Εμβόλιο Covid: Πόσο συχνή είναι η φλεγμονή της καρδιάς σε εφήβους και παιδιά

Τα εμβόλια για τη λοίμωξη που προκαλεί ο νέος κορωνοϊός μειώνουν σε σημαντικό βαθμό τον κίνδυνο συμπτωματικής Covid-19, βαριάς νόσησης και διασωλήνωσης. Καθώς, όμως, επεκτείνεται το εμβολιαστικό πρόγραμμα σε εφήβους και παιδιά, κάθε πιθανή παρενέργεια που αναφέρεται, αποκτά ξεχωριστή σημασία.

Από τα τέλη του 2020, όταν τα εμβόλια mRNA (Pfizer/BioNTech, Moderna) έλαβαν επείγουσα έγκριση, οι ρυθμιστικές Αρχές σε Ευρώπη και Αμερική παρακολουθούν συνεχώς τις ανεπιθύμητες ενέργειες σε άτομα που εμβολιάζονται. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται η ανίχνευση πιθανών βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων κινδύνων και η άμεση αντιμετώπισή τους.

Η παρακολούθηση συνίσταται στην ανάλυση δεδομένων από πολλές πηγές όπως:

• Αναφορές από ασθενείς και επαγγελματίες Υγείας (μέσω υποβολής στους οργανισμούς φαρμάκων της λεγόμενης Κίτρινης Κάρτας)
• Κλινικές μελέτες
• Ιατρική βιβλιογραφία
• Πληροφορίες που προέρχονται από άλλους ρυθμιστικούς οργανισμούς

Στο πλαίσιο αυτό έχει αναφερθεί μικρός αριθμός περιπτώσεων μυοκαρδίτιδας ή περικαρδίτιδας σε εφήβους και νεαρούς ενήλικες που εμβολιάστηκαν. Η μυοκαρδίτιδα είναι η φλεγμονή του μυοκαρδίου. Η περικαρδίτιδα είναι η φλεγμονή στη μεμβράνη που επικαλύπτει την καρδιά.

Οι αναφορές αυτές αφορούν κυρίως αγόρια και άνδρες. Η φλεγμονή στην καρδιά συνήθως εκδηλώνεται εντός 4 ημερών από τη χορήγηση της δεύτερης δόσης των εμβολίων mRNA.

Οι ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής ΕΚΠΑ Αλέξανδρος Μπριασούλης (επίκουρος καθηγητής Καρδιολογίας) και Θάνος Δημόπουλος (πρύτανης ΕΚΠΑ) συνοψίζουν τα νεότερα δεδομένα για τα περιστατικά αυτά.

Πόσο συχνή είναι η φλεγμονή στην καρδιά

Σύμφωνα με τα έως τώρα δεδομένα, η συχνότητα της μυοκαρδίτιδας/περικαρδίτιδας είναι 1 περιστατικό ανά 10.000 έως 100.000 νέους που εμβολιάζονται.

Η αναλογία αυτή είναι αυξημένη κατά 50%, σε σύγκριση με τα αντίστοιχα περιστατικά στον κοινό πληθυσμό. Η συντριπτική πλειονότητα των περιστατικών έχουν αναφερθεί μετά τη 2η δόση από τα εμβόλια για τη λοίμωξη που προκαλεί ο κορωνοϊός.

Η συχνότητα είναι στα αγόρια και στους νεαρούς άνδρες πενταπλάσια έως δεκαπλάσια απ’ ό,τι στα κορίτσια. Η έναρξη των συμπτωμάτων εντοπίζεται εντός μίας εβδομάδας μετά την 2η δόση, συνήθως εντός 4 ημερών.

Πως γίνεται η διάγνωση

Για να χαρακτηριστεί ένα περιστατικό μυοκαρδίτιδας ως επιβεβαιωμένο και σχετιζόμενο με το εμβόλιο, πρέπει ιδανικά να υπάρχει ιστολογική διάγνωση. Πρέπει δηλαδή να εξεταστεί δείγμα ιστού από το μυοκάρδιο, που θα επιβεβαιώσει τη συσχέτιση και θα αποκλείσει άλλα πιθανά αίτια.

Ωστόσο, η ιστολογική διάγνωση δεν είναι εφικτή στην συντριπτική πλειονότητα των περιστατικών. Γι’ αυτό τον λόγο, τα περισσότερα χαρακτηρίζονται ως πιθανά ή ύποπτα, με βάση:

• Τα συμπτώματα του ασθενούς
• Τα ευρήματα στο καρδιογράφημα, το υπερηχογράφημα καρδιάς ή και την μαγνητική καρδιάς
• Τα επίπεδα μιας πρωτεΐνης (τροπονίνη) στο αίμα (αποτελεί αξιόπιστο δείκτη βλάβης στο μυοκάρδιο)

Ταυτοχρόνως, αποκλείται το ενδεχόμενο να έχει προκαλέσει ο κορωνοϊός οξεία Covid-19 στον ασθενή  ή πολυσυστηματικό φλεγμονώδες σύνδρομο.

Τα ύποπτα συμπτώματα της φλεγμονής στην καρδιά που προκαλεί ο κορωνοϊός είναι:

• Πόνος στο στήθος
• Αίσθημα παλμών
• Δύσπνοια
• Εύκολη κόπωση στην ελάχιστη δραστηριότητα

Οι χαρακτηριστικές αλλοιώσεις στο καρδιογράφημα (ΗΚΓ) είναι:

• Κατάσπαση ή ανάσπαση του διαστήματος ST
• Αναστροφή κυμάτων Τ
• Ταχυαρρυθμίες

Η τροπονίνη μπορεί να φτάσει σε επίπεδα 10 φορές πάνω από τα φυσιολογικά. Ο υπέρηχος καρδιάς μπορεί να δείξει καρδιακή δυσλειτουργία. Η μαγνητική στην καρδιά μπορεί να επιβεβαιώσει την ύπαρξη φλεγμονής, οιδήματος και μυοκαρδιακής βλάβης.

Η πρόγνωση

Η μυοκαρδίτιδα/περικαρδίτιδα συνήθως είναι ασυμπτωματική ή προκαλεί ήπια συμπτώματα. Τα συμπτώματα αυτά αποδράμουν αυτόματα χωρίς θεραπεία.

Στους ασθενείς που χρειάζονται θεραπεία, χορηγείται φαρμακευτική αγωγή. Στις περιπτώσεις περικαρδίτιδας χρησιμοποιούνται αντιφλεγμονώδεις παράγοντες και κολχικίνη. Στις περιπτώσεις μυοκαρδίτιδας (ειδικά σε ασθενείς με επηρεασμένη καρδιακή λειτουργία) χορηγούνται υποστηρικτικά συνδυασμός αποκλειστών των β-αδρενεργικών υποδοχέων και του άξονα ρενίνης-αγγειοτενσίνης.

Η χρήση ενδοφλέβιας ανοσοσφαιρίνης, γλυκοκορτικοειδών και άλλων ανοσοτροποποιητικών παραγόντων έχει αναφερθεί μόνο σε βαριά περιστατικά τα οποία είναι εξαιρετικά σπάνια.

Το ενθαρρυντικό στοιχείο είναι ότι στα περισσότερα περιστατικά η καρδιακή λειτουργία (κλάσμα εξώθησης) παραμένει φυσιολογική. Ακόμη και στους ασθενείς με μειωμένο κλάσμα, η κατάσταση βελτιώνεται στα φυσιολογικά επίπεδα εντός δύο εβδομάδων.  Τα δεδομένα αυτά αφορούν τόσο σε νεαρούς ενήλικες όσο και σε παιδιά μικρότερης ηλικίας.

Πιο επικίνδυνος ο κορωνοϊός

Οι γιατροί του ΕΚΠΑ επισημαίνουν ότι η λοίμωξη που προκαλεί ο κορωνοϊός μπορεί να προκαλέσει πολύ συχνότερες και βαρύτερες επιπλοκές, ειδικά σε νοσηλευόμενους ασθενείς συγκριτικά με τις σπάνιες επιπλοκές του εμβολίου. Επιπλέον, το όφελος του εμβολίου υπερβαίνει κατά πολύ τον αμφισβητούμενο κίνδυνο σπάνιων ανεπιθύμητων παρενεργειών.

Συνολικά, «αυτά τα δεδομένα υποστηρίζουν ισχυρά τη συνέχιση του εμβολιαστικού προγράμματος σε έφηβους και νεαρούς ενήλικες», καταλήγουν.

Φωτογραφία: iStock