Ένα στα τρία αγόρια με καρκίνο παρουσιάζει υπογονιμότητα: Πώς μπορεί να βοηθήσουν τα βλαστοκύτταρα

Ένας 26χρονος άνδρας με ιστορικό καρκίνου στην παιδική ηλικία, έγινε ο πρώτος στον κόσμο ο οποίος υποβλήθηκε σε μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων που παράγουν σπερματοζωάρια, με την ελπίδα ότι θα ανακτήσει τη γονιμότητα που του στέρησαν οι αντικαρκινικές θεραπείες.

Ο Jaiwen Hsu ήταν 11 ετών, όταν ένας τραυματισμός στο πόδι αποδείχθηκε πως ήταν καρκίνος των οστών (οστεοσάρκωμα).  Οι γιατροί του πίστευαν ότι η επιθετική χημειοθεραπεία μπορούσε να τον σώσει. Ωστόσο το πιθανότερο ήταν ότι θα του προκαλούσε υπογονιμότητα.

Οι γονείς του έμαθαν πως ερευνητές στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου του Πίτσμπουργκ έπαιρναν κύτταρα όρχεων από νεαρά αγόρια με καρκίνο και τα κατέψυχαν, ελπίζοντας ότι θα μπορούσαν να διαφυλάξουν τη μελλοντική γονιμότητά τους. Έτσι, αποφάσισαν να τον εντάξουν στη μελέτη.

Τώρα, στα 26 του χρόνια, έγινε ο πρώτος από τους συμμετέχοντες ο οποίος επέστρεψε στο Κέντρο ως ενήλικας για να τοποθετηθούν τα κύτταρα στο σώμα του.

«Η επιστήμη πίσω από τη μέθοδο είναι τόσο νέα, ώστε πρακτικά είναι ένα παιχνίδι αναμονής», δήλωσε ο νεαρός άνδρας από τη Βιρτζίνια. «Σταυρώνουμε τα δάκτυλά μας και ελπίζουμε για το καλύτερο».

Το να συζητά ένας γονιός για τη γονιμότητα όταν το παιδί του έχει διαγνωστεί με καρκίνο μοιάζει παράταιρο. Ωστόσο το 85% των παιδιών με καρκίνο νικούν τη νόσο τους. Και περίπου ένα στα τρία καθίστανται υπογόνιμα λόγω της χημειοθεραπείας ή της ακτινοθεραπείας που κάνουν.

Οι ενήλικες αναπαραγωγικής ηλικίας με καρκίνο, μπορούν να καταψύξουν σπερματοζωάρια, ωάρια ή και έμβρυα πριν αρχίσουν τις θεραπείες τους. Για τα παιδιά προεφηβικής ηλικίας, όμως, δεν υπάρχουν τέτοιου είδους επιλογές. Και αυτό διότι ο οργανισμός τους δεν παράγει ακόμα ώριμα σπερματοζωάρια ή ωάρια.

1.000 αγόρια από το 2011

Τα αγόρια γεννιούνται με βλαστοκύτταρα στους όρχεις τους από τα οποία θα παραχθούν τα σπερματοζωάρια στην εφηβεία. Ο Dr. Kyle Orwig, καθηγητής Επιστημών Αναπαραγωγής στο Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ, και οι συνεργάτες του μελετούν από το 2011 τα βλαστοκύτταρα αυτά.

Στόχος τους είναι να βρουν τρόπους συντήρησής του και να τα αξιοποιήσουν για να αποκαθιστούν τη γονιμότητα των αγοριών.

Έτσι, υποβάλλουν τους μικρούς ασθενείς σε μία διαδικασία σαν βιοψία με την οποία αφαιρούν μικρό τμήμα ορχικού ιστού. Ο ιστός αυτός περιέχει εκατομμύρια κύτταρα, μερικά από τα οποία είναι βλαστικά. Από το 2011, οι επιστήμονες έχουν καταψύξει δείγματα ορχικού ιστού από σχεδόν 1.000 αγόρια προεφηβικής ηλικίας.

Είναι αδύνατον να γνωρίζουν εκ των προτέρων εάν τα βλαστοκύτταρα κάθε δείγματος θα είναι αποτελεσματικά. Ωστόσο πειράματα στο εργαστήριο έδειξαν ότι είναι εφικτό να χρησιμοποιηθούν για εξωσωματική γονιμοποίηση και γέννηση υγιών ζώων.

Η εμφύτευση των βλαστοκυττάρων πίσω στο σώμα του Jaiwen Hsu έγινε το Νοέμβριο του 2023. Ο νεαρός δεν είναι έτοιμος να κάνει οικογένεια, αλλά είναι περίεργος να μάθει αν θα ανακτήσει τη γονιμότητά του.

Και στην Ευρώπη και σε κορίτσια

Ο Dr. Orwig και οι συνεργάτες του περιγράφουν τη μέθοδο που εφαρμόζουν στην πύλη προδημοσίευσης ιατρικών μελετών medRxiv. Όπως αναφέρουν, η εμφύτευση των βλαστοκυττάρων καθοδηγείται από υπερήχους. Είναι ασφαλής και εύκολη διαδικασία. Το αν όμως θα αποκαταστήσει τη γονιμότητα του Jaiwen Hsu, παραμένει άγνωστο.

Οι επιστήμονες γράφουν πως τα κλασικά τεστ γονιμότητας δεν μπορούν να δώσουν την απάντηση. Όπως διαπίστωσαν στα πειράματα με ζώα, απαιτούνται τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής για να ληφθούν μικρές ποσότητες σπερματοζωαρίων.

Παρόμοια έρευνα διεξάγεται στο Βέλγιο. Με τη διαφορά ότι στους νεαρούς άνδρες με καρκίνο παιδικής ηλικίας εμφυτεύονται τμήματα ορχικού ιστού και όχι μόνο βλαστοκύτταρα.

«Οι εξελίξεις αυτές έχουν μεγάλη σημασία», δήλωσε στο Associated Press η επικεφαλής της βελγικής ερευνητικής ομάδας Dr. Ellen Goossens, καθηγήτρια Γενετικής Αναπαραγωγής στο Πανεπιστήμιο Vrije των Βρυξελλών.

Όπως εξήγησε, η έρευνα σε πειραματόζωα είχε πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα όσον αφορά τη γονιμότητα. Ο μόνος τρόπος, όμως, για να εξακριβωθεί αν η μέθοδος αποδίδει, είναι να γίνουν μεταμοσχεύσεις σε ανθρώπους.

Μελέτες διεξάγονται και σε κορίτσια προεφηβικής ηλικίας. Σε αυτά δοκιμάζονται εμφυτεύσεις ανώριμου ωοθηκικού ιστού, είπε ο Dr. Mahmoud Salama, επίκουρος καθηγητής Μαιευτικής, Γυναικολογίας & Αναπαραγωγικής Βιολογίας στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν.

Ο Jaiwen Hsu λέει πως ακόμα κι αν αποτύχει η θεραπεία του, θα συμβάλλει στην πρόοδο της όλης έρευνας. Και προσθέτει πως νιώθει ευγνωμοσύνη που οι γονείς του πήραν πριν από χρόνια μία απόφαση, η οποία σήμερα του δίνει επιλογές.

Φωτογραφία: iStock