Κοκκύτης: Πόσο ασφαλής είναι ο εμβολιασμός στην εγκυμοσύνη

Οι θάνατοι που προκαλεί ο κοκκύτης στο 90% των περιπτώσεων αφορούν βρέφη ηλικίας κάτω των 6 μηνών.  Γι’ αυτό τον λόγο έχει ζωτική σημασία να γίνεται εμβολιασμός των γυναικών κατά την εγκυμοσύνη ή, σε έσχατη λύση, κατά τη λοχεία, αναφέρουν ειδικοί από την Ελληνική Εταιρεία Λοιμώξεων.

Ο κοκκύτης είναι μία ιογενής λοίμωξη που, ειδικά στα μωρά, μπορεί να έχει σοβαρές επιπλοκές όπως η δευτεροπαθής πνευμονία και η εγκεφαλοπάθεια, αναφέρουν ο παθολόγος-λοιμωξιολόγος Αριστοτέλης Τσιάκαλος, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μαιευτικών & Γυναικολογικών Λοιμώξεων , και ο μαιευτήρας-χειρουργός γυναικολόγος Αλέξανδρος Ψαρρής, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Με αφορμή τον θάνατο δύο βρεφών στη χώρα μας από τη νόσο και την καταγραφή 230 κρουσμάτων εφέτος, εκ των οποίων τα 58 ήταν βρέφη ηλικίας κάτω των 12 μηνών, οι δύο γιατροί απαντούν σε συνηθισμένα ερωτήματα για τη νόσο.

Τι είναι ο κοκκύτης;

Ο κοκκύτης είναι λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος που οφείλεται σε ένα βακτήριο, τον αιμόφιλο του κοκκύτη (Bordetella pertussis). Η λοίμωξη από κοκκύτη συνήθως παρουσιάζει 3 στάδια:

1. Το πρώτο διαρκεί 1-2 εβδομάδες. Χαρακτηρίζεται από έντονη καταρροή και ενδεχομένως άτυπο, νυχτερινό κυρίως, βήχα
2. Το δεύτερο στάδιο διαρκεί 1-6 εβδομάδες. Χαρακτηρίζεται από έντονα επεισόδια παροξυσμικού βήχα
3. Το τρίτο είναι το στάδιο της αποδρομής. Διαρκεί 2-3 εβδομάδες. Εκδηλώνεται με ηπιότερους παροξυσμούς βήχα.

Πως μεταδίδεται;

Ο κοκκύτης μεταδίδεται αερογενώς με σταγονίδια ή με άμεση επαφή με τις εκκρίσεις του αναπνευστικού συστήματος. Ο χρόνος επώασης της νόσου είναι συνήθως 7-10 ημέρες.

Η μεταδοτικότητα μεταξύ των επίνοσων, μη εμβολιασμένων ατόμων υπολογίζεται στο 80%. Οι ασθενείς με κοκκύτη είναι μεταδοτικοί από την έναρξη του καταρροϊκού σταδίου και για 2-3 εβδομάδες μετά. Η θεραπεία με αντιβιοτικά μειώνει τη μεταδοτικότητα και την εξαλείφει μετά την πάροδο τουλάχιστον 5 ημερών.

Γιατί προκαλεί ανησυχία ο κοκκύτης;

Ο κοκκύτης κάνει εξάρσεις κάθε περίπου 4 χρόνια και αποτελεί σοβαρή ασθένεια, κυρίως για τα βρέφη. Εκτός από λοίμωξη του αναπνευστικού μπορεί να προκαλέσει:

• Δευτεροπαθή πνευμονία
• Εγκεφαλοπάθεια
• Σπασμούς
• Εστιακά νευρολογικά συμπτώματα
• Ωτίτιδα
• Αφυδάτωση
• Κάκωση πλευρών από τον συνεχή έντονο βήχα

Οι θάνατοι που προκαλούνται από τον κοκκύτη στο 90% των περιπτώσεων αφορούν βρέφη ηλικίας κάτω των 6 μηνών.

Μπορεί να προληφθεί;

Ο κοκκύτης μπορεί να προληφθεί με την έγκαιρη και πλήρη εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού. Τα βρέφη εμβολιάζονται από την ηλικία των 2 μηνών με βάση το εγκεκριμένο εμβολιαστικό πρόγραμμα.

Οι ενήλικες πρέπει να κάνουν μία αναμνηστική δόση του εμβολίου κάθε 10 χρόνια. Ειδική περίπτωση αφορούν οι έγκυοι: πρέπει να εμβολιάζονται σε κάθε κύηση μεταξύ της 27ης και 36ης εβδομάδας.

Πως βοηθά στην πρόληψη του κοκκύτη ο εμβολιασμός των εγκύων;

Η χορήγηση μίας αναμνηστικής δόσης κατά την κύηση αυξάνει τον τίτλο αντισωμάτων στο αίμα της μητέρας. Τα IgG αντισώματα διέρχονται μέσω του πλακούντα στο έμβρυο με αποτέλεσμα το νεογνό κατά τη γέννηση να διαθέτει παθητική ανοσία. Τα αντισώματα αυτά προστατεύουν το νεογνό μέχρι να αρχίσει τον εμβολιασμό στους 2 μήνες ζωής.

Τι να κάνει μία γυναίκα, εάν από παράληψη δεν εμβολιάσθηκε κατά την κύηση;

Ο εμβολιασμός κατά τη λοχεία είναι επωφελής, διότι τα μητρικά αντισώματα μπορούν να περάσουν στο νεογνό μέσω του θηλασμού. Επιπροσθέτως, ο αναμνηστικός εμβολιασμός της μητέρας προφυλάσσει έμμεσα το νεογνό σε περίπτωση που η μητέρα έρθει σε επαφή με κρούσμα.

Βέβαια θα πρέπει να τονιστεί πως ο εμβολιασμός στη λοχεία ΔΕΝ αποτελεί εναλλακτική στρατηγική. Είναι μία λύση ανάγκης, διότι  ο χρόνος που μεσολαβεί από τον εμβολιασμό της μητέρας μέχρι την ανάπτυξη επαρκούς τίτλου μητρικών αντισωμάτων (2-4 εβδομάδες) αφήνει το νεογνό ακάλυπτο.

Υπάρχουν άλλες στρατηγικές πρόληψης;

Άλλος τρόπος για να προφυλαχθεί η ευαίσθητη ομάδα των νεογνών είναι η τεχνική cocooning, δηλαδή ο εμβολιασμός του περιβάλλοντος που έρχεται σε επαφή με το νεογνό. Αυτό αφορά:

• Τους γονείς και την ευρύτερη οικογένεια
• Όσους φροντίζουν το νεογνό
• Όσους διαβιούν στον ίδιο χώρο
• Τους επαγγελματίες υγείας

Έτσι δημιουργείται ένας φραγμός γύρω από το νεογνό που μειώνει (αλλά δεν εξαλείφει) τον κίνδυνο έκθεσης στη νόσο.

Ο εμβολιασμός των εγκύων έχει ανεπιθύμητες ενέργειες για το κύημα;

Ο εμβολιασμός των εγκύων έναντι του κοκκύτη πραγματοποιείται παγκοσμίως εδώ και δεκαετίες. Έχει γίνει πλήθος μελετών και ο εμβολιασμός ΔΕΝ έχει συσχετισθεί με δυσμενή έκβαση της κύησης, συγγενείς ανωμαλίες ή άλλα προβλήματα στο νεογνό.

Ποιος γιατρός συνταγογραφεί το εμβόλιο;

Αρμόδιος για τη συνταγογράφηση είναι ο θεράπων μαιευτήρας-γυναικολόγος, ο παθολόγος, ο παιδίατρος, ο γενικός ή οικογενειακός ιατρός. Το εμβόλιο χορηγείται δωρεάν κατά την κύηση.

Για ποιο λόγο υπάρχει επιδημική έξαρση στην Ελλάδα τους τελευταίους μήνες;

Όπως προαναφέρθηκε, ο κοκκύτης προκαλεί επιδημικές εξάρσεις ανά περίπου 4 χρόνια. Η υπέρμετρη αύξηση των κρουσμάτων που παρατηρείται τους τελευταίους μήνες και η οποία έχει φθάσει σε ιστορικά υψηλά επίπεδα (230 κρούσματα σε 5 μήνες) μπορεί να αποδοθεί τόσο στα χαμηλά ποσοστά εμβολιασμού των γυναικών κατά την κύηση, όσο και στα χαμηλά ποσοστά χορήγησης αναμνηστικών δόσεων στο γενικό πληθυσμό.

Φωτογραφία: iStock