Ιδιαίτερα προσεκτικοί πρέπει να είναι οι γονείς με μικρά παιδιά, αλλά και γενικότερα οι ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, διότι μετά τον κορωνοϊό, τη γρίπη και τον αναπνευστικό συγκυτιακό ιό (RSV) ήρθε η σειρά των ιών που προκαλούν γαστρεντερίτιδες να κάνουν αισθητή την εμφάνισή τους. Όπως συνέβη με τους αναπνευστικούς ιούς, έτσι κι αυτοί εμφανίστηκαν εφέτος πιο νωρίς παρά ποτέ.
Γράφει η Άννα Παρδάλη
Σύμφωνα με δεδομένα από τις ΗΠΑ, οι λοιμώξεις από νοροϊό έχουν παρουσιάσει αύξηση εφέτος κατά 66% σε σύγκριση με το 2022 – και αυξάνονται συνεχώς. Ανάλογη προειδοποίηση απηύθυναν και οι υγειονομικές υπηρεσίες στη Βρετανία, όπου η μεγάλη ανησυχία είναι μήπως πιέσουν οι γαστρεντερίτιδες το ήδη καταβεβλημένο Εθνικό Σύστημα Υγείας (NHS).
Και στη χώρα μας όμως έχουμε αρχίσει εδώ και μερικές εβδομάδες να βλέπουμε ολοένα περισσότερες γαστρεντερίτιδες στα παιδιά. Όπως συνέβη και με τις λοιμώξεις του αναπνευστικού, έτσι κι αυτές μπορεί να είναι εφέτος απρόσμενα σοβαρές, μετά από δύο χρόνια lockdown και περιορισμών.
Οι σοβαρές γαστρεντερίτιδες, όμως, μπορεί να οδηγήσουν στην αφυδάτωση. Αν αυτή είναι σοβαρή και δεν αντιμετωπιστεί άμεσα, μπορεί να απειλήσει τη ζωή των μικρών ασθενών. Τον ίδιο κίνδυνο διατρέχουν και οι ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, όπως οι ηλικιωμένοι και όσοι αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα υγείας.
Συνηθισμένες μετά τις χειμερινές ιώσεις
Σύμφωνα με επιδημιολογικά δεδομένα, μετά την έξαρση της γρίπης τον χειμώνα ακολουθεί μία περίοδος αυξημένης επίπτωσης των σποραδικών κρουσμάτων και των επιδημιών γαστρεντερίτιδας στη χώρα μας. Η περίοδος αυτή συνήθως αρχίζει στα τέλη του χειμώνα-αρχές άνοιξης.
Πρόκειται κυρίως για ιογενείς γαστρεντερίτιδες που οφείλονται σε διάφορους ιούς. Οι συχνότεροι από αυτούς είναι:
- Οι νοροϊοί
- Οι εντεροϊοί
- Οι ροταϊοί
- Οι αδενοϊοί (τύποι 40 και 41)
Οι ιοί αυτοί προσβάλλουν όλες τις ηλικίες, αν και οι ροταϊοί αφορούν κυρίως σε παιδιά ηλικίας μικρότερης των 5 ετών.
Βέβαια, οι γαστρεντερίτιδες μπορεί να οφείλονται και σε βακτήρια (π.χ. σαλμονέλα, σιγκέλα, καμπυλοβακτηρίδιο κ.ά.). Ωστόσο η βακτηριακή γαστρεντερίτιδα είναι συχνότερη κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.
Τα συμπτώματα και η αφυδάτωση
Οι ιογενείς γαστρεντερίτιδες διαδράμουν συνήθως ηπιότερα. Είναι όμως πολύ συχνές, ενώ στα συμπτώματά τους κυριαρχούν:
- Οι έμετοι
- Οι διάρροιες
- Το κοιλιακό άλγος
- Ο πυρετός
Δεν είναι απαραίτητο μια γαστρεντερίτιδα να έχει όλα αυτά τα συμπτώματα μαζί. Το παιδί μπορεί να εμφανίζει μόνο ένα από τα 3 πρώτα, με ή χωρίς πυρετό.
Σε περίπτωση αφυδάτωσης ένα άτομο μπορεί να έχει:
- Μειωμένη ούρηση
- Ξηροστομία
- Ζαλάδα
Ένα αφυδατωμένο παιδί ή βρέφος μπορεί:
- Να κλαίει με λίγα ή καθόλου δάκρυα
- Να μην βρέχει συχνά την πάνα του
- Να παρουσιάζει ασυνήθιστη υπνηλία και νωθρότητα
- Το μεγάλο λάθος στην αντιμετώπιση
Το πιο οξύ και επείγον σύμπτωμα που προκαλούν οι γαστρεντερίτιδες είναι οι έμετοι. Όταν παρατείνονται, δεν επιτρέπουν στον οργανισμό την ενυδάτωση από το στόμα και την αποκατάσταση των υγρών που χάθηκαν. Η συνέπεια είναι η αφυδάτωση.
Ένα συνηθισμένο λάθος που κάνουν οι γονείς σε αυτή την περίπτωση, είναι να βιάζονται να δώσουν υγρά αμέσως μετά από κάθε έμετο, φοβούμενοι την αφυδάτωση. Ωστόσο είναι διεγερμένο το αντανακλαστικό του εμέτου λόγω της ιογενούς λοίμωξης. Αν αναγκαστεί το στομάχι να λειτουργήσει αμέσως μετά τον έμετο, το αντανακλαστικό αυτό διεγείρεται ακόμα περισσότερο.
Με αυτό τον τρόπο αυξάνεται ο αριθμός των εμέτων και βεβαίως η πιθανότητα να καταλήξει ο ασθενής στο νοσοκομείο. Γι’ αυτό τον λόγο, μετά από κάθε έμετο που προκαλούν οι γαστρεντερίτιδες συνιστώνται τα εξής:
- Να περιμένετε τουλάχιστον 1-2 ώρες και εφ’ όσον δεν μεσολαβήσει άλλος έμετος, τότε να προσπαθήσετε να δώσετε στο παιδί ελάχιστη ποσότητα υγρών. Τα υγρά μπορεί να είναι σκέτο νερό ή νερό με διάλυμα ηλεκτρολυτών. Αν δεν κάνει το παιδί έμετο, να αυξάνετε σταδιακά την ποσότητα του υγρού που του δίνετε. Να έχετε, όμως, το νου σας μην εκδηλώσει τάση για έμετο.
- Αν το παιδί επαναλάβει τον έμετο, διακόψτε για ακόμα 1-2 ώρες την προσπάθεια ενυδάτωσης. Ύστερα, επαναλάβετε την προαναφερθείσα διαδικασία.
Πότε χρειάζεται νοσοκομείο
Αναλόγως με τον αριθμό των εμέτων που έχουν προηγηθεί, η προσπάθεια την όποια περιγράφουμε έχει περιθώριο να επαναληφθεί μία ή δυο φορές. Μετά όμως είναι απαραίτητο να αρχίσει η ενυδάτωση. Αν αυτό είναι ανέφικτο από το στόμα, πρέπει να γίνει με ενδοφλέβια χορήγηση υγρών στο νοσοκομείο.
Πολλοί γονείς ρωτούν ποιος είναι ο αριθμός των εμέτων που θα οδηγήσει τα παιδιά με γαστρεντερίτιδα στο νοσοκομείο. Αυτό, εξαρτάται από τον κάθε οργανισμό. Υπάρχουν παιδιά τα οποία αφυδατώνονται μετά από 3 ή 4 εμέτους. Πάντα συνεκτιμώνται και άλλοι παράγοντες όπως οι διάρροιες, ο πυρετός κ.λπ. που προσθέτουν στοιχεία αφυδάτωσης.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, όταν ο αριθμός των εμέτων κυμαίνεται από 5 έως 10, πρέπει πάντοτε να εκτιμάται από τον γιατρό, διότι είναι οριακή κατάσταση!
Πως αντιμετωπίζονται οι διάρροιες
Σε ό,τι αφορά τις διάρροιες που προκαλούν οι γαστρεντερίτιδες, αυτές είναι κατά κανόνα πιο εύκολα αντιμετωπίσιμες. Η ενδεδειγμένη δίαιτα σε συνδυασμό με τη χορήγηση άφθονων υγρών (κατά προτίμηση μαζί με ηλεκτρολύτες), βοηθά αρκετά.
Στα παιδιά με διάρροια συνιστάται να αποφεύγονται έως ότου αυτή υποχωρήσει:
- Φρούτα
- Λαχανικά
- Όσπρια
- Βαριά μαγειρεμένα φαγητά
- Σε ορισμένες περιπτώσεις γαλακτοκομικά
Η λήψη αντιδιαρροϊκών και αντιεμετικών φαρμάκων για την ανακούφιση των συμπτωμάτων πρέπει να αποφεύγεται ιδιαίτερα στα παιδιά. Τέλος, στις ιογενείς γαστρεντερίτιδες δεν έχουν θέση τα αντιβιοτικά και δεν πρέπει να λαμβάνονται.
Η Άννα Παρδάλη είναι παιδίατρος, αντιπρόεδρος της Ένωσης Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων Αττικής
Φωτογραφία: iStock