Του: Κωνσταντίνου Νταλούκα*
Οι έγκαιρες παρεμβάσεις για την πρόληψη και τη θεραπεία της παχυσαρκίας στους εφήβους είναι ζωτικής σημασίας για τη μείωση της μακροπρόθεσμης επιβάρυνσης από καρδιαγγειακές παθήσεις σε αυτόν τον πληθυσμό.
Κι αυτό καθώς, ακόμη και αν τα άτομα με ιστορικό παχυσαρκίας στην εφηβεία καταφέρουν να αποκτήσουν φυσιολογικό ΒΜΙ αργότερα στη ζωή τους, έχει αποδειχθεί πως μπορεί να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακά συμβάντα, σε σύγκριση με τα άτομα που δεν ήταν ποτέ παχύσαρκα.
Μελέτες που διερευνούν τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της παχυσαρκίας κατά την εφηβεία στην καρδιαγγειακή υγεία έχουν αποκαλύψει ενδιαφέροντα ευρήματα.
Ενώ προηγουμένως θεωρούσαμε ότι οι καρδιαγγειακοί κίνδυνοι που συνδέονται με την παχυσαρκία θα μπορούσαν να μειωθούν εάν τα άτομα ήταν σε θέση να επιτύχουν φυσιολογικό δείκτη μάζας σώματος (ΒΜΙ) στην ενήλικη ζωή, αναδυόμενες έρευνες δείχνουν ότι αυτό μπορεί να μην ισχύει.
Εφηβική Παχυσαρκία: Τι λένε οι νεότερες μελέτες
Αρκετές διαχρονικές μελέτες έχουν καταδείξει ότι η παχυσαρκία κατά την εφηβεία σχετίζεται με δυσμενείς καρδιαγγειακές εκβάσεις, συμπεριλαμβανομένης της υπέρτασης, της δυσλιπιδαιμίας, της αντίστασης στην ινσουλίνη και των πρώιμων σημείων αθηροσκλήρωσης (αρτηριοσκλήρωση).
Μια πιθανή εξήγηση για αυτόν τον επίμονο κίνδυνο είναι ότι οι φυσιολογικές αλλαγές που προκαλεί η παχυσαρκία κατά τη διάρκεια κρίσιμων περιόδων ανάπτυξης και εξέλιξης στην εφηβεία μπορεί να έχουν μόνιμες επιπτώσεις στην καρδιαγγειακή λειτουργία και δομή. Για παράδειγμα, η παχυσαρκία κατά την εφηβεία μπορεί να οδηγήσει σε μεταβολές στην δομή και λειτουργία των αγγείων του σώματος, οι οποίες αποτελούν πρώιμους δείκτες καρδιαγγειακής νόσου.
Επιπλέον, η παχυσαρκία κατά την εφηβεία συχνά συνοδεύεται από άλλους καρδιομεταβολικούς παράγοντες κινδύνου, όπως η αντίσταση στην ινσουλίνη, η δυσλιπιδαιμία και η φλεγμονή, οι οποίοι μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη και την εξέλιξη της καρδιαγγειακής νόσου με την πάροδο του χρόνου.
Επιπλέον, οι ψυχοκοινωνικές και συμπεριφορικές συνέπειες της εφηβικής παχυσαρκίας, όπως η κακή αυτοεκτίμηση, η κατάθλιψη και οι ανθυγιεινές συνήθειες του τρόπου ζωής, μπορεί να επιμείνουν στην ενήλικη ζωή και να επιδεινώσουν περαιτέρω τον καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Εφηβική παχυσαρκία: Σωτήρια η έγκαιρη παρέμβαση
Συνολικά, ενώ η επίτευξη ενός φυσιολογικού ΒΜΙ στην ενήλικη ζωή είναι αναμφίβολα ευεργετική για τη συνολική υγεία, μπορεί να μην αμβλύνει πλήρως τους καρδιαγγειακούς κινδύνους που σχετίζονται με την παχυσαρκία κατά την εφηβεία.
Ως εκ τούτου, οι έγκαιρες παρεμβάσεις για την πρόληψη και τη θεραπεία της παχυσαρκίας στη νεολαία είναι ζωτικής σημασίας για τη μείωση της μακροπρόθεσμης επιβάρυνσης από καρδιαγγειακές παθήσεις σε αυτόν τον πληθυσμό.
Δεν ισχύει δηλαδή αυτό που λέγαμε παλιότερα ότι «άστο θα πάρει μπόι και θα αδυνατίσει» ή ότι «θα τα χάσει αργότερα τα παραπάνω κιλά που έχει».
Φαίνεται ότι όσο αυξάνει ο δείκτης μάζας σώματος (ΒΜΙ) τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος καρδιαγγειακής νόσου, ακόμα και για ΒΜΙ που είναι λίγο πιο πάνω από τον μέσο όρο.
Επομένως για την εκτίμηση του πόσο θα κινδυνεύσει ένας έφηβος αργότερα στην ζωή του δεν έχει σημασία μόνο ο αυξημένος δείκτης μάζας σώματος αλλά και πόσα χρόνια ήταν παχύσαρκο το παιδί αυτό.
Πως μπορούμε να μειώσουμε τον κίνδυνο;
Φροντίζοντας να μειώσουμε όσο μπορούμε τον χρόνο που ο έφηβος έχει αυξημένο δείκτη σώματος (ΒΜΙ) είναι δηλαδή υπέρβαρος ή παχύσαρκος.
Η εφαρμογή στρατηγικών για την αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας μπορεί να συμβάλει στη μείωση του συνολικού κινδύνου καρδιαγγειακών παθήσεων μακροπρόθεσμα. Ενώ οι μεμονωμένες παρεμβάσεις μπορεί να μην εξαλείψουν πλήρως όλους τους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου, μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για την προώθηση του υγιεινού τρόπου ζωής στα παιδιά μπορεί να έχει σημαντικά θετικά αποτελέσματα στην καρδιαγγειακή υγεία.
Δείτε πώς η αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας μπορεί να οδηγήσει σε μείωση του συνολικού κινδύνου καρδιαγγειακής νόσου:
- Βελτίωση της μεταβολικής υγείας: Η παχυσαρκία συχνά συνοδεύεται από μεταβολικά προβλήματα, όπως η αντίσταση στην ινσουλίνη, η δυσλιπιδαιμία και η υπέρταση, τα οποία αποτελούν σημαντικούς παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα. Με την προώθηση της απώλειας βάρους και τη βελτίωση της μεταβολικής υγείας μέσω της υγιεινής διατροφής και της τακτικής σωματικής δραστηριότητας, μπορεί να μειωθεί ο συνολικός κίνδυνος καρδιαγγειακής νόσου.
- Πρόληψη της αθηροσκλήρωσης: Η παιδική παχυσαρκία συνδέεται με πρώιμα σημάδια αθηροσκλήρωσης. Την συσσώρευση δηλαδή πλάκας στις αρτηρίες, που μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακές προσβολές και εγκεφαλικά επεισόδια αργότερα στη ζωή. Με τη μείωση της παχυσαρκίας και την προώθηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής, οι παρεμβάσεις μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη ή την καθυστέρηση της εξέλιξης της αθηροσκλήρωσης, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου.
- Μείωση της αρτηριακής πίεσης: Η παχυσαρκία αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για την υπέρταση, η οποία συμβάλλει σημαντικά στην εμφάνιση καρδιαγγειακών παθήσεων. Τροποποιήσεις του τρόπου ζωής, όπως η απώλεια βάρους, η υγιεινή διατροφή και η αυξημένη σωματική δραστηριότητα, μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της αρτηριακής πίεσης και να μειώσουν τον κίνδυνο καρδιαγγειακών επεισοδίων που σχετίζονται με την υπέρταση.
- Βελτίωση των προφίλ των λιπιδίων: Η παχυσαρκία συνδέεται συχνά με δυσλιπιδαιμία, η οποία χαρακτηρίζεται από αυξημένα επίπεδα LDL χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων και μειωμένα επίπεδα HDL χοληστερόλης. Οι παρεμβάσεις που αποσκοπούν στη μείωση της παχυσαρκίας και στην προώθηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής μπορούν να οδηγήσουν σε βελτίωση του προφίλ των λιπιδίων, γεγονός που με τη σειρά του μειώνει τον κίνδυνο αθηροσκλήρωσης και καρδιαγγειακών επεισοδίων.
- Μείωση της φλεγμονής: Η παχυσαρκία σχετίζεται με χρόνια φλεγμονή χαμηλού βαθμού, η οποία διαδραματίζει βασικό ρόλο στην ανάπτυξη και την εξέλιξη της καρδιαγγειακής νόσου. Οι παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής που στοχεύουν στην παχυσαρκία μπορούν να συμβάλουν στη μείωση της φλεγμονής και να μετριάσουν τις επιζήμιες επιπτώσεις της στην καρδιαγγειακή υγεία.
- Ενίσχυση της ψυχολογικής ευημερίας: Η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας στα παιδιά μπορεί να βελτιώσει την ψυχολογική τους ευημερία, συμπεριλαμβανομένης της αυτοεκτίμησης, της εικόνας του σώματος και της συνολικής ποιότητας ζωής. Οι θετικοί ψυχοκοινωνικοί παράγοντες έχουν συνδεθεί με καλύτερα καρδιαγγειακά αποτελέσματα, συμβάλλοντας περαιτέρω στη μείωση του κινδύνου καρδιαγγειακής νόσου.
Συνολικά, αν και η αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας μπορεί να μην εξαλείψει όλους τους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου, μπορεί να μειώσει σημαντικά τον συνολικό κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου βελτιώνοντας τη μεταβολική υγεία, προλαμβάνοντας την αθηροσκλήρωση, μειώνοντας την αρτηριακή πίεση και τα επίπεδα λιπιδίων, μειώνοντας τη φλεγμονή και ενισχύοντας την ψυχολογική ευεξία.
Μην ξεχνάτε ότι το πρόβλημα της παχυσαρκίας αρχίζει από την βρεφική ηλικία και μπορεί να συνεχιστεί στην εφηβική και ενήλικη ζωή του παιδιού σας.
*Ο Κωνσταντίνος Ι. Νταλούκας, είναι Παιδίατρος και Πρόεδρος Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων