Οι εκρήξεις θυμού στα παιδιά είναι πολύ συνηθισμένες, αλλά δεν εκδηλώνονται σε όλα εξίσου συχνά ούτε με τον ίδιο τρόπο ή την ίδια διάρκεια.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, οι εκρήξεις θυμού στα παιδιά αναπτύσσονται συνήθως σε ηλικία 2 έως 3 ετών. Μπορεί όμως να αρχίσουν και από τους 12 μήνες. Μελέτες έχουν δείξει ότι τις αναπτύσσει:
- Το 87% των παιδιών ηλικίας 18-24 μηνών
- Το 91% των παιδιών ηλικίας 30-36 μηνών
- Το 59% των παιδιών ηλικίας 42-48 ετών
Μερικά νήπια έχουν τουλάχιστον μία έκρηξη θυμού την ημέρα. Αυτό παρατηρείται στο 20% των δίχρονων, στο 18% των τρίχρονων και στο 10% των τετράχρονων παιδιών.
Σε μερικές περιπτώσεις, εξ άλλου, οι εκρήξεις μπορεί να διαρκούν επί 15 λεπτά ή περισσότερο. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται τρεις ή περισσότερες φορές την εβδομάδα στο 5-7% των παιδιών ηλικίας 1-3 ετών.
Τα παιδιά με μειωμένες γλωσσικές δεξιότητες ή αυτισμό μπορεί να έχουν πιο συχνές και επιθετικές εκρήξεις θυμού. Αυτό οφείλεται στην πρόσθετη επιβάρυνση που τους προκαλούν οι δυσκολίες που έχουν στο να εκφραστούν.
Οι αιτίες
Πού οφείλονται όμως οι εκρήξεις θυμού; Όπως εξηγεί η παιδίατρος Dr. Svetlana Pomeranets, από την Cleveland Clinic στο Οχάιο, η νηπιακή ηλικία είναι μία εποχή ραγδαίας σωματικής, ψυχολογικής και κοινωνικής ανάπτυξης του παιδιού.
Στη διάρκειά της, τα περισσότερα νήπια αναπτύσσουν την αίσθηση του εαυτού και θέλουν να αρχίσουν να κάνουν τα πράγματα με τον δικό τους τρόπο. Όταν αυτό που θέλουν να κάνουν δεν συμβαδίζει με τις ικανότητές τους, συγχύζονται.
Ταυτοχρόνως όμως δεν έχουν ακόμα τις λεκτικές δεξιότητες για να ζητήσουν βοήθεια ή να εξηγήσουν τι θέλουν να κάνουν. Το χάσμα ανάμεσα στην επιθυμία τους και την αδυναμία τους να την πραγματοποιήσουν μπορεί να οδηγήσει σε απογοήτευση, απείθαρχη συμπεριφορά και εκρήξεις θυμού.
Ένα νήπιο μπορεί επίσης να παρουσιάσει έκρηξη θυμού όταν είναι κουρασμένο ή πεινάει. Μπορεί επίσης να ζηλεύει (πιθανώς ένα άλλο παιδί) και να διεκδικεί άκομψα περισσότερο χρόνο και προσοχή από τους γονείς του.
Πώς εκδηλώνονται και πόσο διαρκούν
Μία έκρηξη θυμού μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορους τρόπους, όπως:
- Ουρλιαχτά
- Φωνές
- Κλάματα
- Χτυπήματα προς τον ενήλικα
- Δάγκωμα
Το παιδί μπορεί επίσης να πέσει στο πάτωμα και να χτυπιέται ή να κρεμαστεί από τον ενήλικα φωνάζοντας.
Ποσοστό έως και 4,6% των παιδιών ηλικίας κάτω των 5 ετών, εξ άλλου, κρατάνε την αναπνοή τους στη διάρκεια των εκρήξεων θυμού. Την τακτική αυτή συνήθως αρχίζουν στην ηλικία των 6 μηνών. Τυπικά εξαφανίζεται μέχρι τα 5 τους χρόνια.
Οι εκρήξεις θυμού συνήθως διαρκούν από 2 έως και 15 λεπτά. Οι βίαιες εκρήξεις που διαρκούν περισσότερο μπορεί να αποτελούν ένδειξη πιο σοβαρού υποκείμενου προβλήματος και χρειάζονται διερεύνηση από τον παιδίατρο.
Τι να κάνετε…
Για να αντιμετωπίσετε τις φυσιολογικές εκρήξεις της ηλικίας, η Dr. Pomeranets συνιστά να δοκιμάσετε τα εξής:
- Αποσπάστε την προσοχή του. Πριν ξεφύγει η κατάσταση, στρέψτε την προσοχή του παιδιού σε κάτι που το ευχαριστεί.
- Αφήστε την να εξελιχθεί. Αν δεν προλάβετε την έκρηξη εν τη γενέσει της, μην προσπαθήσετε να την διακόψετε. Αν το επιχειρήσετε, απλώς θα παρατείνετε τη διάρκειά της.
- Διατηρήστε την ψυχραιμία σας. Δεν είναι εύκολο, αλλά πρέπει να το κάνετε. Σταθείτε ήρεμα δίπλα στο παιδί σας που χτυπιέται, χωρίς να μιλάτε. Αγγίξτε το απαλά στον ώμο ή την πλάτη. Θα το βοηθήσει πολύ.
- Μην αγνοήσετε τις επιθέσεις. Το να πετάει το παιδί πράγματα, να κλωτσάει, να δαγκώνει, να σας χτυπάει ή οτιδήποτε άλλο βίαιο δεν είναι αποδεκτές συμπεριφορές. Μην αρχίσετε όμως να φωνάζετε στο παιδί να σταματήσει. Πείτε του ήρεμα ότι σας πονάει και είναι λάθος η συμπεριφορά του. Ύστερα μην κάνετε τίποτε άλλο (δεν είναι κατάλληλη η ώρα για να του εξηγήσετε γιατί είναι λάθος αυτό που κάνει).
- Αν η έκρηξη είναι σε δημόσιο χώρο, πάρτε ήρεμα το παιδί και φύγετε. Στο σπίτι, όμως, να αφήνετε τις εκρήξεις θυμού να εκτυλίσσονται έως ότου εκτονωθούν.
- Μιλήστε για τα συναισθήματά του. Όταν περάσει η έκρηξη θυμού, συζητήστε με το παιδί για τη συμπεριφορά του και τις αιτίες της. Δώστε του μερικές λέξεις να χρησιμοποιήσει για να εκφραστεί καλύτερα: «Καταλαβαίνω ότι ήσουν θυμωμένη ή πιέστηκες…». Προτείνετε επίσης άλλους τρόπους με τους οποίους μπορεί να εκφράζει όσα νιώθει. Φροντίστε μόνο να του δείξετε ότι το καταλαβαίνετε και συμπάσχετε μαζί του.
…και τι να αποφύγετε
- Μην υποκύψετε. Είναι μεγάλος πειρασμός εφ’ όσον θα ηρεμήσει το παιδί (και το κεφάλι σας), αλλά μην υποκύψετε στις απαιτήσεις του. Θα του στείλετε λάθος μηνύματα, εάν το κάνετε. Όταν λέτε «όχι», πρέπει να το εννοείτε πάντοτε – χωρίς παρεκκλίσεις «μόνο γι’ αυτή τη φορά» κ.λπ.
- Μην ανταποδώσετε. Είναι πιθανό να νιώσετε κάποια στιγμή την ανάγκη να ανταποδώσετε το χιλιοστό δάγκωμα ή κτύπημα του παιδιού. Μην το κάνετε, διότι το μόνο που θα επιτύχετε είναι να νομίσει ότι αυτές είναι αποδεκτές συμπεριφορές, αφού τις κάνει και ένας ενήλικας! Αντ’ αυτού, πείτε του και δείξτε του ότι σας πονάει και αυτό σας ενοχλεί βαθιά.
Φωτογραφία: iStock