Εγκυμοσύνη και βότανα: Ένας ριψοκίνδυνος συνδυασμός

Αν είστε έγκυος ή προγραμματίζετε μια εγκυμοσύνη, ίσως πρέπει να αποφεύγετε ακόμα και τα (φαινομενικώς αβλαβή) «φυσικά» σκευάσματα με βότανα, αναφέρουν επιστήμονες από τη Σκωτία.

Σε συνδυαστική ανάλυση (μετανάλυση) 74 προγενέστερων μελετών διαπίστωσαν ότι ορισμένες τα συσχετίζουν με επιπλοκές της κυήσεως, όπως ο πρόωρος τοκετός και η καισαρική τομή.

«Αυτό δεν σημαίνει ότι τα προϊόντα με βότανα ήταν η αιτία των επιπλοκών», έσπευσε να διευκρινίσει ο επικεφαλής ερευνητής Dr. James McLay, από το Βασιλικό Νοσοκομείο Παίδων της Aberdeen. «Απλώς, οι περισσότερες μελέτες για τα βότανα και την εγκυμοσύνη δεν είναι αρκετά μεγάλες. Ούτε αρκετά καλά σχεδιασμένες ώστε να παρέχουν αξιόπιστα επιστημονικά στοιχεία».

Επομένως, «το κύριο συμπέρασμά μας είναι ότι ξέρουμε πολύ λίγα για την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια των βοτάνων στην εγκυμοσύνη», πρόσθεσε.

«Να ρωτάτε τον γιατρό σας»

Το συμπέρασμα αυτό είναι σοβαρό, αν σκεφτούμε τι έχουν δείξει διάφορες δημοσκοπήσεις. Αναλόγως με την χώρα, ποσοστό 10% έως 75% των εγκύων παίρνουν κάποιο βότανο, είτε ως αφέψημα είτε ως συμπλήρωμα ή τοπικό προϊόν.

«Μην νομίζετε πως επειδή κάτι είναι βότανο, είναι αυτομάτως και ασφαλές», τονίζει ο  Dr. McLay. «Να ρωτάτε πάντοτε τον γιατρό σας, πριν πάρετε οποιοδήποτε σκεύασμα βοτάνων».

Στις 74 μελέτες είχαν εξεταστεί συνολικώς 47 προϊόντα με βότανα. Ο συνολικός αριθμός των γυναικών που συμμετείχαν ξεπέρασε το 1 εκατομμύριο.

Ορισμένες από τις μελέτες ήταν «μελέτες παρατήρησης», ενώ άλλες ήταν «κλινικές μελέτες». Στις μελέτες παρατήρησης οι ερευνητές είχαν ρωτήσει τις γυναίκες αν και ποια προϊόντα με βότανα είχαν πάρει όταν ήσαν έγκυοι. Στις κλινικές μελέτες (ήταν συνολικώς 29) τους ζήτησαν να πάρουν κάποιο προϊόν στη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή σύντομα μετά τον τοκετό.

Οι 19 από τις 74 μελέτες είχαν διενεργηθεί για να εξεταστούν τυχόν ανεπιθύμητες ενέργειες, γενετικές ανωμαλίες, υστερήσεις στην εμβρυϊκή ανάπτυξη ή αλληλεπιδράσεις των βοτάνων.

Τα ευρήματα

Μία από τις μελέτες έδειξε ότι οι γυναίκες που χρησιμοποιούσαν αμυγδαλέλαιο στο δέρμα τους στον 3ο τρίμηνο της κυήσεως είχαν διπλάσιο κίνδυνο πρόωρου τοκετού.

Ανάλογο κίνδυνο διέτρεχαν και οι γυναίκες που συμμετείχαν σε δύο άλλες μελέτες και έτρωγαν πολλή γλυκόριζα. Η κατανάλωση γλυκόριζας κατά την εγκυμοσύνη πιστεύεται ότι καταπολεμά τις καούρες της εγκύου.

Σε μία άλλη μελέτη εξετάστηκε η κατανάλωση αφεψήματος με φύλλα βατόμουρου. Πολλοί πιστεύουν ότι το αφέψημα αυτό μπορεί να επιταχύνει και να μειώσει τη διάρκεια του τοκετού. Οι γυναίκες που έπιναν το αφέψημα είχαν 3,5 φορές περισσότερες πιθανότητες να χρειασθούν καισαρική τομή. Η καισαρική θεωρείται γενικώς μία πιθανή επιπλοκή του προκλητού τοκετού.

Παρόμοια ευρήματα είχε και μία μελέτη με ένα παραδοσιακό αφρικανικό βότανο που λέγεται mwanaphepo. Και αυτό λαμβάνεται για την πρόκληση τοκετού. Η σχετική μελέτη, που διεξήχθη στο Μαλάουϊ, συσχέτισε την κατανάλωσή του και με άλλα πρόβλημα, καθώς και με τον νεογνικό θάνατο.

Συνολικά σε 14 μελέτες δεν αναφέρθηκαν ανεπιθύμητες ενέργειες από τα βότανα. Ωστόσο σε τέσσερις μελέτες αναφέρθηκαν αλληλεπιδράσεις των βοτάνων με φάρμακα.

Δεν είναι σχέση αιτίας-αποτελέσματος

Το πρόβλημα είναι πως καμία από τις μελέτες δεν αποδεικνύει ότι το εκάστοτε βότανο ήταν η αιτία της επιπλοκής στην εγκυμοσύνη, δήλωσε ο Dr. Anthony Scialli, καθηγητής Μαιευτικής & Γυναικολογίας στο Πανεπιστήμιο Τζωρτζ Ουάσινγκτον.

«Μπορεί να ευθύνονταν υποκείμενες παθήσεις ή προβλήματα με την εγκυμοσύνη», είπε. «Οι γυναίκες παίρνουν τα βότανα για κάποιον λόγο».

Είναι άραγε πιθανό η τοπική επάλειψη με αμυγδαλέλαιο να προκαλεί πρόωρο τοκετό; Ο Dr. McLay απαντά πως δεν γνωρίζει.

«Θεωρητικώς, το αμυγδαλέλαιο θα μπορούσε να περιέχει λιπαρά οξέα ή ρύπους που έχουν αυτή τη δράση», είπε. «Ή πάλι μπορεί η μελέτη να μην ήταν καλά σχεδιασμένη και να έδωσε ένα ψευδώς-θετικό αποτέλεσμα».

Όπως και να ‘χει, ο Dr. Scialli συμφωνεί πως «βότανο» δεν συνεπάγεται αυτομάτως «ασφαλές».

«Τα βότανα έχουν φαρμακευτικές ιδιότητες», είπε. «Η “φυσικότητα” ενός προϊόντος δεν εγγυάται την ασφάλειά του. Ούτε συνεπάγεται όμως πως είναι και επικίνδυνο. Επομένως, οι έγκυοι πρέπει να είναι εξίσου προσεκτικές με τα βότανα, όπως είναι και με τα φάρμακα. Και φυσικά να ρωτούν τον γιατρό τους, πριν πάρουν το παραμικρό».

Η νέα μελέτη δημοσιεύεται στην ιατρική επιθεώρηση Obstetrics & Gynecology.