Η υπογονιμότητα και η αντιμετώπισή της προκαλεί από μόνη της αρκετό στρες. Ωστόσο μεσούσης της πανδημίας που έχει προκαλέσει ο νέος κορωνοϊός, το άγχος πολλών ζευγαριών που χρειάζονται εξωσωματική εντείνεται δραματικά.
Τα ερωτήματά τους είναι πολλά: Είναι άραγε ασφαλής η εξωσωματική; Μπορεί να υποβληθεί η γυναίκα χωρίς κινδύνους σε ωοληψία; Πότε θα είναι η καλύτερη στιγμή για εμβρυομεταφορά; Μήπως πρέπει καλύτερα να γίνει κρυοσυντήρηση (κατάψυξη) των ωαρίων ή των εμβρύων και να γίνει η προσπάθεια κάποια στιγμή στο μέλλον;
«Όπως συμβαίνει με όλα όσα αφορούν τον νέο κορωνοϊό, έτσι και τα ερωτήματα για τις θεραπείες υπογονιμότητας είναι πολλά και η αγωνία των ζευγαριών απολύτως κατανοητή», απαντά ο μαιευτήρας-χειρουργός γυναικολόγος Ιωάννης Π. Βασιλόπουλος, ειδικός στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή.
Και συνεχίζει: «Στις αρχές της πανδημίας δεν γνωρίζαμε τίποτα για τους δυνητικούς κινδύνους και τις εκβάσεις όχι μόνο της εξωσωματικής, αλλά ούτε καν της εγκυμοσύνης. Γι’ αυτό τον λόγο αναβάλαμε για ένα διάστημα τις σχετικές διαδικασίες. Καθώς περνά ο καιρός όμως, τα επιστημονικά δεδομένα συσσωρεύονται. Έως στιγμής δεν έχει αναδειχθεί κάποιος σοβαρός κίνδυνος και οι εξωσωματικές έχουν ξαναρχίσει».
Ωστόσο «η εξωσωματική πλέον γίνεται με νέες συνθήκες. Είναι απαραίτητη η τήρηση μέτρων για την αποφυγή του κινδύνου μετάδοσης του κορωνοϊού στα ζευγάρια αλλά και στο προσωπικό των κέντρων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής», υπογραμμίζει.
Μέτρα ατομικής προστασίας και μοριακός έλεγχος
Στη χώρα μας το πλαίσιο των μέτρων έχει καθορίσει η Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΕΑΙΥΑ). Οι σχετικές οδηγίες της βασίζονται στις συστάσεις του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) και της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ανθρώπινης Αναπαραγωγής και Εμβρυολογίας (ESHRE).
Σύμφωνα με αυτές, το προσωπικό και τα ζευγάρια που επισκέπτονται τα Κέντρα Εξωσωματικής, πρέπει να τηρούν όλους τους κανόνες προστασίας (π.χ. μάσκα, αντισηπτικά, αποστάσεις ασφαλείας). Σε όλους γίνεται επίσης θερμομέτρηση κατά την είσοδό τους στο κέντρο.
Είναι επίσης υποχρεωτικό να υποβάλλονται σε μοριακή εξέταση ανίχνευσης του νέου κορωνοϊού (RT-PCR). «Ο μοριακός έλεγχος είναι επαναλαμβανόμενος για όλο το ιατρικό, νοσηλευτικό και διοικητικό προσωπικό του κέντρου μας. Στις γυναίκες που κάνουν εξωσωματική ο έλεγχος γίνεται δωρεάν», διευκρινίζει ο κ. Βασιλόπουλος.
Ζευγάρια υψηλού κινδύνου
Τα ζευγάρια ενημερώνονται επίσης αναλυτικά για τους πιθανούς κινδύνους της λοίμωξης που προκαλεί ο νέος κορωνοϊός στη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Συμπληρώνουν επίσης ειδικό ερωτηματολόγιο, ώστε να γνωρίζουν οι γιατροί εκ των προτέρων εάν υπάρχει ενδεχόμενο να έχουν μολυνθεί από τον νέο ιό, επειδή λ.χ.:
- Προέρχονται από περιοχή με υψηλό επιδημιολογικό φορτίο
- Ήρθαν σε επαφή με διαγνωσμένο ή ύποπτο κρούσμα
Αν υπάρχει τέτοιο ενδεχόμενο, η εξωσωματική αναβάλλεται έως ότου αποσοβηθεί ο κίνδυνος. Αναβολή μπορεί να συστήσουν οι γιατροί και στις γυναίκες υψηλού κινδύνου για βαριά νόσο από το νέο κορωνοϊό. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν, π.χ., όσες έχουν χρόνια νοσήματα της καρδιάς, των νεφρών, του ήπατος κ.λπ.
Με ραντεβού και εξ αποστάσεως
Για ακόμα μεγαλύτερη ασφάλεια, τα ζευγάρια προσέρχονται στα Κέντρα Εξωσωματικής μόνο με προγραμματισμένο ραντεβού. Όταν, όμως, απλώς πρόκειται να συζητήσουν με τον ιατρό και όχι να γίνουν κάποιες εξετάσεις ή άλλες διαδικασίες, το ραντεβού μπορεί να γίνει τηλεφωνικά ή μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή.
«Για πρόσθετη προστασία έχουμε εξοπλίσει όλους τους χώρους του κέντρου μας με καινοτόμους καθαριστές αέρα, για να απομακρύνουμε και από αυτόν τους παθογόνους μικροοργανισμούς», λέει ο κ. Βασιλόπουλος. «Εξυπακούεται ότι όλοι οι κοινόχρηστοι χώροι καθαρίζονται και απολυμαίνονται καθημερινά, πολλές φορές».
Ένα ακόμα μέτρο που εφαρμόζεται είναι να μην επιτρέπεται η είσοδος στα Κέντρα Εξωσωματικής σε ανηλίκους. Οι, δε, συνοδοί των γυναικών που πρόκειται να υποβληθούν σε εξωσωματική, αναμένουν εκτός του κέντρου.
Αντιγριπικός εμβολιασμός
«Ειδικά τώρα το φθινόπωρο, ενθαρρύνουμε τις γυναίκες να υποβληθούν σε προληπτικό αντιγριπικό εμβολιασμό. Ο εμβολιασμός αυτός ενδείκνυται και καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία για τις εγκύους, οι οποίες ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου για επιπλοκές στη γρίπη», τονίζει ο κ. Βασιλόπουλος. «Επομένως είναι κάτι που πρέπει να κάνουν».
Εκτός από τα μέτρα που λαμβάνουν τα Κέντρα Εξωσωματικής Γονιμοποίησης, σημαντικό είναι και για τα ίδια τα ζευγάρια να τηρούν αυστηρά τα απαιτούμενα μέτρα. Αυτό δεν ισχύει μόνο για την περίοδο που γίνεται η εξωσωματική. Πρέπει να συνεχιστεί και μετά από αυτήν, ιδιαίτερα σε ενδεχόμενη εγκυμοσύνη ή προετοιμασία για νέα προσπάθεια. Τα μέτρα που πρέπει να τηρούν είναι τα εξής:
- Συνεχής χρήση μάσκας στους δημόσιους εσωτερικούς χώρους και όσο το δυνατόν περισσότερο στους εξωτερικούς
- Αποφυγή του συγχρωτισμού με άλλα άτομα
- Συχνό σαπούνισμα των χεριών επί 20 δευτερόλεπτα
- Συχνή απολύμανση των χεριών με διάλυμα που θα περιέχει τουλάχιστον 60% αλκοόλ
- Καθημερινή απολύμανση των επιφανειών συχνής χρήσης (π.χ. κινητό, χερούλια στις πόρτες, πληκτρολόγιο υπολογιστή κ.λπ.)
- Βήχας και φτάρνισμα ψηλά στο μανίκι
- Αποφυγή των περιοχών με πολλά κρούσματα κορωνοϊού
Τι να κάνουν αν παρουσιάσουν συμπτώματα
Αν η γυναίκα ή/και το ταίρι της παρουσιάσουν ύποπτα συμπτώματα (π.χ. πυρετό, βήχα, δύσπνοια, κόπωση, απώλεια όσφρησης κ.λπ.) πρέπει να ενημερωθεί αμέσως ο θεράπων ιατρός. Η ασθενής θα χρειαστεί να κάνει μοριακό τεστ για κορωνοϊό.
Εάν βρεθεί θετική, η εξωσωματική πρέπει να αναβληθεί, ακόμα κι αν επρόκειτο να γίνει μόνο ωοληψία. Όταν η γυναίκα αναρρώσει πλήρως και βρεθεί αρνητική σε δύο αλλεπάλληλα μοριακά τεστ, τότε μπορεί να εξεταστεί το ενδεχόμενο να ξαναρχίσει η προσπάθεια.
«Η εξωσωματική γονιμοποίηση απαιτεί στενή επαφή των ασθενών με τους θεράποντες ιατρούς. Επομένως όλοι πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να διατηρηθούμε αμφότεροι ασφαλείς. Επειδή ο κορωνοϊός υπάρχει στη ζωή μας μικρό χρονικό διάστημα, είναι δύσκολο να γνωρίζουμε πως θα μπορούσε να επηρεάσει τη γονιμότητα των ασθενών μας. Ωστόσο μέχρι στιγμής δεν έχει φανεί κάτι ιδιαιτέρως ανησυχητικό. Πιστεύουμε ότι με την τήρηση όλων των μέτρων, τα δυσάρεστα απρόοπτα θα περιοριστούν στο ελάχιστο δυνατό», καταλήγει ο κ. Βασιλόπουλος.