Κακοποίηση ανηλίκων: 4.000 παιδιά κακοποιούνται κάθε χρόνο στην Ελλάδα

Ο κύκλος των ενημερωτικών συζητήσεων του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης στο πλαίσιο της φετινής ΔΕΘ ξεκίνησε την περασμένη Δευτέρα, με θέμα την κακοποίηση ανηλίκων. Στο περίπτερο του ΙΣΘ ακούστηκαν όσα δυσοίωνα αφορούν στο μέλλον των παιδιών και της κοινωνίας, με απογοητευτικούς αριθμούς αύξησης των κρουσμάτων κακοποίησης ανηλίκων παγκοσμίως αλλά και στη χώρα μας.

Η Σοφία Καραγιαννοπούλου, παιδίατρος, Αν. Διευθύντρια ΕΣΥ Θεσσαλονίκης, Δρ ΑΠΘ και πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Κοινωνικής Παιδιατρικής Βορείου Ελλάδος (ΕΕΚΠΒΕ) επεσήμανε ότι: «Ένα 10% των παιδιών που έρχονται στις παιδοχειρουργικές κλινικές στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων μας, κάτω των τριών ετών, είναι παιδική κακοποίηση. Ένα 25% όλων των καταγμάτων κάτω των τριών ετών, σύμφωνα με έρευνα του ΕΚΠΑ, είναι παιδική κακοποίηση και δυστυχώς 3% με 5% πεθαίνει ή μένει με σοβαρές αναπηρίες».

Η κα Καριαγαννοπούλου πρόσθεσε ότι «ως παιδίατροι είμαστε οι πλησιέστεροι στην οικογένεια, είμαστε οι… συνήγοροι των παιδιών. Αυτά που προσέχουμε αρχικά είναι το περιβάλλον τους, αν οι γονείς είναι εθισμένοι σε ουσίες ή έχουν ψυχολογικά προβλήματα, όπως επίσης τις κακώσεις σε μωρά κάτω των έξι μηνών που δεν είναι από τον τοκετό. Όπου υπάρχει δηλαδή αναντιστοιχία στο στάδιο ανάπτυξης του και στο συμβάν πχ ένα παιδί δύο μηνών δεν θα πέσει από το κρεβατάκι του, σπάνια θα γίνει κάτι τέτοιο. Ή ένα παιδί οκτώ μηνών δεν θα πέσει από σκάλες ενώ πολλές φορές τα ατυχήματα να αποδίδονται στο μεγαλύτερο αδελφό! Δηλαδή θα πρέπει να δώσουμε σημασία στο ιστορικό και αν παρατηρείται… ασάφεια περιγραφής συμβάντων».

Πως να αντιμετωπίζουν οι λειτουργοί υγείας την κακοποίηση ανηλίκων

Μπορούν να γίνουν εξετάσεις για τη σεξουαλική του κακοποίηση όμως πολλές φορές αρκεί το… «παγωμένο» βλέμμα του ή το τίναγμα του σε κάθε άγγιγμα, προσθέτει η ίδια. «Αυτό που οφείλουμε οι παιδίατροι σε δομές Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας όταν διαπιστώνουμε ισχυρές ενδείξεις κακοποίησης είναι να ενημερώσουμε το εφημερεύον νοσοκομείο και να ζητήσουμε εισαγωγή του. Αν αρνηθεί ο κηδεμόνας τότε καλούμε τον εισαγγελέα ανηλίκων. Βεβαίως σε σοβαρά περιστατικά καλούμε άμεσα τις εισαγγελικές αρχές γεγονός που πλέον διευκολύνεται από τον πρόσφατο σχετικό νόμο Φλωρίδη κατά της βίας σε λειτουργούς υγείας, διότι μέχρι πρότινος υπήρχε ένας δισταγμός λόγω των αντιποίνων της οικογένειας με χρόνιες δικαστικές διαμάχες. Σήμερα ο γιατρός είναι υποχρεωμένος να καταγγέλλει τα σχετικά περιστατικά χωρίς δεύτερη σκέψη», συνεχίζει.

«Αυτό που θα πρέπει να γίνει ώστε να προστατευθούν τα παιδιά είναι να ενδυναμώσουν τα ίδια. Να ενημερωθούν πρώτα από όλα, από εκεί θα ξεκινούσαμε την πρόληψη και την αντιμετώπιση της βίας και των ποικίλων μορφών της. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με το μάθημα της σεξουαλικής αγωγής. Φυσικά θα πρέπει να ενημερωθούν οι επαγγελματίες της υγείας, οι γονείς, οι εκπαιδευτικοί και γενικότερα η κοινωνία ώστε να εξαλειφθούν τα περιστατικά βίας.»

Δείτε επίσης: Υπογεννητικότητα – Ελλάδα: Οι γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας μειώθηκαν κατά 450.000 σε 14 χρόνια

Τέλος, η πρόεδρος της ΕΕΚΠΒΕ μίλησε για τη στρατηγική αντιμετώπισης της βίας σε παιδιά που πρέπει να ακολουθήσουμε ως πολιτεία και ως κοινωνία «Να εφαρμοστεί ένα νομικό πλαίσιο για την υγεία του παιδιού. Να θεσπιστούν κανόνες για να αλλάξει η νοοτροπία, πχ να μην θεωρούμε ότι δεν κάτι σοβαρό μια σεξουαλική ενόχληση ενός κοριτσιού ή επιθετικότητα στα αγόρια. Να υπάρξει ένα ασφαλές περιβάλλον από πλευράς της κοινωνίας, εκεί όπου υπάρχουν ενδείξεις, πχ στη Θεσσαλονίκη έχουμε τον Δενδροπόταμο εκεί πρέπει να πέσουν τα φώτα της φροντίδας του κράτους ώστε να μην υπάρξουν παρεκκλίσεις, οι γονείς που βρίσκονται σε δυσκολότερη οικονομική κατάσταση ή είναι χρήστες να υποστηριχθούν, διότι τα παιδιά είναι ακόμη στους δρόμους και δεν πηγαίνουν σχολείο. Παράλληλα, θα πρέπει να υπάρξει μια ανταπόκριση σε καταγγελίες και αναφορές, να υπάρξουν δηλαδή οι ανάλογες δομές και υποδομές της πολιτείας ώστε να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά η κακοποίηση (σεξουαλική, λεκτική, παιδική εργασία, παραμέληση κλπ) Και τέλος είναι η εκπαίδευση του παιδιού σε ένα ασφαλές περιβάλλον όπου μπορούν να ενδυναμωθούν και να αποκτησουν δεξιότητες».

Επίσης, όπως ειπώθηκε σημάδια κακοποίησης είναι:

• οι κακώσεις στο λαιμό, στα μάτια, στα αυτιά, στην περιγενητική περιοχή,
• τα κατάγματα σε διαφορετικούς χρόνους,
• εγκαύματα συμμετρικά ή οριοθετημένα για τα οποία πηγαίνουν να ζητήσουν ιατρική βοήθεια καθυστερημένα,
• η ρήξη πρωκτικού δακτυλίου,
• επουλωθείσες ρήξεις του υμένα,
• αιδοιοκολπίτιδες στα κοριτσάκια
• και σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.
• Κακοποίηση δείχνουν επίσης η ανεπαρκής σίτιση,
• η επιθετικότητα ή η απόσυρση/απομόνωση στο σχολείο,
• και όταν το παιδί μιλάει συνέχεια για αυτοκτονίες.

«Η βία είναι… συμπεριφορά»

Ο Βάιος Νταφούλης, παιδοψυχίατρος, διευθυντής Παιδοψυχιατρικού Τμήματος στο Γ.Ν.Θ. Ιπποκράτειο Θεσσαλονίκης τόνισε ότι «Η βία είναι… συμπεριφορά, είναι η εισβολή στην ασφάλεια και στην ακεραιότητα του ατόμου και όχι ψυχιατρική διάγνωση και κάθε περιστατικό βίας δεν αφορά ψυχιατρικό ασθενή. Αυτοί που σκοτώνουν είναι οι διαταραγμένες προσωπικότητες. Δεν είναι πάντα με ψυχιατρική διάγνωση. Είναι όταν έχουμε την επιθετικότητα σε μία ψύχωση κάτι που προκύπτει όμως από το ιστορικό του ασθενή. Πολλές φορές υπάρχει μια εναλλαγή θύτη και θύματος. Πολλές φορές ο ένας γίνεται ή προυπήρξε ο άλλος πχ στον εκφοβισμό του διαδικτύου.

Αυτό που θα πρέπει να γίνει άμεσα είναι να συμφωνήσουμε όλοι και να επανέλθει στην Ελλάδα το συλλογικό ασυνείδητο το οποίο πολύ φοβάμαι ότι λίγο έχουμε χάσει, όπου να βαφτίζουμε τι είναι κακό και τι είναι βίαιο και όχι να έχουμε το φαινόμενο του αμέτοχου τρίτου όπου οι περισσότεροι μπορούν να βλέπουν μια βίαιη πράξη και όχι απλά να την προσπερνούν αλλά να τη μαγνητοσκοπούν και ορισμένοι ενδεχομένως και να… ταυτίζονται.

«Οι δε θύτες συνήθως είναι άτομα ανυπάκουα σκληρά, το παίζουν ηγέτες αλλά τελικά είναι πολύ αδύναμες προσωπικότητες διότι οι δυνατές ελέγχουν τις παρορμήσεις και το θυμό τους. Συνήθως επιβάλλονται με ένα σωματικό μέγεθος σε βάρος μικρότερων, πιο αδύνατων και πολλές φορές με αναπηρίες ενώ δεν αισθάνονται το ψυχικό και σωματικό πόνο των άλλων. Τα δε θύματα είναι συνήθως ανασφαλή και πέφτει η αυτοεκτίμηση τους και καταρρέει όλο το εγώ τους διότι υφίστανται κάτι τόσο τρομοκρατικό, αυταρχικό και ανήθικο από τους άλλους. Μπορούμε να προλάβουμε τη βία όταν μάθουμε στα παιδιά μας μέχρι την ηλικία των έξι ετών τα όρια τους και να αναγνωρίζουν τις δυσκολίες των άλλων, να μπαίνουν στη θέση των άλλων. Δηλαδή να μάθουν να αγαπούν…». Ο κ Νταφούλης πρόσθεσέ ότι υπάρχει κι άλλου είδους κακοποίηση με ψεύτικες καταγγελίες σε βάρος γονιών λόγω πχ διαζυγίου.

Όχι τα σχολεία δεν παράγουν βία…

Ο κ. Νταφούλης πρόσθεσε ότι διαφωνεί με όσους υποστηρίζουν ότι στα σχολεία παράγεται βία, τα σχολεία παράγουν πολιτισμό και παιδεία. Όλα τα ψυχοκοινωνικά προβλήματα επάγουν βία. Πχ με τη ψυχική νόσο γονέων θα παραχθούν φαινόμενα βίας και στο σπίτι. Οι οικονομικές δυσκολίες θα παράξουν βία, αυτό είναι… νόμος και τέλος οι παραβατικές παρέες δε θέλω να χρησιμοποιήσω όρους όπως συμμορίες. Είναι ομάδες όπου παράγεται πολύ πιο εύκολα η βία. Δηλαδή τα επεισόδια στα γήπεδα δεν γίνονται ποτέ από… έναν φίλαθλο. Πάντως τα μέτρα πρόληψης για την κακοποίηση ανηλίκων θα πρέπει να ξεκινούν από το δημοτικό, τονίζει.

Δείτε επίσης: Ενδοσχολική βία: Πώς μαθαίνουν οι γονείς τη βία στα παιδιά τους

Ανεπανόρθωτες ζημιές – Τα σοκαριστικά ποσοστά στην Ελλάδα

Η Άννα Γεωργιάδου, κοινωνική λειτουργός της Ομάδας Προστασίας Ανηλίκων Δήμου Θεσσαλονίκης μίλησε για όλες τις μορφές βίας (παιδική εργασία, παραμέληση, σωματικές τιμωρίες κλπ), καθώς και τις επιπτώσεις στο ψυχισμό των παιδιών που εμφανίζουν συχνά αυτοκτονικές τάσεις, αυτοτραυματισμούς και κατάθλιψη.  Μίλησε δε για τη μαθημένη αβοηθησία, μία στάση παθητικότητας και υποταγής σε καταστάσεις οι οποίες είναι συνήθως δυσάρεστες. Συνήθως προκαλείται έπειτα από μια τραυματική εμπειρία και κυρίως σε γυναίκες που πιστεύουν ότι δεν μπορούν να κάνουν κάτι για να τερματίσουν τις επώδυνες καταστάσεις. Οι ανήλικες δε που βλέπουν τις μητέρες τους να κακοποιούνται και να μην κάνουν κάτι ώστε να το αντιμετωπίσουν, λαμβάνουν το μήνυμα ότι είναι ανίκανες κι αυτές να πάρουν στα χέρια τους τον έλεγχο της ζωής τους κι αυτό τα οδηγεί σε κατάθλιψη διότι ταυτίζονται μαζί τους. Συνήθως παρατηρούνται προβλήματα στη ψυχική και σωματική υγεία, με παχυσαρκία και καρδιολογικές παθήσεις. Με την αναφορά στον αρμόδιο ή στην αρμόδια εισαγγελέα ξεκινά η κοινωνική έρευνα, δηλαδή θα πάμε στο σπίτι του παιδιού για να διερευνήσουμε αλλά και να βοηθήσουμε τους γονείς στον εντοπισμό των υπευθύνων για την κακοποίηση ανηλίκων.

Σύμφωνα με την ΕΕΚΠΒΕ, «από 500 εκατομμύρια ως 1,5 δισεκατομμύρια υπολογίζεται ο αριθμός των παιδιών που πέφτουν θύματα βίας παγκοσμίως.

• Εκτιμάται ότι κάθε χρόνο 275 εκατομμύρια παιδιά παγκοσμίως βιώνουν τη βία μέσα στα σπίτια τους.
• Στην Ελλάδα σύμφωνα με στοιχεία του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού κακοποιούνται σοβαρά κάθε χρόνο… 4.000 παιδιά!
• Περισσότερα από 100 πεθαίνουν ενώ άλλα τόσα μένουν σοβαρά ανάπηρα.
• Το δε σύνολο των περιστατικών κακοποίησης παιδιών υπολογίζεται στις 20.000!

Σεξουαλική κακοποίηση

Την πεποίθηση ότι η ενημέρωση είναι ο μόνος τρόπος προστασίας των παιδιών από τη σεξουαλική κακοποίηση εξέφρασε η υφυπουργός Τουρισμού, επικεφαλής του Εθνικού Σχεδίου Δράσης και της καμπάνιας «Ένα στα πέντε» στην Ελλάδα, Έλενα Ράπτη.

Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο περίπτερο του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, στην 88η ΔΕΘ, στο πλαίσιο των ενημερωτικών δράσεων που αναπτύσσει ο Σύλλογος, τόνισε ότι από έρευνα του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού προκύπτει ότι 16% των παιδιών στην Ελλάδα έχει πέσει θύμα κάποιας μορφής σεξουαλικής κακοποίησης.

Η κ. Ράπτη αναφέρθηκε στα παραμύθια και τις ταινίες κινουμένων σχεδίων που υλοποιήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος του Συμβουλίου της Ευρώπης για τον τερματισμό της σεξουαλικής κακοποίησης των παιδιών «Ένα στα πέντε» για να περάσουν το μήνυμα σε παιδιά από ηλικίας 4 ετών να λένε «όχι» σε όποιον θέλει να τους αγγίξει στην περιοχή του εσώρουχου και να τα μάθει που μπορούν να απευθυνθούν για να ζητήσουν βοήθεια. Επισήμανε, μάλιστα, ότι ετοιμάζεται σενάριο, για παιδική ταινία διάρκειας μιας ώρας, που θα περιλαμβάνει όλα τα μηνύματα της καμπάνιας.

Φωτογραφία iStock