Πώς επηρεάζει το δέρμα η εγκυμοσύνη. Τι προβλήματα μπορεί να παρουσιαστούν

Η εμφάνιση προβλημάτων στο δέρμα είναι αρκετά συχνή στην εγκυμοσύνη, λόγω των έντονων ορμονικών, ανοσοποιητικών και μεταβολικών αλλαγών που βιώνει η γυναίκα.

Πολλά από τα δερματικά προβλήματα θεωρούνται φυσιολογικά και συνήθως δεν έχουν καμία σοβαρή επίπτωση ούτε στη μητέρα ούτε στο έμβρυο, λέει ο δερματολόγος-αφροδισιολόγος δρ Χρήστος Στάμου. Μερικές φορές, όμως, οι αλλαγές στο δέρμα αποτελούν συμπτώματα ειδικών κατά την εγκυμοσύνη δερματοπαθειών. Αυτές εμφανίζονται στη διάρκειά της και/ή την περίοδο μετά τον τοκετό και μπορεί να σχετίζονται με προσωρινές ή μόνιμες επιπλοκές της μητέρας, του εμβρύου ή του νεογνού.

Στην εγκυμοσύνη, εξ άλλου, μπορεί να παρατηρηθεί ύφεση ή έξαρση δερματικών παθήσεων που προϋπήρχαν. Αιτία γι’ αυτό είναι και πάλι οι ανοσο-ορμονικές μεταβολές της κύησης.

Στις φυσιολογικές δερματικές αλλαγές που είναι ακίνδυνες και αναμενόμενες στην εγκυμοσύνη συμπεριλαμβάνονται οι εξής:

Μελάγχρωση

Στην εγκυμοσύνη η γυναίκα μπορεί να παρατηρήσει ότι σκουραίνουν οι θηλές και το χρώμα των έξω γεννητικών οργάνων της. Η σκουρόχρωση αυτή (ή Linea nigra) είναι πολύ συνηθισμένη κατά το πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης. Επηρεάζει το 90% των εγκύων, κυρίως όσες έχουν σκούρο δέρμα. Η μελάγχρωση αυτή αμβλύνεται μετά τον τοκετό, αλλά συνήθως όχι εντελώς.

Μία άλλη κατάσταση είναι το μέλασμα, που επηρεάζει το 70% των γυναικών. Και πάλι είναι πιθανότερο σε όσες έχουν σκούρα επιδερμίδα. Συνήθως εμφανίζεται μετά τον 4ο μήνα της κυήσεως, ως ακανόνιστες μελαγχρώσεις σε συμμετρικό μοτίβο. Οι μελαγχρώσεις αυτές παρατηρούνται είτε στο μέτωπο και τους κροτάφους, είτε στο κέντρο του προσώπου. Τις περισσότερες φορές το μέλασμα εξαφανίζεται μετά την εγκυμοσύνη.

Μελανοκυτταρικοί σπίλοι

Οι μελανοκυτταρικοί σπίλοι είναι συγκεντρώσεις μελανοκυττάρων υπό μορφή κηλίδων. Το χρώμα τους ποικίλει και κυμαίνεται από μαύρο έως καφέ και ροζ. Κατά τη διάρκεια της κύησης μπορεί να παρουσιάσουν παροδικές αλλαγές, οι οποίες πρέπει να διερευνώνται για να αποκλειστεί το ενδεχόμενο ενός μελανώματος.

Ραγάδες

Πρόκειται για πορφυρές και ροζ ραβδώσεις στο δέρμα, οι οποίες εμφανίζονται στο το 90% των γυναικών κατά το δεύτερο και τρίτο τρίμηνο της κύησης. Οι ραγάδες οφείλονται στη διαστολή του δέρματος λόγω της ανάπτυξης του εμβρύου. Μπορεί να εμφανιστούν στους μαστούς, τους μηρούς και τους γλουτούς.

Ποιες δερματοπάθειες επιδεινώνονται ή υποχωρούν

Οι ορμονικές και ανοσολογικές αλλαγές που προκύπτουν κατά την εγκυμοσύνη είναι πιθανό να επηρεάζουν και τις προϋπάρχουσες δερματοπάθειες. Κάποιες μπορεί να επιδεινωθούν και άλλες να βελτιωθούν. Ενδεικτικά, μεταβολές μπορεί να παρουσιάσουν:

• Η ψωρίαση
• Η ατοπική δερματίτιδα
• Η ακμή
• Ορισμένα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, όπως η σύφιλη και η λοίμωξη από τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) ορισμένα στελέχη του οποίου προκαλούν κονδυλώματα και άλλα καρκίνο.
• Ο απλός έρπης και ο έρπης ζωστήρ

Τα κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων μπορεί να αποτελέσουν πρόβλημα κατά την εγκυμοσύνη. Αναπτύσσονται ταχύτερα μεταξύ της 1ης και 14ης εβδομάδας της κυήσεως και μπορεί να αποκτήσουν πολύ μεγάλο μέγεθος. Έτσι, μπορεί να οδηγήσουν σε απόφραξη ή δυσλειτουργία του γεννητικού σωλήνα. Κατά την εγκυμοσύνη γίνονται επίσης πιο ευπαθή, προκαλώντας ερεθισμό και αιμορραγία.

Επιπλέον, οι ιοί HPV μπορεί να μεταδοθούν από τη μητέρα στο μωρό κατά τον τοκετό, είτε είναι οι τύποι τους που προκαλούν κονδυλώματα είτε καρκίνο.

Οι ειδικές δερματοπάθειες της εγκυμοσύνης

Όπως προαναφέρθηκε, υπάρχουν ορισμένες δερματοπάθειες που εμφανίζονται μόνο κατά την κύηση. Αυτές είναι οι εξής το ατοπικό εξάνθημα της κύησης, το πολύμορφο εξάνθημα της κύησης, το πεμφιγοειδές της κύησης και η ενδοηπατική χολόσταση της κύησης.

Η τελευταία είναι ηπατική διαταραχή που εκδηλώνεται κατά το τρίτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης. Μολονότι δεν αποτελεί πρωτοπαθή δερματοπάθεια, λόγω της συσχέτισής της με τους εμβρυϊκούς κινδύνους και τα δερματικά συμπτώματα, θεωρείται ειδική για την εγκυμοσύνη δερματοπάθεια, λέει ο δρ Στάμου.

Ατοπικό εξάνθημα της κύησης

Πρόκειται για μια καλοήθη κνησμώδη δερματοπάθεια, που χαρακτηρίζεται από εκζεματικές ή βλατιδώδεις βλάβες σε ασθενείς με ιστορικό ή προδιάθεση για ατοπική δερματίτιδα. Είναι η πιο συχνή αιτία κνησμού στην εγκυμοσύνη, με επιπολασμό 5-20%. Τα συμπτώματα αρχίζουν συνήθως στο πρώτο ή δεύτερο τρίμηνο. Συνήθως επανεμφανίζονται στις επόμενες κυήσεις, λόγω του ατοπικού υποβάθρου.

Στα δύο τρίτα των περιπτώσεων, οι έγκυοι παρουσιάζουν εκτεταμένες εκζεματικές αλλοιώσεις που επηρεάζουν τυπικές ατοπικές περιοχές, όπως:

• Το πρόσωπο
• Ο λαιμός
• Οι καμπτικές επιφάνειες των άκρων

Οι υπόλοιπες ασθενείς εκδηλώνουν μικρές κνησμώδεις, ερυθηματώδεις βλατίδες στον κορμό και τα άκρα. Το ξύσιμο προκαλεί εξανθήματα και μπορεί να οδηγήσει σε δευτερογενείς δερματικές λοιμώξεις.

Πολύμορφο εξάνθημα της κύησης

Είναι καλοήθης, φλεγμονώδης διαταραχή που προσβάλλει συνήθως τη γυναίκα μόνο στην πρώτη εγκυμοσύνη, κατά το τρίτο τρίμηνο ή αμέσως μετά τον τοκετό. Σπάνια επανεμφανίζεται σε επόμενες κυήσεις.

Είναι η πιο συχνή ειδική για την εγκυμοσύνη δερματοπάθεια (εμφανίζεται σε 1 ανά 160 κυήσεις). Συνήθως αρχίζει από ραγάδες στην κοιλιά (χωρίς να επηρεάζει τον ομφαλό) πριν εξαπλωθεί στο υπόλοιπο σώμα ως έντονα κνησμώδες εξάνθημα με ερυθηματώδεις, οιδηματώδεις βλατίδες και πλάκες. Το εξάνθημα αυτό δεν είναι επιβλαβές για το αγέννητο παιδί.

Πεμφιγοειδές της κύησης

Είναι μια σπάνια, αυτοάνοση δερματική διαταραχή. Στο δέρμα εμφανίζονται φυσαλίδες όμοιες με αυτές του έρπητα. Γι’ αυτό η παλαιότερη ονομασία του ήταν «έρπης κύησης». Οι φυσαλίδες προκαλούν έντονο κνησμό. Το πεμφιγοειδές παρουσιάζεται σε 1 στις 60.000 κυήσεις κατά το δεύτερο ή τρίτο τρίμηνο. Δεν αποκλείεται όμως να εμφανιστεί και νωρίτερα ή μετά από τον τοκετό.

Η πιο συχνή θέση έναρξης είναι η περιομφαλική περιοχή. Στο 90% των περιπτώσεων εξαπλώνεται στην υπόλοιπη κοιλιακή χώρα, σπανιότερα στους μηρούς, τις παλάμες και τα πέλματα.

Κατά τη διάρκεια του 9ου μήνα παρουσιάζει ύφεση που συνήθως ακολουθείται από έξαρση αμέσως μετά από τον τοκετό. Μπορεί να επανεμφανιστεί σε επόμενες κυήσεις.

Ενδοηπατική χολόσταση της κύησης

Όπως προαναφέρθηκε είναι ηπατική διαταραχή που έχει δερματικές εκδηλώσεις και αναπτύσσεται στην εγκυμοσύνη (στο τρίτο τρίμηνο). Εμφανίζεται περίπου στο 1% των κυήσεων.

Στο δέρμα προκαλεί έντονο κνησμό που συνήθως αρχίζει στις παλάμες και στα πέλματα και αργότερα γενικεύεται. Το ξύσιμο μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη εξανθημάτων, βλαβών από γρατζουνιές και οζίδια. Τα συμπτώματα συνήθως εξαφανίζονται 1-2 ημέρες μετά τον τοκετό. Μερικές φορές, όμως, επιμένουν για 1-2 εβδομάδες. Το 50-70% των γυναικών επανεμφανίζουν την πάθηση σε επόμενες εγκυμοσύνες.

Η ενδοηπατική χολόσταση συσχετίζεται με ορισμένους εμβρυϊκούς κινδύνους:

• Με τον πρόωρο τοκετό (20-60%)
• Την ενδογεννητική εμβρυϊκή δυσπραγία (20-30%)
• Την θνησιγένεια (1-2%)

Αλλαγές στα μαλλιά και στα νύχια

Η εγκυμοσύνη μπορεί επίσης να επηρεάσει τα μαλλιά και τα νύχια. Πολλές γυναίκες παρατηρούν ότι τα μαλλιά τους γίνονται πιο πυκνά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Στο τρίτο τρίμηνο, το ποσοστό των τριχοθυλακίων που διατηρούνται στην αναγενή (αυξητική) φάση αυξάνεται.

Ο αριθμός τους συνήθως επανέρχεται στα επίπεδα που υπήρχαν πριν από την εγκυμοσύνη, εντός 6-12 μηνών από τον τοκετό. Ωστόσο μπορεί να εμφανιστεί και  ήπια τριχόπτωση γυναικείου τύπου, επισημαίνει ο δρ Στάμου.

Στην έγκυος μπορεί επίσης να παρουσιάσει υπερτρίχωση, ιδίως κατά μήκος της μέσης γραμμής της υπερηβικής περιοχής. Οι νέες, μαλακές, λεπτές τρίχες πέφτουν περίπου έξι μήνες μετά τον τοκετό, αλλά οι πιο χονδρές συνήθως επιμένουν.

Κατά την εγκυμοσύνη παρουσιάζονται και αλλαγές στα νύχια. Οι πιο συνηθισμένες είναι:

• Η ευθραυστότητα
• Η λευκονυχία
• Το σχίσιμο των νυχιών
• Η ανάπτυξη των νυχιών προς το εσωτερικό του δέρματος

Άλλα προβλήματα στα νύχια που μπορεί να εμφανιστούν είναι ονυχόλυση, μελανονυχία, αυλάκωση των νυχιών και υπερκεράτωση.

«Οι δερματικές μεταβολές ποικίλλουν ως προς τη μορφολογία, τη θέση και τον χρόνο εμφάνισης, αλλά ταυτόχρονα έχουν πολλές ομοιότητες. Η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπισή τους περιορίζει στο ελάχιστο τον κίνδυνο επιπλοκών. Προληπτικά, οι μητέρες με προϋπάρχουσες δερματικές παθήσεις θα πρέπει να προγραμματίζουν την εγκυμοσύνη τους για να προφυλάξουν τόσο τις ίδιες όσο και τα παιδιά τους», καταλήγει ο δρ Στάμου.

Φωτογραφία: iStock