Κολπική μαρμαρυγή*

• Από Iatropedia

Τι είναι η νόσος

Η κολπική μαρμαρυγή είναι μια συχνή αρρυθμία (διαταραχή του φυσιολογικού καρδιακού ρυθμού), η οποία μπορεί να εμφανίζεται είτε μόνιμα, είτε κατά παροξυσμούς. Ουσιαστικά χαρακτηρίζεται από την μη φυσιολογική συστολή των κόλπων της καρδιάς (των ανώτερων καρδιακών κοιλοτήτων).

Πού οφείλεται η νόσος - Αίτια - Παράγοντες που την πυροδοτούν

Η αρρυθμία αυτή δημιουργείται, λόγω ύπαρξης μικροκυκλωμάτων επανεισόδου μέσα στους κόλπους, οδηγώντας σε μη σωστή σύσπασή τους. Πιο αναλυτικά, η σύσπαση των τεσσάρων καρδιακών κοιλοτήτων φυσιολογικά προκαλείται από ένα ηλεκτρικό ερέθισμα που ξεκινά από το φλεβόκομβο (ένα συγκεκριμένο σημείο στον δεξιό κόλπο)  και φτάνει μέχρι και το τελευταίο μυοκαρδιακό κύτταρο των κοιλιών. Όταν στους κόλπους επιδρούν πολλαπλά ερεθίσματα και η σύσπασή τους γίνεται αναποτελεσματική, εμφανίζεται η αρρυθμία που λέγεται κολπική μαρμαρυγή.

Η κολπική μαρμαρυγή είναι δυνατόν να είναι ιδιοπαθής (χωρίς παθολογικό υπόστρωμα) ή δευτεροπαθής (να είναι εύρημα σε κάποια άλλη συστηματική πάθηση, κυριότερα καρδιοπάθεια).

Πιθανά καρδιακά αίτια αποτελούν οι ρευματικές βαλβιδοπάθειες, οι ισχαιμικές μυοκαρδιοπάθειες, η καρδιακή ανεπάρκεια, η υπέρταση, η στεφανιαία νόσος, η μυοκαρδίτιδα και άλλα. Υπάρχουν και μη καρδιακά αίτια που σχετίζονται με την εμφάνιση της κολπικής μαρμαρυγής, τα οποία περιλαμβάνουν τον υπερθυρεοειδισμό, την θυρεοτοξίκωση, την υπερβολική κατανάλωση αλκοολούχων ποτών, τις λοιμώξεις των πνευμόνων και διάφορα φάρμακα.

Είδη

Η κολπική μαρμαρυγή διακρίνεται στα παρακάτω είδη:

• Πρωτοεμφανιζόμενη
• Διαλείπουσα (μετά την εμφάνιση 2 ή περισσοτέρων επεισοδίων)
  • o   Παροξυσμική (η αρρυθμία τερματίζεται αυτόματα σε λιγότερο από 7 ημέρες)
  • o   Εμμένουσα (η αρρυθμία παραμένει για περισσότερο από 7 ημέρες και τερματίζεται με φαρμακευτική αγωγή ή καρδιομετατροπή)
• Μόνιμη (μακροχρόνια κολπική μαρμαρυγή, που διαρκεί πάνω από ένα έτος)

Ένας ασθενής μπορεί να μεταπίπτει από το ένα είδος στο άλλο σε διάφορα χρονικά διαστήματα.

Επιδημιολογικά στοιχεία

Η μαρμαρυγή των κόλπων είναι η πιο συχνή αρρυθμία στην κλινική πράξη και αποτελεί περίπου το 1/3 των νοσηλειών λόγω διαταραχών του ρυθμού. Έχει υπολογιστεί ότι περίπου 4,5 εκατομμύρια Ευρωπαίοι έχουν παροξυσμική ή εμμένουσα κολπική μαρμαρυγή.

Η νόσος έχει σαφή συσχέτιση με την ηλικία. Είναι σπάνια στους νέους, αλλά μετά την έβδομη δεκαετία της ζωής παρατηρείται απότομη αύξηση της συχνότητάς της.

Πως εκδηλώνεται η νόσος - Συμπτώματα

Συχνά η αρρυθμία αυτή είναι ασυμπτωματική ή συνοδεύεται μόνο από ελαφρά συμπτώματα, όπως το αίσθημα παλμών, η ζάλη,  και η κόπωση.

Στις περιπτώσεις που υπάρχει αποφρακτική στεφανιαία νόσος με γρήγορη καρδιακή συχνότητα, υπάρχει κίνδυνος ισχαιμίας. Σε ασθενείς με στένωση αορτικής ή μιτροειδούς βαλβίδας, με υπερτροφία αριστερής κοιλίας ή με μυοκαρδιοπάθεια (αποφρακτική ή συμφορητική) η κολπική μαρμαρυγή μπορεί να δημιουργήσει σημαντικό αιμοδυναμικό κίνδυνο. Σοβαρές κλινικές καταστάσεις που μπορούν να δημιουργηθούν είναι η οξεία καρδιακή κάμψη, το οξύ πνευμονικό οίδημα, το συγκοπτικό επεισόδιο, το εμβολικό επεισόδιο και άλλες.

Διάγνωση της νόσου – Εξετάσεις

Η διάγνωση της κολπικής μαρμαρυγής γίνεται με βάση την κλινική εξέταση (ακρόαση ανώμαλου καρδιακού ρυθμού) και τα ηλεκτροκαρδιογραφικά ευρήματα (χαρακτηριστικό ηλεκτροκαρδιογράφημα). Σε μερικές περιπτώσεις συστήνεται και η 24ωρη καταγραφή καρδιακού ρυθμού (Holter ρυθμού).

Κάποιες από τις διαγνωστικές εξετάσεις που μπορούν να βοηθήσουν στον εντοπισμό της υποκείμενης νόσου είναι το υπερηχοκαρδιογράφημα (υπέρηχος / triplex καρδιάς), η δοκιμασία κοπώσεως (test κοπώσεως), στεφανιογραφία και η ηλεκτροφυσιολογική μελέτη, καθώς και αιματολογικές εξετάσεις (στα πρωτοεμφανιζόμενα επεισόδια).

Ποιες είναι οι επιπλοκές

Οι σοβαρές οξείες κλινικές επιπλοκές που μπορεί να δημιουργηθούν από την αρρυθμία αυτή είναι η ισχαιμία του μυοκαρδίου, η οξεία καρδιακή κάμψη, το οξύ πνευμονικό οίδημα, το συγκοπτικό επεισόδιο, το εμβολικό επεισόδιο και άλλες.

Η πιο συχνή κλινική επιπλοκή της κολπικής μαρμαρυγής είναι τα εμβολικά επεισόδια και κυρίως τα εγκεφαλικά επεισόδια.  Λόγω της μη σωστής σύσπασης των κόλπων, το αίμα λιμνάζει στις κοιλότητες αυτές με αποτέλεσμα τη δημιουργία θρόμβων. Οι θρόμβοι αυτοί μπορούν να αποσπαστούν και να φύγουν προς την περιφέρεια, οδηγώντας στην εμφάνιση εμβολών στον εγκέφαλο, τους νεφρούς, κλπ. Παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο εμβολών είναι οι αποφρακτικές βαλβιδοπάθειες, η χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια, ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπέρταση, η ηλικία άνω των 75 καθώς και το ιστορικό εμβολικών επεισοδίων (η ύπαρξη εμβολικών επεισοδίων στο παρελθόν).

Θεραπεία – Μέθοδοι αντιμετώπισης

Η αντιμετώπιση της μαρμαρυγής των κόλπων έχει τρεις παραμέτρους: α) τον έλεγχο της συχνότητας, 2) την πρόληψη των εμβολικών επιπλοκών, και 3) την αποκατάσταση και διατήρηση του φλεβοκομβικού ρυθμού.

Ο έλεγχος της καρδιακής συχνότητας, ώστε να κυμαίνεται στους φυσιολογικούς 60-70 παλμούς το λεπτό, γίνεται με τη δακτυλίτιδα. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να συνδυαστεί και με β-αναστολείς ή βεραπαμίλη.

Η πρόληψη των εμβολικών επεισοδίων επιτυγχάνεται με την αντιπηκτική θεραπεία (βαρφαρίνη, κλπ) ή εναλλακτικά με ασπιρίνη ή/και κλοπιδογρέλη. Ο υπολογισμός του κινδύνου εγκεφαλικού επεισοδίου, καθώς και της αντίστοιχης αντιπηκτικής αγωγής γίνεται με τη χρήση ειδικού score. Στους ασθενείς που λαμβάνουν αντιπηκτική αγωγή, ο έλεγχος της πηκτικότητας του αίματός τους γίνεται με την παρακολούθηση του αιματολογικού δείκτη INR.

Ο πλέον ενδεδειγμένος τρόπος για την αποκατάσταση του φλεβοκομβικού ρυθμού είναι η ηλεκτρική ανάταξη (ή ηλεκτρική καρδιομετατροπή) της κολπικής μαρμαρυγής. Εναλλακτικά μπορούν αν χρησιμοποιηθούν και αντιαρρυθμικά φάρμακα (αμιωδαρόνη, ιβουτιλίδη). Η δυνατότητα αποκατάστασης  εξαρτάται από τη χρονιότητα και το υπόστρωμά της (καρδιακή ή μη καρδιακή υποκείμενη νόσος). Η διατήρηση του ρυθμού επιτυγχάνεται με τη χρόνια χορήγηση αντιαρρυθμικών φαρμάκων (αμιωδαρόνη, προπαφαινόνη) Στις περιπτώσεις παροξυσμικής κολπικής μαρμαρυγής ενδείκνυται η ηλεκτρική κατάλυση των εστιών στους κόλπους γύρω από τις πνευμονικές φλέβες (ablation πνευμονικών φλεβών).

Σημαντικό στοιχείο της θεραπείας, σε περίπτωση υποκείμενων νοσημάτων (υπερθυρεοειδισμός, μυοκαρδίτιδα, ισχαιμική νόσος, κλπ) είναι να θεραπεύονται πρώτα αυτά.

Πώς να προφυλαχτείτε από τη νόσο - Πρόγνωση

Η προφύλαξη στην κολπική μαρμαρυγή συνίσταται στην προφύλαξη από τα εμβολικά (κυρίως εγκεφαλικά) επεισόδια, όπως αναφέρεται πιο πάνω. Σε κάθε περίπτωση είναι απαραίτητη η πιστή εφαρμογή των οδηγιών του θεράποντος ιατρού, για την αποφυγή υποτροπών της αρρυθμίας και των εμβολικών επεισοδίων, τόσο με τη φαρμακευτική αγωγή, όσο και με τη διατροφή (ανάλογα με τα φάρμακα που λαμβάνει ο κάθε ασθενής).

Βιλαέτη Αγάπη, Ιατρός