Κοξάκι: Ένας συχνός και πολύ μεταδοτικός ιός – Πότε να ανησυχήσετε για το παιδί σας!

Ανησυχείτε όταν σας τηλεφωνούν από το σχολείο για να σας αναφέρουν ότι υπάρχουν κρούσματα του ιού Κοξάκι. Η ανησυχία σας μεγαλώνει ακόμα περισσότερο αυτή την εποχή, όταν το παιδί σας κάνει πυρετό και βγάζει εξανθήματα.

Στο παρακάτω άρθρο θα βρείτε όλες τις απαντήσεις για όλα τα ερωτήματα που έχετε γύρω από την ίωση αυτή.

Του Παιδίατρου, Κωνσταντίνου Ι. Νταλούκα*

Τι είναι ο ιός κοξάκι (coxsackie)

Οι ιοί Coxsackie ανήκουν στην οικογένεια των εντεροϊών και μπορούν να ζήσουν στον ανθρώπινο πεπτικό σωλήνα. Διακρίνονται σε ιούς της ομάδας Α και της ομάδας Β. Εντός αυτών των ομάδων υπάρχουν διάφοροι ορότυποι, καθένας από τους οποίους έχει διακριτά κλινικά χαρακτηριστικά.

Οι ιοί Coxsackie μπορούν να μεταδοθούν μέσω αναπνευστικών σταγονιδίων, δηλαδή μέσω του αέρα από το φτέρνισμα και τον βήχα. Τα παιδιά μπορεί επίσης να μολυνθούν από μολυσμένες επιφάνειες ή αντικείμενα.

Άλλοι τρόποι εξάπλωσης του ιού είναι μέσω της επαφής με τα κόπρανα κάποιου ατόμου με τη λοίμωξη, ή από μια μητέρα στο βρέφος της κατά τη γέννηση.

Το συνηθισμένο χρονικό διάστημα από την έκθεση έως την έναρξη των συμπτωμάτων για τους περισσότερους ιούς coxsackie είναι 3 έως 6 ημέρες

Πως εκδηλώνεται κλινικά η ίωση

Οι λοιμώξεις από τον ιό Coxsackievirus μπορούν να προκαλέσουν μεγάλη ποικιλία συμπτωμάτων, που κυμαίνονται από ήπιες έως σοβαρές.

Περίπου τα μισά από τα παιδιά με λοίμωξη δεν έχουν συμπτώματα.

Άλλα εμφανίζουν ξαφνικά υψηλό πυρετό, πονοκέφαλο και μυϊκούς πόνους, ενώ ορισμένα εμφανίζουν επίσης πονόλαιμο, δυσφορία στην κοιλιά ή ναυτία.

Ένα παιδί με λοίμωξη από coxsackie virus μπορεί απλώς να αισθάνεται ότι έχει πυρετό αλλά να μην έχει άλλα συμπτώματα. Στα περισσότερα παιδιά, ο πυρετός διαρκεί περίπου 3 ημέρες και στη συνέχεια εξαφανίζεται.

Οι συνήθεις κλινικές μορφές της λοίμωξης με Κοξάκι περιλαμβάνουν:

1. Τη νόσο των χεριών, των ποδιών και του στόματος (Head Foot Mouth Disease), η οποία προκαλεί επώδυνες κόκκινες φουσκάλες στο λαιμό και στη γλώσσα, τα ούλα, τον ουρανίσκο, το εσωτερικό των μάγουλων και τις παλάμες των χεριών και τα πέλματα των ποδιών. Μπορούν επίσης να εμφανιστούν στους γλουτούς.
2. Την ερπατζάϊνα (herpangina). Η ερπατζάϊνα (herpangina), μια λοίμωξη του λαιμού, προκαλεί φουσκάλες με κόκκινους δακτυλίους και έλκη στις αμυγδαλές και στον ουρανίσκο καθώς και το σαρκώδες πίσω τμήμα του ουρανίσκου. Η ερπατζάϊνα εμφανίζεται συνήθως σε παιδιά ηλικίας μεταξύ 3 και 10 ετών και συχνά αναπτύσσεται ξαφνικά, με πρόσθετα συμπτώματα που μπορεί να περιλαμβάνουν υψηλό πυρετό και πονοκεφάλους.
3. Σε σπάνιες περιπτώσεις, ο ιός μπορεί να εισβάλει στο μυοκάρδιο και να προκαλέσει κόπωση, πόνο στο στήθος, δύσπνοια (ιδίως με την άσκηση) και μη φυσιολογικούς καρδιακούς ρυθμούς, οδηγώντας σε δυνητικά απειλητική για τη ζωή μυοκαρδίτιδα.

Οι περισσότερες περιπτώσεις υποχωρούν εντός 3-6 ημερών.

Πόσο σοβαρή είναι ή μπορεί να γίνει η νόσος στα παιδιά;

Η σοβαρότητα των λοιμώξεων από τον ιό Coxsackie στα παιδιά εξαρτάται συχνά από τον τύπο του ιού, την ηλικία του παιδιού, και την υγεία του γενικά. Σε γενικές γραμμές, οι περισσότερες λοιμώξεις προκαλούν ελαφρά έως μέτρια συμπτώματα και επιδεινώνονται σπανίως.

Ωστόσο, υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις που μπορεί να προκαλέσουν πιο σοβαρά προβλήματα.

Οι λοιμώξεις με τον ιό coxsackie των τύπων B2 έως B5 μπορεί να προκαλέσουν οίδημα και φλεγμονή του μυός και των ιστών της καρδιάς, η οποία είναι γνωστή ως «μυοπερικαρδίτιδα».

Άλλες επιπλοκές που μπορεί να προκαλέσουν είναι η πνευμονία και η εγκεφαλίτιδα. Αυτές οι σπάνιες επιπλοκές μπορούν να απαιτήσουν ιατρική παρέμβαση και νοσηλεία.

Συνεπώς, είναι σημαντικό να επικοινωνείτε με τον παιδίατρό σας αν παρατηρήσετε οποιαδήποτε ανησυχητικά συμπτώματα, όπως πολύ υψηλό πυρετό, πόνο στο στήθος, ή σοβαρά προβλήματα στην αναπνοή.

Επιδημιολογία και παράγοντες κινδύνου

Οι λοιμώξεις από τον ιό Coxsackie είναι διαδεδομένες παγκοσμίως, με αιχμές της επίπτωσης κατά τους καλοκαιρινούς και φθινοπωρινούς μήνες. Παράγοντες όπως ο συνωστισμός, οι κακές πρακτικές υγιεινής και η έλλειψη ανοσίας συμβάλλουν στον αυξημένο κίνδυνο μετάδοσης.

Εάν υπάρχει εστία επιδημίας σε μια κοινότητα, ο κίνδυνος μόλυνσης από coxsackievirus είναι υψηλότερος μεταξύ των βρεφών και των παιδιών κάτω των 5 ετών. Ο ιός εξαπλώνεται εύκολα σε ομαδικά περιβάλλοντα, όπως σχολεία, κέντρα φροντίδας παιδιών και θερινές κατασκηνώσεις

Κοξάκι και επιπτώσεις στη δημόσια υγεία

Δεδομένης της μεταδοτικής φύσης των λοιμώξεων από τον ιό Coxsackie, τα μέτρα δημόσιας υγείας διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στον έλεγχο της εξάπλωσής τους.

Οι εκστρατείες αγωγής υγείας που δίνουν έμφαση στη σωστή υγιεινή των χεριών, την αποχέτευση και την ευαισθητοποίηση σχετικά με τα συμπτώματα είναι ουσιαστικής σημασίας. Η έγκαιρη αναφορά και επιτήρηση των κρουσμάτων επιτρέπει την ταχεία παρέμβαση στη δημόσια υγεία, μειώνοντας τον αντίκτυπο στον παιδιατρικό πληθυσμό.

Αντιμετώπιση της ίωσης και θεραπεία

Η θεραπεία της νόσου από τον ιό Coxsackie, συνήθως, επικεντρώνεται στην ανακούφιση των συμπτωμάτων, καθώς ο ιός συνήθως αυτοπεριορίζεται με τον χρόνο.

Σε περιπτώσεις σοβαρών επιπλοκών, ο παιδίατρος μπορεί να προτείνει συγκεκριμένες θεραπευτικές προσεγγίσεις. Είναι σημαντικό να συμβουλεύεστε πάντα τον ειδικό προτού ξεκινήσετε οποιαδήποτε φαρμακευτική αγωγή, ιδίως στα παιδιά.

Ανάλογα με τον τύπο της λοίμωξης και τα συμπτώματα, ο γιατρός μπορεί να συνταγογραφήσει φάρμακα για να νιώσει το παιδί καλύτερα.

Επειδή τα αντιβιοτικά δρουν μόνο κατά των βακτηρίων, δεν έχει κανένα νόημα, (ή και μπορεί να βλάψουν την υγεία του παιδιού), να χρησιμοποιηθούν για την καταπολέμηση μιας λοίμωξης από τον ιό coxsackie.

• Ανακούφιση των Συμπτωμάτων: Παρακολούθηση και διατήρηση της ενυδάτωσης του παιδιού, ειδικά εάν υπάρχει πυρετός ή δυσκολία στην πρόσληψη τροφής.
• Αντιφλεγμονώδη Φάρμακα: Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορείτε να δώσετε παρακεταμόλη (πχ Depon) ή ιβουπροφαίνη ( πχ Algofren), για να ανακουφίσετε το παιδί από τον πυρετό και τον πόνο.
• Κατάλληλη τροφή: Σε περιπτώσεις όπου το παιδί εμφανίζει φυσαλίδες και έλκη στο στόμα, ΜΗΝ του δώσετε να φάει τροφή με λεμόνι ξύδι ή αλάτι, γιατί θα τον τσούζουν πολύ οι βλάβες στο στόμα. Η τροφή είναι σημαντικό να είναι δροσερή και μαλακιά.
• Νοσηλεία και Παρακολούθηση: Σε περιπτώσεις επιπλοκών, όπως εγκεφαλίτιδα ή λοίμωξη του καρδιακού μυός, κλπ μπορεί να απαιτηθεί νοσηλεία και ειδική ιατρική παρακολούθηση.

Συνολικά, η φαρμακευτική αγωγή εξαρτάται από τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων και τις ενδείξεις που θα καθορίσει ο γιατρός με βάση την κλινική εικόνα κάθε περίπτωσης.

Η θεραπεία συνήθως επικεντρώνεται στην ανακούφιση των συμπτωμάτων, όπως ο πυρετός και ο πόνος.
Τα αντιβιοτικά δεν είναι αποτελεσματικά κατά των ιογενών λοιμώξεων όπως οι coxsackieviruses.

Ο καλύτερος τρόπος για να αποτρέψετε την εξάπλωση των coxsackieviruses είναι να εφαρμόζετε καλή υγιεινή, όπως το συχνό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και νερό, ιδίως μετά τη χρήση του μπάνιου ή την αλλαγή πάνας και πριν από το φαγητό ή την προετοιμασία φαγητού.

*Κωνσταντίνος Ι. Νταλούκας – Παιδίατρος – Πρόεδρος Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων