Κατάγματα στα παιδιά: Σε ποιες περιπτώσεις είναι ανησυχητικά

Επιβλαβής είναι για την υγεία των οστών η παραμονή των παιδιών σε εσωτερικούς χώρους όπου, ιδίως τώρα το καλοκαίρι, περνούν ατελείωτες ώρες μπροστά σε ψηφιακές οθόνες. Η συνήθεια αυτή εμποδίζει, μεταξύ άλλων, την ομαλή ανάπτυξη του μυοσκελετικού συστήματος. Έτσι, αυξάνεται ο κίνδυνος οστεοπόρωσης αργότερα στη ζωή και κατ’ επέκτασιν τα κατάγματα των οστών.

Στην πραγματικότητα, μεγάλο ποσοστό παιδιών δεν αποκτούν επαρκώς γερά οστά, με συνέπεια να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο οστεοπόρωσης όταν μεγαλώσουν απ’ ό,τι οι πρόγονοί τους δύο γενιές πριν.

Ωστόσο και στην παιδική/εφηβική ηλικία είναι συχνά τα κατάγματα. Πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι αντιπροσωπεύουν το σχεδόν 14% των παιδιατρικών τραυματισμών. Η συχνότητά τους είναι υψηλότερη στην ηλικιακή ομάδα 10-14 ετών, ενώ η συχνότερη θέση ανάπτυξής τους (19% των περιστατικών) είναι στον πήχυ.

«Κατά τη γέννηση, μερικά από τα οστά είναι στην πραγματικότητα εύκαμπτοι χόνδροι. Καθώς το παιδί μεγαλώνει, μέρος του χόνδρου σκληραίνει και μετατρέπεται σε κόκαλο, το οποίο δεν σταματά να αναπτύσσεται μέχρι την ενηλικίωση και συγκεκριμένα μέχρι την ηλικία των 20-25», επισημαίνει η εξειδικευμένη ορθοπεδικός χειρουργός παίδων Χριστίνα Νείλα.

Η απόκτηση γερών οστών κατά την παιδική ηλικία είναι, επομένως, κρίσιμη για την πορεία της σκελετικής υγείας και στηρίζεται σε τρεις παράγοντες: στη διατροφή, την άσκηση και τον ήλιο, προσθέτει.

Η υπαίθρια φυσική δραστηριότητα

Οι φυσικές δραστηριότητες σε υπαίθριους χώρους παρέχουν πολλά οφέλη στα παιδιά. Με το παιχνίδι εκτός σπιτιού τα παιδιά αποκτούν πολλές δεξιότητες και καλύτερη μυοσκελετική ανάπτυξη.

Όσα είναι προσχολικής και σχολικής ηλικίας, εκτός από ισχυρότερο ανοσοποιητικό και καλύτερη γενική υγεία, βελτιώνουν:

• Την ευκινησία
• Την ισορροπία
• Τον συντονισμό των μυών τους
• Τις κινητικές δεξιότητες
• Την μυϊκή δύναμη

Επιπλέον, αποκτούν φυσιολογικό σωματικό βάρος, η διατήρηση του οποίου προάγει την υγεία των οστών. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα υπέρβαρα και παχύσαρκα παιδιά έχουν αυξημένες πιθανότητες κατάγματος στα άνω και κάτω άκρα, σε σύγκριση με όσα έχουν το σωστό για την ηλικία τους βάρος.

Επίσης, υφίστανται σοβαρότερα κατάγματα, για την αποκατάσταση των οποίων είναι πιθανότερο να απαιτηθεί χειρουργική επέμβαση. «Μολονότι οι επεμβάσεις γίνονται πια με ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές, δεν παύει να αποτελούν δοκιμασία για τα παιδιά», τονίζει η κυρία Νείλα.

Οι δραστηριότητες σε εξωτερικούς χώρους μπορούν να αποτρέψουν την αύξηση του σωματικού βάρους ή ακόμα και να το μειώσουν, αφού για την εκτέλεσή τους απαιτείται η δαπάνη περισσότερων θερμίδων.

Τι αυξάνει την οστική μάζα

Η άσκηση συμβάλλει επίσης στην αύξηση της οστικής μάζας. Υπάρχουν έρευνες που δείχνουν ότι τα παιδιά που σπάνε το χέρι ή το πόδι τους έχουν χαμηλότερη οστική πυκνότητα. Και οι επιπτώσεις δεν αφορούν μόνο τα παιδικά ή εφηβικά χρόνια, αλλά γίνονται σοβαρότερες μετά από μερικές δεκαετίες.

Υπάρχουν ενδείξεις ότι ακόμα και ένα έλλειμμα της τάξης του 10% σε οστική μάζα κατά την εφηβεία, αυξάνει τον κίνδυνο οστεοπόρωσης έως και 50% αργότερα στη ζωή. Και η οστεοπόρωση οδηγεί συχνά σε κατάγματα στη μέση και τρίτη ηλικία.

Για να είναι γερά τα οστά, όμως, απαραίτητη είναι και η σωστή διατροφή. Το σημαντικότερο στοιχείο που τους χαρίζει δύναμη και τα διατηρεί υγιή είναι το ασβέστιο. Γι’ αυτό τον λόγο, από τη γέννηση έως τα βαθιά γεράματα είναι απαραίτητη η πρόσληψη των ενδεδειγμένων ανά ηλικία ποσοτήτων.

Η ανεπαρκής πρόσληψη ασβεστίου μέσω της διατροφής υποχρεώνει τον οργανισμό να παίρνει από τα οστά τις ποσότητες που χρειάζεται για την εύρυθμη λειτουργία ορισμένων οργάνων, όπως η καρδιά και οι μύες. Το σχεδόν 99% του ασβεστίου του σώματος βρίσκεται αποθηκευμένο σε αυτά. Η κατανάλωσή του από τον οργανισμό, τα αποδυναμώνει.

Απαραίτητη και η βιταμίνη D

Ωστόσο ακόμα και επαρκής να είναι η πρόσληψη ασβεστίου, χωρίς βιταμίνη D το σώμα δεν μπορεί να το απορροφήσει για να δυναμώσει και να σκληρύνει τα οστά. Η μεγαλύτερη ποσότητα αυτής συντίθεται από τον οργανισμό όταν εκτίθεται στον ήλιο. Πολύ μικρότερη ποσότητα μπορεί να ληφθεί από τη διατροφή.

Όταν τα παιδιά παραμένουν διαρκώς σε εσωτερικούς χώρους, είναι πολύ πιθανή η έλλειψη ή ακόμα και ανεπάρκεια αυτής της βιταμίνης. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, το επίπεδό της στο 30% των εφήβων είναι χαμηλότερο από το φυσιολογικό.

Επομένως, οι γονείς πρέπει να παροτρύνουν τα παιδιά τους να παίζουν έξω, λαμβάνοντας φυσικά κάθε απαραίτητο μέτρο για την προστασία τους.

Πότε είναι ανησυχητικά

«Τα κατάγματα είναι αναμενόμενα κατά την παιδική και εφηβική ηλικία. Τα συχνότερα είναι εκείνα που προκύπτουν στο χέρι, μεταξύ αγκώνα και αντίχειρα», εξηγεί η κυρία Νείλα.

Κατά την ενασχόληση με κάποιο άθλημα ή χόμπι (όπως το ποδήλατο ή τα πατίνια) ή με κάποια παιχνίδια στην παιδική χαρά, είναι πιθανό να προκύψουν από πτώσεις ή συγκρούσεις. Αυτό δεν είναι σπάνιο ούτε αφύσικο, ιδίως κατά την εφηβεία όταν η ταχύτητα ανάπτυξης των οστών υπερβαίνει εκείνη της εναπόθεσης ασβεστίου σε αυτά.

Το αφύσικο είναι τα κατάγματα αυτά να επαναλαμβάνονται μετά από ήπιες πτώσεις ή συγκρούσεις χαμηλής ενέργειας. Σε τέτοιες περιπτώσεις οι γονείς πρέπει να απευθύνονται σε εξειδικευμένους ιατρούς, ώστε να εξακριβωθεί τι συμβαίνει. Αυτό είναι απαραίτητο για να αποτραπούν επόμενα κατάγματα στην παιδική/εφηβική, καθώς και τα οστεοπορωτικά κατάγματα μετά τα 50 έτη.

Τα οστεοπορωτικά κατάγματα απειλούν περισσότερο τις γυναίκες, που είναι πιο επιρρεπείς σε αυτά μετά την εμμηνόπαυση.

Η θεραπεία

Όσον αφορά στη θεραπεία των καταγμάτων, είναι σημαντικό να απευθύνονται σε παιδοορθοπεδικούς διότι τα παιδικά οστά διαφέρουν από εκείνα των ενηλίκων.

Ειδικότερα, έχουν ανατομικές διαφορές, διαφορετική σύνθεση, είναι πιο εύκαμπτα και επουλώνονται ταχύτερα, γεγονός που επηρεάζει το είδος της φροντίδας που χρειάζονται.

«Εάν, λ.χ., το σημείο θραύσης είναι στο άκρο του οστού, στην περιοχή που ονομάζεται επίφυση, μπορεί να επηρεαστεί η φυσιολογική ανάπτυξή του», εξηγεί η κυρία Νείλα.

«Οι παιδοορθοπεδικοί μπορούν επίσης να χειρίζονται καλύτερα τα παιδιά, αφού γνωρίζουν πόσο τρομακτικό μπορεί να είναι γι’ αυτά ένα κάταγμα. Έχουν τις γνώσεις και  τον τρόπο να τα βοηθήσουν ώστε να νοιώθουν καλύτερα έως ότου επουλωθεί πλήρως το οστό», καταλήγει.

Φωτογραφία: iStock