Η υπογονιμότητα δεν είναι γένος θηλυκού, αλλά μπορεί κάλλιστα να οφείλεται σε ζητήματα που αφορούν τους άνδρες. Στην πραγματικότητα, ο ανδρικός παράγοντας είναι εξίσου σημαντικός με τον γυναικείο στα θέματα γονιμότητας, με την αιτία της υπογονιμότητας να είναι συχνά το γεγονός ότι τα σπερματοζωάρια εμφανίζουν μειωμένη γονιμοποιητική ικανότητα και αλλοίωση των ποιοτικών τους παραμέτρων με την πάροδο των ετών.
Τις επισημάνσεις αυτές κάνουν σε ανακοίνωσή τους ειδικοί από το Institute of life– ΙΑΣΩ με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Γονιμότητας (15 Ιουνίου) και την Παγκόσμια Ημέρα του Πατέρα (18 Ιουνίου).
Όπως εξηγούν, σύμφωνα με τις νεότερες μελέτες η υπογονιμότητα οφείλεται:
- Σε ποσοστό 40% στον ανδρικό παράγοντα
- Σε ένα άλλο 40% στον γυναικείο παράγοντα
- Στο 20% των περιπτώσεων σε ζητήματα που έχουν και οι δύο στο ζευγάρι ή σε άγνωστη αιτία (ανεξήγητη υπογονιμότητα)
Ένας σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει την αναπαραγωγική ικανότητα των ανδρών είναι η ηλικία. Όλες οι παράμετροι των σπερματοζωαρίων επηρεάζονται δυσμενώς με την πάροδο του χρόνου. Νεότερες έρευνες αποδεικνύουν την συσχέτιση που έχει η συνεχώς αυξανόμενη ηλικία τεκνοποίησης και με τη διάγνωση προβλημάτων στο σπέρμα.
Τα προβλήματα αυτά, όμως, μπορεί να επηρεάσουν άνδρες κάθε ηλικίας. Επιπλέον, ακόμα κι αν τα βασικά μορφοκινητικά χαρακτηριστικά του σπέρματος φαίνονται φυσιολογικά, δεν είναι απαραίτητο ότι έχει και όλες τις προϋποθέσεις για να γονιμοποιήσει τα ωάρια.
Μειωμένη σεξουαλική δραστηριότητα
Ρόλο στην ανδρική υπογονιμότητα ως φαίνεται παίζει και το γεγονός ότι οι άνδρες έχουν μειωμένη σεξουαλική δραστηριότητα, σε σύγκριση με το παρελθόν. Αυτό μπορεί να οφείλεται στα εξής:
- Στυτική δυσλειτουργία που προκύπτει από προβλήματα υγείας (υπέρταση, διαβήτης, προστάτης)
- Μείωση επιπέδων τεστοστερόνης με την ηλικία
- Κακή ψυχολογική κατάσταση/κατάθλιψη
- Προβλήματα στην σχέση και επίδραση της τεχνολογίας
- Απουσία κοινωνικής ζωής (πανδημία/lockdown)
Άλλοι λόγοι στους οποίους μπορεί να οφείλεται η ανδρική υπογονιμότητα είναι:
- Τα αυξανόμενα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα
- Ορισμένες μορφές καρκίνου
- Τα χαμηλά επίπεδα υγείας πολλών ανδρών
Νεότερες μελέτες καταδεικνύουν επίσης ότι η ανδρική γονιμότητα επηρεάζεται εξίσου πολύ από τον τρόπο ζωής του σύγχρονου άνδρα, όπως:
- Οι καθημερινές συνήθειες (καφεΐνη, αλκοόλ, κάπνισμα)
- Η άσκηση και η γενικότερη φυσική δραστηριότητα
- Οι διατροφικές συνήθειες και τα συμπληρώματα διατροφής
- Ο χρόνος ξεκούρασης και η επάρκεια ύπνου
- Το περιβάλλον εργασίας και η ψυχική κατάσταση
Τι μπορούν να κάνουν οι άνδρες
Οι ειδικοί του Institute of Life ΙΑΣΩ επισημαίνουν πως οι άνδρες που θέλουν να μειώσουν τον κίνδυνο για υπογονιμότητα, πρέπει κατ’ αρχάς να αντιληφθούν πως ο τρόπος ζωής, οι καθημερινές συνήθειες, η διατροφή και η άσκηση μπορούν να επηρεάσουν την γονιμοποιητική τους ικανότητα.
Είναι επομένως σημαντικό να υιοθετήσουν έναν υγιεινό τρόπο ζωής, που θα συμπεριλαμβάνει:
- Ισορροπημένο διατροφικό μοντέλο (λ.χ. μεσογειακή διατροφή που έχει μελετηθεί για τα ευεργετικά της αποτελέσματα), αποφυγή γλυκών, κονσερβοποιημένων τροφών, πρόχειρων φαγητών και τρανς λιπαρών οξέων
- Διακοπή ή περιορισμός καπνίσματος και αλκοόλ
- Αύξηση άσκησης και διακοπή λήψης στεροειδών
- Αποφυγή/μείωση έκθεσης σε ενδοκρινικούς διαταράκτες (π.χ. χημικά προϊόντα)
- Χρήση διαιτητικών και φυτικών συμπληρωμάτων
Ο σύγχρονος άνδρας πρέπει επίσης να ευαισθητοποιηθεί, όπως η γυναίκα, για την υπογονιμότητα και την έγκαιρη τεκνοποίηση, λένε οι ειδικοί. Πρέπει να ενημερωθεί πως η ποιότητα του σπέρματος επηρεάζει σημαντικά την εξέλιξη της εγκυμοσύνης αλλά και της ομαλής ανάπτυξης των εμβρύων. Απαραίτητο είναι ακόμα να προβεί σε προληπτικό έλεγχο, με εξειδικευμένες εξετάσεις σε σύγχρονα Ανδρολογικά Εργαστήρια.
Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή
Η επιστήμη της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής μπορεί να προσφέρει εναλλακτικές λύσεις όχι μόνο σε περίπτωση που διαπιστωθεί υπογονιμότητα, αλλά και για διατήρηση της γονιμότητας του άνδρα.
Με κατάλληλες τεχνικές που εφαρμόζονται σήμερα, μπορεί να γίνει επιλογή του πιο κατάλληλου σπερματοζωαρίου που οδηγεί σε επιτυχή γονιμοποίηση και επίτευξη εγκυμοσύνης. Η Τεχνητή Νοημοσύνη, μπορεί να αναλύσει ακόμα περισσότερες παραμέτρους για την επιλογή του πιο υγιούς σπερματοζωαρίου.
Υπάρχει πλέον ευρύ φάσμα εξετάσεων που διερευνά την ανδρική γονιμότητα και υπογονιμότητα. Εκτός από το καθιερωμένο σπερμοδιάγραμμα μπορεί να γίνουν εξετάσεις για το οξειδωτικό στρες, τον κατακερματισμό του DNA κ.λπ.
Οι εξετάσεις αυτές μπορούν να προσδώσουν χρήσιμες πληροφορίες για την ποιότητα του σπέρματος. Επομένως, είναι απαραίτητο να κινητοποιούνται οι άνδρες για πληρέστερη κλινική εκτίμηση από ειδικούς γονιμότητας αλλά και από μια σειρά άλλων ειδικοτήτων όπως ουρολόγους, ενδοκρινολόγους, γενετιστές κ.λπ.
Μέσω αυτών των εξετάσεων μπορεί να ευνοηθεί όχι μόνο η αναπαραγωγική υγεία αλλά και η γενικότερη υγεία του άνδρα, τονίζουν οι επιστήμονες του Institute of Life ΙΑΣΩ. Μάλιστα εκτιμούν πως η έγκαιρη εξέταση του σπέρματος πρέπει να προστεθεί στον κατάλογο του καθιερωμένου περιοδικού προληπτικού ελέγχου που κάνουν οι άνδρες.
Επισημαίνουν, τέλος, ότι η έγκαιρη κρυοσυντήρηση του σπέρματος θα μπορούσε να αποτελέσει μία λύση για την υπογονιμότητα που σχετίζεται με την ηλικία. Ωστόσο μπορεί να αξιολογηθεί ανά περίπτωση και για συγκεκριμένα περιστατικά. Υπάρχει δυνατότητα κατάψυξης ακόμα και μεμονωμένων σπερματοζωαρίων, που προέρχονται από άνδρες με σοβαρή ολιγοασθενοσπερμία.
Φωτογραφία: iStock