Γονείς: Πως να μιλήσετε στα παιδιά για μια καταστροφή

Μετά από κάθε καταστροφή, πολλοί γονείς αναρωτιούνται τι πρέπει να μοιραστούν και τι όχι με τα παιδιά τους.

Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής (AAP) συνιστά στους γονείς:

* Να φιλτράρουν τις πληροφορίες που θα τους μεταδώσουν

* Να τις παρουσιάσουν με τρόπο που θα καταλάβουν τα παιδιά, αναλόγως με την ηλικία και τις δυνατότητές τους

* Να παρουσιάσουν μόνο όσες θα μπορέσουν τα παιδιά να διαχειριστούν, φροντίζοντας να βρίσκονται δίπλα τους κάθε λεπτό.

Από που να αρχίσετε – Όλες οι ηλικίες

Όποια κι αν είναι η ηλικία ή το στάδιο ανάπτυξης του παιδιού, οι γονείς μπορούν να αρχίσουν ρωτώντας το τι έχει ήδη ακούσει. Τα περισσότερα παιδιά κάτι θα έχουν ακούσει, όσο μικρά κι αν είναι. Αφού σας απαντήσουν σε αυτό, ρωτήστε τα αν έχουν απορίες.

Τα μεγαλύτερα παιδιά, οι έφηβοι και οι νεαροί ενήλικες μπορεί να θέσουν περισσότερα ερωτήματα και να ζητήσουν περισσότερες πληροφορίες. Σε κάθε περίπτωση και σε όλες τις ηλικίες, ο διάλογος πρέπει να είναι άμεσος και ειλικρινής.

Αποφύγετε τις γραφικές λεπτομέρειες και εικόνες

Σε γενικές γραμμές είναι προτιμότερο να μοιράζεστε με τα παιδιά μόνο τις βασικές πληροφορίες. Οι γραφικές ή αχρείαστες λεπτομέρειες για τραγικά γεγονότα πρέπει να αποφεύγονται. Και αυτό δεν ισχύει μόνο για τα παιδιά, αλλά και για τους ενήλικες.

Κρατήστε επίσης τους ανηλίκους μακριά από τις επαναλαμβανόμενες γραφικές περιγραφές και εικόνες που προβάλλονται στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Σε όλα τα μέσα όμως: δεν έχει νόημα να κλείσετε την τηλεόραση και το ραδιόφωνο, αν το παιδί τα βλέπει όλα αναλυτικά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στο κινητό του.

Αν θέλετε να δουν τις ειδήσεις τα μεγαλύτερα παιδιά, καλύτερα είναι να τις δουν σε βιντεοσκόπηση. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να έχετε υπό έλεγχο τις εικόνες που θα προβληθούν και για να κάνετε παύσεις και να συζητάτε με τα παιδιά σας.

Επειδή, πάντως, είναι αδύνατον να έχετε απόλυτο έλεγχο στο τι θα φτάσει στα μάτια τους, προετοιμάστε τα εγκαίρως για ό,τι μπορεί να δουν (ή να ακούσουν) όταν δεν θα βρίσκεστε δίπλα τους.

Για τα πολύ μικρά παιδιά

Στη σύγχρονη εποχή οι πληροφορίες φθάνουν ακόμα και στα πολύ μικρά παιδιά (από 4 ετών ή και νεότερα). Επομένως προτιμότερο είναι να ακούσουν για μια μεγάλη καταστροφή από τον μπαμπά και τη μαμά, παρά από ένα άλλο παιδί ή από άλλες πηγές.

Και αυτά, όμως, χρειάζονται ακριβείς πληροφορίες. Μια απλή πρόταση του τύπου «κάτι έγινε σε μια πόλη μακριά από εδώ και χτύπησαν μερικοί άνθρωποι» δεν ενημερώνει επαρκώς το μικρό παιδί. Επιπλέον, μπορεί να του δημιουργήσει σύγχυση αφού ξέρει ότι άνθρωποι χτυπούν κάθε μέρα και δεν θα καταλαβαίνει γιατί αυτή η φορά είναι διαφορετική.

Το μήνυμα που πρέπει να μεταφέρετε στα μικρά παιδιά είναι πως συνέβη κάτι κακό που μπορεί να τα στεναχωρήσει. Ωστόσο είναι φυσιολογικό να νιώσουν έτσι κι εσείς βρίσκεστε κοντά τους για να τα στηρίξετε.

Για τα παιδιά σχολικής ηλικίας και τους εφήβους

Όπως προαναφέρθηκε, οι γονείς πρέπει πρώτα να ρωτήσουν τα παιδιά τι έχουν ακούσει και ύστερα να τα ρωτήσουν αν έχουν απορίες.

Η συζήτηση μπορεί να αρχίσει με την παραδοχή ότι όντως έγινε μία καταστροφή και πολλοί άνθρωποι τραυματίστηκαν ή/και έχασαν τη ζωή τους. Στη συνέχεια πρέπει να τους προσφέρετε μια νότα ασφαλείας, λέγοντας ότι οι Αρχές και οι εθελοντές κάνουν ό,τι μπορούν για να βοηθήσουν και να εξασφαλίσουν ότι δεν θα ξανασυμβεί.

Από κει και πέρα, η συζήτηση θα εξαρτηθεί από το τις αντιδράσεις και τις ερωτήσεις των παιδιών.

Θα πρέπει εδώ να τονιστεί ότι δεν είναι υποχρεωτικό να ρωτήσουν κάτι τα παιδιά ή/και οι έφηβοι. Μερικά μπορεί να είναι πιο κλειστά και να δείξουν αδιάφορα. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι είναι. Ούτε ότι πρέπει να τα πιέσετε για να συζητήσουν το θέμα. Θα το κάνουν μόνα τους, όταν θα είναι έτοιμα.

Για τα παιδιά με αναπτυξιακή υστέρηση ή διαταραχή αυτισμού

Η συζήτηση με τα παιδιά που έχουν αναπτυξιακές υστερήσεις πρέπει να προσαρμοστεί στην αναπτυξιακή ηλικία και δεξιότητές τους, και όχι στη χρονολογική ηλικία τους.

Αν λ.χ. το παιδί σας είναι εφηβικής ηλικίας, αλλά η νοητική λειτουργικότητά του μοιάζει με εκείνη ενός μικρότερου παιδιού, προσαρμόστε όσα θα πείτε στην μικρότερη ηλικία.

Να αρχίσετε τη συζήτηση δίνοντας λίγες πληροφορίες, με τον κατάλληλο τρόπο.

Ειδικά όσον αφορά τα παιδιά με διαταραχή του φάσματος του αυτισμού, σε αυτά μπορεί να απαιτηθεί εντελώς διαφορετική προσέγγιση, αναλόγως με την περίπτωση.

Αν κρίνετε ότι θέλατε να μιλήσετε για μια καταστροφή στο παιδί σας, συμβουλευθείτε τον θεραπευτή που το παρακολουθεί για το αν και τι πρέπει ή δεν πρέπει να πείτε.

Ενδείξεις ότι το παιδί δεν διαχειρίζεται καλά αυτό που συνέβη

Μερικές φορές τα παιδιά δυσκολεύονται να διαχειριστούν τα τραγικά γεγονότα. Οι γονείς μπορούν να υποψιαστούν ότι συμβαίνει κάτι τέτοιο αν το παιδί τους παρουσιάσει ξαφνικά:

* Δυσκολίες στον ύπνο (π.χ. αϋπνία, εφιάλτες, δυσκολίες στο να αποκοιμηθεί, υπερβολικός ύπνος κ.λπ.)

* Σωματικά ενοχλήματα. Το παιδί μπορεί να παραπονιέται ότι νιώθει κουρασμένο, έχει πονοκέφαλο ή δεν αισθάνεται καλά. Μπορεί επίσης να τρώει περισσότερο ή λιγότερο από το συνηθισμένο.

* Αλλαγές στη συμπεριφορά. Το παιδί μπορεί να φέρεται πιο ανώριμα ή να γίνει ανυπόμονο και πιο απαιτητικό. Μπορεί επίσης να αρνείται να φύγει δίπλα από τους γονείς του, ενώ έως πρότινος τους αποχωριζόταν εύκολα. Οι έφηβοι μπορεί να αρχίσουν να καπνίζουν ή να πίνουν.

* Συναισθηματικά προβλήματα. Το παιδί μπορεί να παρουσιάζει θλίψη, κατάθλιψη, άγχος ή φόβους.

Μερικές φορές είναι δύσκολο να καταλάβει ο γονιός αν το παιδί αντιδρά με τυπικό τρόπο σε ένα καταστροφικό συμβάν ή αν έχει πρόβλημα να το αντιμετωπίσει. Σε τέτοιες περιπτώσεις, καλό είναι να συμβουλεύεστε τον παιδίατρο ή έναν ειδικό στην παιδική/εφηβική υγεία.