Σωτήριος για τις ακαδημαϊκές επιδόσεις, την μάθηση, τη συμπεριφορά και την κοινωνική ζωή των παιδιών μπορεί να αποδειχθεί ο προληπτικός έλεγχος της όρασης πριν από την έναρξη της σχολικής χρονιάς, καθώς μπορεί να εντοπίσει εγκαίρως τυχόν προβλήματα που τους κάνουν δύσκολη τη ζωή.
Η οπτική λειτουργία αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της υγείας και της ποιότητας ζωής των παιδιών. Παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στην σωματική, νοητική, κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξή τους.
Η όραση επηρεάζει καταλυτικά τις σχολικές επιδόσεις των μαθητών, διότι το σχεδόν 80% της μάθησης είναι οπτικοποιημένο. Τα παιδιά διαβάζουν, γράφουν, παίζουν και αλληλοεπιδρούν στο σχολείο, χρησιμοποιώντας τα μάτια τους. Έτσι, τα αδιάγνωστα προβλήματα όρασης μπορεί να αποτελέσουν σημαντικό εμπόδιο στην μάθηση.
Μελέτες έχουν δείξει ότι τα παιδιά με αδιάγνωστες οφθαλμικές παθήσεις δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν και να κατανοήσουν τα μαθήματα στο σχολείο. Είναι επίσης πιθανό να διαγνωστούν λανθασμένα με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής – υπερκινητικότητας. Επιπλέον, τα ίδια συχνά δεν γνωρίζουν τι τους συμβαίνει και έτσι πλήττεται η αυτοεκτίμηση και η συμπεριφορά τους.
Ο προληπτικός έλεγχος της όρασης πριν από την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς μπορεί να τα προστατεύσει απ’ όλους αυτούς τους κινδύνους.
«Ένας πλήρης παιδοοφθαλμολογικός έλεγχος συνιστάται για την αξιολόγηση της οπτικής οξύτητας και την αναζήτηση τυχών δυσλειτουργιών που απειλούν την ανάπτυξη των οφθαλμών και του οπτικού συστήματος των παιδιών», αναφέρει ο oφθαλμίατρος χειρουργός κ. Λάμπρος Λαμπρογιάννης, ειδικός στην Παιδοοφθαλμολογία από τη Θεσσαλονίκη.
Δεδομένου, δε, ότι αρκετές οφθαλμικές καταστάσεις είναι ασυμπτωματικές, ο περιοδικός προληπτικός έλεγχος της όρασης «παίζει πρωταρχικό ρόλο στην πρώιμη ανίχνευση και έγκαιρη αντιμετώπιση των οφθαλμικών διαταραχών στα παιδιά χωρίς συμπτώματα», προσθέτει.
Και σε όσα έχουν συμπτώματα
Εξίσου σημαντικός, όμως, είναι ο προληπτικός έλεγχος της όρασης και για τα παιδιά με οφθαλμολογικά συμπτώματα. Ειδικά τα μικρότερα, συνήθως δεν τα αντιλαμβάνονται, δεν τα αξιολογούν ως σημαντικά ή/και δεν μπορούν να τα περιγράψουν.
Τέτοιου είδους συμπτώματα, τα οποία σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να αγνοήσουν οι γονείς, είναι όταν ένα παιδί:
- Παρουσιάζει στραβισμό (αφύσικη/όχι σωστή ευθυγράμμιση των ματιών)
- Γράφει λοξά
- Τρίβει συχνά τα μάτια του και τα αισθάνεται «κουρασμένα»
- Παραπονιέται συχνά για πονοκεφάλους
- Παρουσιάζει ενόχληση στο έντονο φως (φωτοφοβία ή φωτοευαισθησία)
- Κλίνει/γέρνει το κεφάλι του όταν θέλει να εστιάσει σε κάτι
- Κλείνει το ένα του μάτι για να διαβάσει
- Δεν κρατάει το σώμα του όρθιο κατά τη διάρκεια της μελέτης, αλλά σκύβει χαμηλά στο γραφείο
- Δεν κατανοεί εύκολα ό,τι διαβάζει
- Κρατάει το βιβλίο ή την ψηφιακή οθόνη σε πολύ κοντινή απόσταση για να διαβάσει
- Χάνει εύκολα τις σειρές του κειμένου κατά την ανάγνωση ή παραλείπει λέξεις και αναγκάζεται να ακολουθεί τις γραμμές με το δάκτυλο
- Κάθεται πολύ κοντά στην τηλεόραση ή στον ηλεκτρονικό υπολογιστή ή κρατάει πολύ κοντά στο πρόσωπό του το tablet και το κινητό του
- Η προσοχή του αποσπάται υπερβολικά εύκολα και παρουσιάζει δυσκολία συγκέντρωσης
«Η έγκαιρη διάγνωση και σύγχρονη θεραπευτική αντιμετώπιση είναι εφικτό να περιορίσουν τον αντίκτυπο των οφθαλμολογικών διαταραχών στην αναπτυξιακή, εκπαιδευτική και κοινωνική πρόοδο των παιδιών», τονίζει ο κ. Λαμπρογιάννης. «Ας μην ξεχνάμε ότι τις τελευταίες δεκαετίες έχει αυξηθεί σημαντικά η συχνότητα των διαθλαστικών ανωμαλιών της παιδικής ηλικίας (μυωπία, υπερμετρωπία, αστιγματισμός)».
Όντως, μελέτες έχουν δείξει ότι το 25% των παιδιών και των εφήβων ηλικίας 6 έως 18 ετών χρειάζονται διορθωτικά γυαλιά, δίχως τα οποία δυσκολεύονται υπερβολικά στο σχολείο.
Τι ελέγχεται
Ο προληπτικός έλεγχος της όρασης δεν αποκαλύπτει μόνο διαθλαστικές ανωμαλίες της όρασης. Και αυτό διότι ο παιδοοφθαλμίατρος δεν ελέγχει μόνο την οπτική του οξύτητα ή τα διαθλαστικά σφάλματα. Αξιολογεί επίσης άλλες σημαντικές οπτικές δεξιότητες όπως:
- Η αντίληψη των χρωμάτων
- Η ικανότητά στερεοσκοπικής όρασης (να βλέπει σε όλες τις διαστάσεις)
- Η εστίαση των ματιών (κορικά αντανακλαστικά)
- Η ικανότητα των ματιών να παρακολουθούν ένα αντικείμενο συντονισμένα (οφθαλμοκινητικότητα)
Αν οποιαδήποτε από τις παραπάνω οπτικές λειτουργίες απουσιάζει ή είναι ελλιπής, είναι πιθανό να υπάρξουν μαθησιακές δυσκολίες και ψυχοκοινωνικές συνέπειες στο παιδί.
Το ίδιο συμβαίνει και αν ένα παιδί αντιμετωπίζει παθήσεις όπως η αμβλυωπία (τεμπέλικο μάτι). Η αμβλυωπία «είναι μία παράξενη νευροαναπτυξιακή οπτική διαταραχή που προκαλείται από τη μη συντονισμένη και μη σωστά ανεπτυγμένη διόφθαλμη όραση», εξηγεί ο ιατρός. «Είναι μονόδρομος να διαγνωστεί σε παιδική ηλικία».
Tip Για την ενημέρωση των γονέων σχετικά με τα προβλήματα όρασης των παιδιών και τον προσχολικό έλεγχο, θα διεξαχθεί στο Facebook δωρεάν, ζωντανό, διαδικτυακό σεμινάριο (Live Q&A webinar), την Τρίτη 10 Σεπτεμβρίου 2024 και ώρα 18:00. Σε αυτό, ο παιδοοφθαλμίατρος χειρουργός κ. Λάμπρος Λαμπρογιάννης θα απαντήσει ζωντανά σε όλες τις ερωτήσεις και απορίες των γονέων. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να το παρακολουθήσουν ΕΔΩ.
Φωτογραφία: iStock