Εποχή ιώσεων: Απειλή και η μηνιγγίτιδα

Η γρίπη, το κοινό κρυολόγημα και ο νέος κορωνοϊός δεν είναι οι μοναδικές λοιμώξεις του αναπνευστικού που μας απειλούν αυτή την εποχή. Η βακτηριακή μηνιγγίτιδα, που μεταδίδεται με τον βήχα και το φτάρνισμα, επίσης είναι συχνότερη κατά τους χειμερινούς και ανοιξιάτικους μήνες.

Είναι χαρακτηριστικό ότι έπειτα από αρκετά κρούσματα μηνιγγίτιδας που καταγράφηκαν σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας την περυσινή χρονιά, μόνο τον Δεκέμβριο παρατηρήθηκαν επιπλέον τρία περιστατικά.

Το ένα από αυτά αφορούσε ένα 5 μηνών βρέφος από τη Μυτιλήνη και είχε τραγική κατάληξη, καθώς το βρέφος έχασε τη ζωή του εξαιτίας της νόσου. Τα άλλα δύο περιστατικά αφορούν ένα κοριτσάκι 13 μηνών από το Νέο Ηράκλειο και μια 15χρονη κοπέλα από τον Βόλο.

Τα νέα αυτά κρούσματα μηνιγγίτιδας αναδεικνύουν την ανάγκη για ενημέρωση των γονέων σχετικά με τον εμβολιασμό κατά της νόσου, ο οποίος αποτελεί και τη μόνη ουσιαστική πρόληψη, ιδίως την περίοδο που διανύουμε και κατά την οποία η νόσος καταγράφει υψηλότερη κινητικότητα (εποχικότητα της νόσου).

Ακόμα και τώρα, εν μέσω της πανδημίας του κορωνοϊού COVID-19, είναι σημαντικό να προστατευθούν τα παιδιά από αυτά που μπορούν, όπως τη μηνιγγίτιδα Β για την οποία υπάρχει εμβόλιο. Αυτό καθίσταται ακόμα πιο σημαντικό δεδομένου ότι η μηνιγγίτιδα Β είναι πολύ επικίνδυνη γι’ αυτά, ενώ ο κορωνοϊός σε σπάνιες περιπτώσεις τους προκαλεί σοβαρή νόσο.

Εξελίσσεται ταχύτατα

Η μηνιγγίτιδα Β είναι μια πολύ επικίνδυνη νόσος, που δεν κάνει διακρίσεις. Προσβάλλει κυρίως βρέφη, νήπια και νεαρούς ενήλικες, εξελίσσεται ταχύτατα (μέσα σε μόλις 24 ώρες) και μπορεί να προκαλέσει μόνιμες αναπηρίες ή να οδηγήσει ακόμα και στο θάνατο. Υπολογίζεται ότι περίπου 1 στα 5 περιστατικά μηνιγγίτιδας έχουν σοβαρές επιπλοκές, όπως μόνιμες νευρολογικές αναπηρίες.

Σύμφωνα με στοιχεία του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), την περίοδο 2004-2018 δηλώθηκαν στη χώρα μας συνολικά 1.048 κρούσματα βακτηριακής μηνιγγίτιδας από μηνιγγιτιδόκοκκο. Την ίδια χρονική περίοδο καταγράφηκαν 63 θάνατοι από μηνιγγιτιδόκοκκο,  που αναλογούν σε θνητότητα 6%.

Ο μηνιγγιτιδόκοκκος δεν είναι ένα βακτήριο, αλλά έχει πολλούς διαφορετικούς υποτύπους. Οι πέντε από αυτούς (οι Α, Β, C. W135 και Y) προκαλούν το 88,5% των κρουσμάτων βακτηριακής μηνιγγίτιδας στη χώρα μας. Ωστόσο μακράν τα περισσότερα κρούσματα προκαλεί ο μηνιγγιτιδόκοκκος Β. Από τα κρούσματα της περιόδου 2004-2018, το σχεδόν 78% οφείλονταν σε αυτόν.

Το σχεδόν 50% των περιπτώσεων μηνιγγιτιδοκοκκικής μηνιγγίτιδας αφορά παιδιά ηλικίας κάτω των 2 ετών, με τα βρέφη ηλικίας κάτω του 1 έτους να διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου. Οι έφηβοι και οι νεαροί ενήλικες επίσης διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο προσβολής από αυτήν, ενώ μετά την ηλικία των 25 ετών τα κρούσματα είναι περιορισμένα.

Η εποχικότητα

Η μηνιγγίτιδα Β παρουσιάζει αυξημένη συχνότητα τον χειμώνα και την άνοιξη, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν παρατηρούνται κρούσματα τις άλλες εποχές του χρόνου.

Όπως αναφέρουν ειδικοί από το βρετανικό Ερευνητικό Ίδρυμα Μηνιγγίτιδας (MRF), η μηνιγγίτιδα είναι πιθανότερη τους λιγότερο θερμούς μήνες του χρόνου επειδή τότε είναι πιο πιθανό να κολλήσουν τα παιδιά κάποια ίωση ή γρίπη. Η λοίμωξη αυτή καταστέλλει το ανοσοποιητικό σύστημα, οπότε εμμέσως διευκολύνει την μόλυνση από τον μηνιγγιτιδόκοκκο και την εκδήλωση μηνιγγίτιδας Β.

Επειδή εξάλλου όταν κάνει κρύο τείνουμε να περνάμε περισσότερες ώρες σε κλειστούς χώρους, διευκολύνεται και η διασπορά του μηνιγγιτιδόκοκκου. Και αυτό γιατί ο μηνιγγιτιδόκοκκος Β μεταδίδεται με τα σταγονίδια των αναπνευστικών εκκρίσεων και ασυμπτωματικοί φορείς του είναι κατά μέσον όρο το 10,5% του πληθυσμού στη χώρα μας.

Αν ένας φορέας απελευθερώσει στο περιβάλλον του τον μηνιγγιτιδόκοκκο και αυτός φτάσει σε ένα παιδί με εξασθενημένο ανοσοποιητικό (εξαιτίας, π.χ., μιας γρίπης),  μπορεί να εισβάλλει στον οργανισμό του, προκαλώντας μηνιγγίτιδα.

Μόνη προστασία το εμβόλιο

Ειδικά μεσούσης της πανδημίας, λοιπόν, είναι πολύ σημαντικό να θωρακιστούν τα παιδιά απέναντι στον μηνιγγιτιδόκοκκο Β. Ο μοναδικός τρόπος για την αποτελεσματική και ασφαλή πρόληψη της μηνιγγίτιδας Β είναι η έγκαιρη έναρξη και ολοκλήρωση του εμβολιασμού εναντίον του, ο οποίος μπορεί να ξεκινήσει από την ηλικία των 2 μηνών. Ο εμβολιασμός κατά των υπόλοιπων τύπων μηνιγγίτιδας, επίσης είναι απαραίτητος, αλλά δεν προστατεύει τα παιδιά από την μηνιγγίτιδα τύπου Β.

Έχει αποδειχτεί ότι η επίπτωση και οι θάνατοι από μηνιγγίτιδα μειώνονται όσο αυξάνονται τα επίπεδα εμβολιασμού των παιδιών. Επομένως οι γονείς πρέπει να επισκεφθούν τον παιδίατρό τους και να ενημερωθούν για τη νόσο και τη σημασία του εμβολιασμού εναντίον της.

Πόσο μάλλον που στα αρχικά στάδιά της η μηνιγγίτιδα Β μοιάζει πολύ με την απλή γρίπη ή άλλες ιώσεις που προκαλούν πολλά περιστατικά αυτή την εποχή. Τα συμπτώματά της είναι απότομος υψηλός πυρετός, πονοκέφαλος, αυχενική δυσκαμψία ή ακόμα και έμετος, φωτοφοβία, μειωμένο επίπεδο συνείδησης και διάχυτο εξάνθημα στο δέρμα.  Αν κάποιο παιδί παρουσιάσει τέτοιου είδους συμπτώματα, οι γονείς του πρέπει να συμβουλευτούν αμέσως τον γιατρό τους.