Έφηβοι: Καπνός, αλκοόλ, σεξ και «παγίδες» του καλοκαιριού

Αναμφίβολα το καλοκαίρι, και ιδιαίτερα όπως το ζούμε στη χώρα μας, αποτελεί την πιο ξέγνοιαστη εποχή του χρόνου!

Του παιδίατρου – εντατικολόγου, Τάσου Χατζή*

Ο συνδυασμός του καλού καιρού (που δυστυχώς τα τελευταία χρόνια εξελίσσεται σε συνεχή καύσωνα) με τις μακρές διακοπές για μαθητές και φοιτητές, δίνουν μια μυθική διάσταση σ’ αυτήν την εποχή!

Από την άλλη μεριά η εφηβεία, αυτή η συγκλονιστική περίοδος στη ζωή του ανθρώπου λόγω της μετάβασης από την παιδική ηλικία στην ενήλικη ζωή, βρίσκει στο καλοκαίρι την τέλεια εποχή για την εκδήλωση όλων των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της.

Το καλοκαίρι κι ιδιαίτερα στις διακοπές ο κι η έφηβος θα πρωτογνωρίσουν νέες εμπειρίες, που σηματοδοτούν την απελευθέρωση από τους περιορισμούς της παιδικής ηλικίας, οι οποίες όμως αργότερα θα περιοριστούν πάλι λόγω των επερχόμενων υποχρεώσεων που συνοδεύουν την μετέπειτα ενήλικη ζωή τους.

Οι εμπειρίες αυτές είναι σωματικές και ψυχικές και θα γίνουν πιο συγκεκριμένες από τη γνωριμία νέων τόπων, τη διασκέδαση – ιδιαίτερα τη νυκτερινή, τη συναναστροφή και τον έρωτα, τη δοκιμή νέων τρόπων ζωής, ακόμη και την εμπειρία (όχι υποχρεωτική, ούτε απαραίτητη) συνηθειών, όπως το κάπνισμα, το αλκοόλ και σε πιο ακραίες εκδοχές των ψυχοτρόπων ουσιών.

Για να είναι ασφαλής η γνώση όλων αυτών των παραπάνω εμπειριών, θα πρέπει τα παιδιά, πριν ακόμη την εφηβεία, να τις διδαχθούν, να τις έχουν απομυθοποιήσει και να μην περιμένουν την εφηβεία για να τις μάθουν.

Με αφετηρία το σπίτι και την οικογένεια, δηλαδή τους μεγαλύτερους, η εικόνα των ενηλίκων αποτελεί ήδη ένα μοντέλο ζωής, που στα παιδικά μάτια φαίνεται ως πρότυπο. Για παράδειγμα, η απουσία του καπνίσματος ως συνήθειας μέσα στο σπίτι αποτελεί ήδη στα παιδικά μάτια ένα αποτύπωμα, που διευκολύνει την αποφυγή του στην εφηβεία.

Στο σχολείο από τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού μπορεί κι οφείλει η εκπαιδευτική κοινότητα να μεταλαμπαδεύσει στα παιδιά μηνύματα, όπως την πλήρη αποχή από το κάπνισμα, την αποφυγή της κατάχρησης του αλκοόλ και την απομυθοποίηση ότι τα προσωπικά προβλήματα αντιμετωπίζονται με τα ψυχοτρόπα φάρμακα.

Έτσι οι νέοι, θωρακισμένοι πλέον με τα μηνύματα αυτά, θα μπουν στην αρένα της εφηβείας όχι ανίδεοι και περίεργοι, αλλά ενημερωμένοι και ψαγμένοι!

Παρόλα αυτά κι αναπόφευκτα κάποια πράγματα θα γίνουν: οι έφηβοι θα ταξιδέψουν, θα κολυμπήσουν στη θάλασσα ή θα σκαρφαλώσουν στο βουνό, θα εκτεθούν στις ακτίνες και στη θερμότητα του ήλιου, θα φάνε και θα πιούνε λίγο παραπάνω, θα γλεντήσουν και θα ξενυχτήσουν, θα ερωτευθούν, θα, θα…

Όμως δεν είναι απαραίτητο να συμβούν πολλά ή όλα από τα παρακάτω:

• Δεν είναι καθόλου απαραίτητο να αρχίσουν το κάπνισμα, ούτε καν τα υποτιθέμενα υποκατάστατα του (άτμισμα κλπ), τα οποία είναι εξ ίσου ιδιαίτερα βλαπτικά.
• Μπορούν να πιούν αλκοόλ (αναπόφευκτο…) με κάποιους όμως περιορισμούς:
  • Όχι στην υπερβολή λήψη μέχρι να μεθύσουν
  • Όχι στα άγνωστα κι επικίνδυνα ποτά («μπόμπες»), ακόμη και σε μικρή ποσότητα
  • Όχι στην οδήγηση, στην κολύμβηση ή στις ακραίες συμπεριφορές υπό την επήρεια του αλκοόλ
• Δεν πρέπει ούτε να δοκιμάσουν τις ψυχοτρόπες ουσίες, που οδηγούν στην εξάρτηση και την αναζήτηση τους με κάθε κόστος και συνέπεια.

Αντίθετα, θα πρέπει με σιγουριά να πούμε ναι στον έρωτα, με τρεις όμως προϋποθέσεις:

• Η σεξουαλική επαφή να είναι επιθυμία κι αμοιβαία ευχαρίστηση και των δύο συντρόφων.
• Η σεξουαλική επαφή να είναι υγειονομικά ασφαλής με τη χρήση προφυλακτικού.
• Η σεξουαλική επαφή ποτέ να μην έχει ως συνέπεια την ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη.

Η εφηβική ηλικία δεν είναι ούτε μια στιγμή, ούτε έχει απότομη αρχή και τέλος. Αρχίζει σταδιακά, στη συνέχεια εξελίσσεται και στο τέλος μεταμορφώνεται σε ενήλικη ζωή.

Η φάση αυτή της ζωής καθορίζει ουσιαστικά την προσωπικότητα του ενήλικα και του διαγράφει την υπόλοιπη του ζωή.

Και μην ξεχνάμε ότι στην εφηβεία θα πρέπει να κάνουμε μια σειρά από εμβόλια, που θα μας προστατεύουν για όλη μας τη ζωή.

*Αναστάσιος Δ. Χατζής

Παιδίατρος – Εντατικολόγος

Πρώην Συντονιστής – Διευθυντής ΜΕΘ