα γύρω από τα μάτια θα είναι εκτεθειμένο στον ήλιο.

Καλό είναι ακόμα να φοράτε καπέλο με φαρδύ γείσο που θα σκιάζει το πρόσωπό σας, εάν βρίσκεστε αρκετή ώρα σε υπαίθριους χώρους.

Τέλος, μην εφησυχάζετε όταν έχει συννεφιά ούτε όταν κάθεστε στη σκιά. Το 80% της UV διαπερνά τα σύννεφα, ενώ φτάνει εύκολα στα μάτια σας λόγω της αντανάκλασής της στις λείες επιφάνειες.

«Η UV είναι ένα είδος ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας που εισδύει εύκολα στους ευαίσθητους ιστούς των ματιών, συμπεριλαμβανομένων των βλεφάρων. Μολονότι το βασικοκυτταρικό και το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα δεν δίνουν εύκολα μεταστάσεις, μπορεί να προκαλέσουν σημαντικές παραμορφώσεις που έχουν σοβαρό αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής. Δεδομένου ότι η επίπτωση αυτών των καρκίνων στα βλέφαρα αυξάνεται συνεχώς, έχει ζωτική σημασία η προστασία τους από τον ήλιο», καταλήγει ο καθηγητής.

Φωτογραφία: iStock