Από ένα συρματάκι που προεξέχει έως τα χαλαρά άγκιστρα τα απρόοπτα που μπορεί να παρατηρηθούν είναι πολλά και διαφορετικά.
Η Δρ. Κατερίνα Δούμα-Μιχελάκη, DDS, PhD, ειδική Ορθοδοντικός Παιδιών & Ενηλίκων, εξηγεί τι μπορεί να συμβεί και πως πρέπει να αντιμετωπιστεί.
* Ενόχληση από τα σιδεράκια. Με τις σύγχρονες τεχνολογίες η δυσφορία που μπορεί να υπήρχε παλαιότερα έχει αντικατασταθεί από μια μικρή ενόχληση που συνήθως εκδηλώνεται 4-6 ώρες μετά την τοποθέτηση ή την προσαρμογή τους και μπορεί να διαρκέσει έως 1-2 ημέρες μετά. Αντιμετωπίζεται με απλά παυσίπονα, όταν και αν χρειαστεί.
* Παγίδευση τροφής ανάμεσα στα δόντια. Μπορεί να είναι ιδιαίτερα ενοχλητική αλλά ευτυχώς διορθώνεται εύκολα με ένα μεσοδόντιο βουρτσάκι, οδοντικό νήμα ή τις ειδικές οδοντιατρικές οδοντογλυφίδες. Μερικές φορές η τροφή μπορεί να απομακρυνθεί και με το βούρτσισμα των δοντιών.
* Απόσπαση των προσδέσεων. Οι προσδέσεις είναι μικροί ελαστικοί δακτύλιοι (ή λεπτά σύρματα) που συγκρατούν το ειδικό ορθοδοντικό σύρμα στο άγκιστρο (το άγκιστρο είναι ο μεταλλικός σχηματισμός που προσκολλάται στο δόντι). Εάν βγει μία ελαστική πρόσδεση από τη θέση της, μπορείτε να την σπρώξετε πίσω με ένα αποστειρωμένο τσιμπιδάκι. Εάν προεξέχει προς τα χείλη σας αλλά δεν είναι χαλαρή, μπορείτε να την ωθήσετε στη θέση της με την άκρη μιας μπατονέτας. Αν η πρόσδεση σπάσει, αφαιρέστε την με ένα τσιμπιδάκι.
Και αν η ελαστική ή συρμάτινη πρόσδεση χαθεί, ειδοποιήστε τον ορθοδοντικό ο οποίος θα σας συμβουλεύσει πότε να τον επισκεφθείτε. Να θυμάστε, όμως, ότι αν σπάσει ή βγει από τη θέση της μια πρόσδεση, μπορεί να ακολουθήσουν και άλλες, επομένως χρειάζονται όλες έλεγχο. Μην παραλείψετε επίσης να ενημερώσετε τον ορθοδοντικό, για να σας πει πότε πρέπει να τον επισκεφθείτε.
* Ερεθισμός στα χείλη και τα μάγουλα. Μερικές φορές, όταν πρωτοτοποθετούνται τα σιδεράκια, προκαλούν ερεθισμό στη στοματική κοιλότητα. Αυτό είναι πιθανότερο να συμβεί στη διάρκεια του φαγητού. Για την αποφυγή του ερεθισμού, ο ορθοδοντικός θα σας εφοδιάσει με ειδικό κερί, που μπορείτε να εφαρμόζετε πάνω στο σιδεράκι που προκαλεί τον ερεθισμό. Το κερί είναι αβλαβές και δεν υπάρχει πρόβλημα αν το καταπιείτε. Το κερί είναι μια προσωρινή λύση, καθώς σύντομα τα μαλακά μόρια του στόματος (χείλη, παρειές) «σκληραίνουν» τοπικά και ανθίστανται στους ερεθισμούς από τα σιδεράκια.
Πληγές
* Πληγές στο στόμα. Μερικοί ασθενείς είναι επιρρεπείς στην εμφάνιση πληγών (έλκη) στα μαλακά μόρια της στοματικής κοιλότητας (χείλη, παρειές, γλώσσα). Οι πληγές μπορεί να οφείλονται σε παράγοντες όπως οι άφθες ή οι ερπητικές λοιμώξεις. Ο τοπικός ερεθισμός από τα σιδεράκια μπορεί να ευνοήσει την εμφάνιση τέτοιου είδους ελκών ή να τα επιδεινώσει. Άλλοι παράγοντες που μπορεί να παίξουν ρόλο είναι το στρες, η κληρονομικότητα κ.λπ. Να τονίσουμε ότι τα σιδεράκια δεν προκαλούν άφθες. Οι άφθες είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα. Αν εμφανίσετε μία ή περισσότερες πληγές στη στοματική κοιλότητα, μπορεί να χρειασθείτε τοπική εφαρμογή σκευασμάτων καθαρισμού, επούλωσης και γρήγορης ανακούφισης. Ενημερώστε τον ορθοδοντικό σας για να σας προτείνει κάποιο κατάλληλο και να σας συμβουλεύσει για τα περαιτέρω βήματά σας.
* Σύρμα που προεξέχει. Μερικές φορές προεξέχει η άκρη ενός σύρματος και ερεθίζει το στόμα του ασθενούς. Μπορείτε να το πιέσετε προς τα δόντια με ένα αποστειρωμένο τσιμπιδάκι. Εάν δεν μπορείτε να το ωθήσετε σε θέση από την οποία δεν θα σας ενοχλεί πια, καλύψτε το με λίγο ειδικό κερί και ενημερώστε τον ορθοδοντικό. Αν το σύρμα σάς ενοχλεί πάρα πολύ και δεν μπορείτε να επισκεφθείτε άμεσα τον ορθοδοντικό, η τελευταία λύση είναι να το κόψετε με έναν αποστειρωμένο κόφτη. Πριν το κόψετε όμως, βάλτε διπλωμένη γάζα γύρω του, για να μην το καταπιείτε.
* Χαλαρά άγκιστρα, σύρματα ή δακτύλιοι. Όταν χαλαρώνουν με οποιονδήποτε τρόπο τα σιδεράκια, πρέπει να ενημερώνεται ο ορθοδοντικός για να καθορίσει τι πρέπει να γίνει (π.χ. αν το άγκιστρο βρίσκεται εκτός θέσης, μπορεί να έχει αποτύχει η συγκόλληση και να χρειάζεται διόρθωση).
Τα άγκιστρα, τα οποία τοποθετούνται στο κέντρο κάθε δοντιού, μπορεί να χαλαρώσουν ή να μετακινηθούν και τα σύρματα να λυγίσουν εάν ο ασθενής δαγκώσει σκληρή τροφή. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και στη διάρκεια παιχνιδιών ή αθλημάτων.
Τροφές
Σκληρές τροφές που πρέπει να αποφεύγουν οι ορθοδοντικοί ασθενείς είναι, μεταξύ άλλων, οι ολόκληροι, σκληροί ξηροί καρποί (καρύδια, αμύγδαλα, φιστίκια κ.λπ.), τα ολόκληρα σκληρά φρούτα και λαχανικά, (π.χ. μήλα, αχλάδια, καρότα), το καλαμπόκι στα κάρβουνα, τα σκληρά πρέτζελ, η κόρα του ψωμιού και η σκληρή ζύμη στην πίτσα, τα παϊδάκια, τα σκληρά κουλούρια και μπισκότα και γενικότερα ό,τι απαιτεί να το δαγκώσετε δυνατά για να κόψετε ένα κομμάτι.
Εάν το χαλαρό άγκιστρο έχει περιστραφεί στο σύρμα και προεξέχει, ο ασθενής μπορεί να το διορθώσει προσωρινά χρησιμοποιώντας αποστειρωμένο τσιμπιδάκι για να το μετακινήσει κατά μήκος του σύρματος μέχρι να βρεθεί μεταξύ δύο δοντιών. Όταν φθάσει εκεί, πρέπει να το περιστρέψει έως ότου έρθει στη σωστή θέση και ύστερα να το σύρει πίσω στο κέντρο το δοντιού. Ωστόσο αμέσως μετά χρειάζεται έλεγχο και αντιμετώπιση από τον ορθοδοντικό.
* Κατάποση τμήματος της κατασκευής. Αυτό συμβαίνει πολύ σπάνια αλλά για ευνόητους λόγους προκαλεί τη μέγιστη ανησυχία στους ασθενείς.
Αν ο πάσχων δεν έχει συμπτώματα, το τμήμα μπορεί να έχει προωθηθεί στο στομάχι απ’ όπου θα αποβληθεί από τον οργανισμό. Αν, όμως, μετά την κατάποση ο πάσχων βήχει πολύ ή έχει δύσπνοια, το κομμάτι αυτό μπορεί να έχει εισέλθει στο αναπνευστικό σύστημα.
Επείγουσα κατάσταση
Αν νομίζετε ότι αυτό σας συνέβη, καλέστε επειγόντως τον ορθοδοντικό σας και τις πρώτες βοήθειες. Στο μεσοδιάστημα, αν είναι ορατό το κομμάτι που έχετε καταπιεί, προσπαθήστε να το αφαιρέσετε από τον λαιμό σας με ένα τσιμπιδάκι (με την προϋπόθεση, όμως, ότι δεν θα τραυματίσετε τους ιστούς του λαιμού σας).
Εάν είναι εφικτό, ελέγξτε όλα τα σιδεράκια μη τυχόν και υπάρχει κανένα άλλο χαλαρωμένο, έτοιμο να βγει κι αυτό από τη θέση του, ώστε να έχετε το νου σας.
Σε κάθε περίπτωση, αν συμβεί κατάποση απαιτείται άμεση ενημέρωση του ορθοδοντικού.