Τι να κάνουμε εάν το παιδί μας καταπιεί απορρυπαντικό ή βενζίνη;

Της παιδιάτρου Νίκης Μανάκου

Παρά τη λήψη προληπτικών μέτρων, οι δηλητηριάσεις στην παιδική ηλικία παραμένουν ένα σημαντικό παγκόσμιο πρόβλημα της δημόσιας υγείας, με αποτέλεσμα την αύξηση νοσηλείας σε μονάδες εντατικής θεραπείας. Σε παιδιά ηλικίας κάτω των 5 ετών οι δηλητηριάσεις αποτελούν περίπου το 7% του συνόλου των ατυχημάτων και 2% των παιδικών θανάτων στις αναπτυγμένες χώρες, και πάνω από 5% στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Σύμφωνα με στοιχεία από το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Ατυχήματα 2008-2012 του υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, η άνοδος του βιοτικού επιπέδου, η λειτουργία των κέντρων δηλητηριάσεων και άλλες προληπτικής φύσης ενέργειες συνέβαλαν ουσιαστικά στη μείωση των θανάτων από δηλητηριάσεις, που αποτελούν την πέμπτη και λιγότερο συχνή αιτία θανάτου σε παιδιά στη χώρα μας.

Τα δεδομένα δείχνουν ότι κατά την τελευταία διαθέσιμη περίoδο (1992-2004) παρατηρήθηκαν στην Ελλάδα 1.593 ακούσιοι θάνατοι παιδιών ηλικίας 0-14, εκ των οποίων οι 874 οφείλονται σε τροχαία, οι 135 σε πνιγμούς, οι 82 σε πτώσεις, οι 47 σε εγκαύματα, οι 23 σε δηλητηριάσεις. Για τους υπόλοιπους 432 θανάτους από ατύχημα οι αιτίες ήταν αδιευκρίνιστες. Ωστόσο, η οικονομική ανέχεια μπορεί να επηρεάσει τον κίνδυνο πρόκλησης γενικά ατυχήματων. Σύμφωνα με στοιχεία του Π.Ο.Υ. (WHO 1996; WHO 1998), η θνησιμότητα που παρατηρείται στις χώρες χαμηλού ή μέσου εισοδήματος είναι υψηλότερη σε σχέση με τις χώρες υψηλού εισοδήματος. Γι αυτό, λοιπόν, η συνεχής ενημέρωση σχετικά με την πρόληψη των δηλητηριάσεων στην παιδκή ηλικία είναι ουσιαστικής σημασίας, σε μία δύσκολη, από οικονομικής πλευράς, περίοδο για τη χώρα μας.

Τα περισσότερα ατυχήματα λόγω κατάποσης επικίνδυνων ουσιών παρατηρούνται σε παιδιά ηλικίας 1-5 ετών, κυρίως στο χώρο του σπιτιού, και αυτό οφείλεται τόσο στην περιέργεια του μικρού παιδιού, όσο και στην απροσεξία των ενηλίκων που αφήνουν φάρμακα και ουσίες οικιακής χρήσης σε σημεία προσπελάσιμα από τα παιδιά.

Τα αίτια δηλητηριάσης ποικίλλουν από χώρα σε χώρα και μεταξύ γεωγραφικών περιοχών στην ίδια χώρα, ανάλογα με την κοινονικοοικονομική και πολιτιστική κατάσταση του κάθε πληθυσμού.

Τα συνήθη αίτια είναι τα ακόλουθα:

-Υγρά αυτοκινήτου (π.χ. Βενζίνη, αντιψυκτικό, υγρό καθαρισμού παρμπρίζ)

-Καλλυντικά και άλλα προϊόντα προσωπικής φροντίδας

-Προϊόντα καθαρισμού οικιακής χρήσης (π.χ. Καθαριστικά, χλωρίνη, υγρό πιάτων)

-Φάρμακα (π.χ. αναλγητικά όπως ακεταμινοφαίνη, αντιβηχικά και βιταμίνες)

-Ξένα αντικείμενα (π.χ. παιχνίδια, μπαταρίες)

-Χρώματα και διαλυτικά χρωμάτων

-Φυτοφάρμακα (π.χ., εντομοκτόνα, ζιζανιοκτόνα, ποντικοφάρμακα)

-Φυτά

-Αλκοόλ

Ορισμένες ουσίες θεωρούνται ώς αδρανείς όταν καταπωθούν σε μικρές ποσότητες, όπως:

-Αφρόλουτρο,

-σαπούνι,

-κραγιόν,

-κρέμα χεριών,

-αντηλιακή κρέμα,

-αρώματα,

-Make up,

-οδοντόκρεμα,

-αποσμητικά,

-σαμπουάν,

-κραγιόν,

-κιμωλία,

-κεριά,

-μολύβι,

-νερομπογιές.

Ορισμένοι απλοί κανόνες μειώνουν την πιθανότητα δηλητηριάσεων στην παιδική ηλικία και είναι οι ακόλουθοι:

Τοποθετήστε όλα τα φάρμακα, τα προϊόντα οικιακού καθαρισμού και τα καλλυντικά στη φυσική τους συσκευασία, κλειδωμένα σε σημεία που δεν μπορούν να τα φτάσουν τα παιδιά.

Μη χρησιμοποιείτε κοινές συσκευασίες, πχ πλαστικά μπουκάλια νερού για να αποθηκεύσετε επικίνδυνες ουσίες, όπως: νέφτι, βενζίνη, αλκοόλ

Διατηρείτε τα χρώματα, τα βερνίκια, τα διαλυτικά χρωμάτων, τα εντομοκτόνα και τα λιπάσματα σε ένα κλειδωμένο ντουλάπι, στις αρχικές τους συσκευασίες και με την ετικέτα τους

Μην αναμειγνύετε προιόντα καθαρισμού μεταξύ τους, καθώς είναι δυνατό από τη μίξη να δημιουργηθούν τοξικά αέρια.

Χρησιμοποιείτε σύρτες ασφαλείας σε συρτάρια και ντουλάπια που περιέχουν αντικείμενα που μπορεί να είναι επικίνδυνα για τα παιδιά. Μην αφήνετε δηλητηριώδη προιόντα σε εμφανή σημεία χωρίς τη συνεχή επίβλεψή σας. Τα περισσότερα ατυχήματα γίνονται τη στιγμή που ο γονιός για ένα λεπτό θα σηκώσει το τηλέφωνο ή θα ανοίξει την πόρτα του σπιτιού.

Σφραγίστε καλά τη συσκευασία ενός φαρμάκου ή ενός τοξικού προιόντος αμέσως μετά τη χρήση, ώστε να είναι αδύνατη η διάνοιξή του από ένα παιδί

Αποφύγετε την αγορά προϊόντων με έντονα χρώματα, ελκυστική συσκευασία, ή ευχάριστη οσμή που παραπέμπει σε τρόφιμο, όπως αρώματα (λεμόνι ή δυόσμο), το οποίο θα μπορούσε να δελεάσει το παιδί σας σας να το διερευνήσει. Μπορείτε να καλύψετε τις ελκυστικές εικόνες στις συσκευασίες με μία μαύρη ταινία (προσέχοντας να μην καλύψετε τυχόν οδηγίες).

Επίσης, προσπαθείστε να αγοράζετε λιγότερο επικίνδυνα προϊόντα καθαρισμού, όπως λευκαντικά χωρίς χλωρίνη, ξύδι, λεμόνι κλπ.

Ελέγχετε καθημερινά τους χώρους του σπιτιού για μικροαντικείμενα που θα μπορούσαν να καταπωθούν από τα παιδιά, πχ κέρματα, κομμάτια από παιχνίδια

Προσέξτε τις οδηγίες και προειδοποιήσεις που αναφέρονται στις συσκευασίες παιχνιδιών, ώστε να αποφευχθούν ατυχήματα όταν το παιχνίδι δεν ανταποκρίνεται στην ηλικία του παιδιού

Μην λαμβάνετε φάρμακα παρουσία μικρών παιδιών, καθώς είναι στη φύση τους να προσπαθήσουν να σας αντιγράψουν.

Μην προμηθεύεστε φάρμακα χωρίς ιατρική συνταγή. Το παιδί θα πρέπει να λαμβάνει φάρμακα στη σωστή δοσολογία που προσαρμόζεται και υπολογίζεται με βάση το βάρος του σώματός του.

Μην χαρακτηρίζετε ένα φάρμακό ή πολυβιταμινούχο σκεύασμα ώς λιχουδιά, ώστε να πείσετε το παιδί να λάβει το φάρμακό του.

Μη δίνετε ποτέ φάρμακο τη νύχτα χωρίς να ανάψετε το φώς. Ενέχεται κίνδυνος να μη γίνει σωστός υπολογισμός της δόσης

Ελέγχετε τις οδηγίες χορήγησης των φαρμάκων του παιδιού σας, για να είστε σίγουροι ότι δίνετε το φάρμακο στη σωστή δοσολογία.

Διατηρείστε τα στοματικά διαλύματα σε μέρη που δεν μπορούν να είναι προσιτά από τα παιδιά, καθώς αρκετά από αυτά περιέχουν αλκοόλ

Ενημερώστε ανθρώπους του οικείου περιβάλλοντος (γιαγιά, παππους που συνήθως λαμβάνουν μακροχρόνια αγωγή για διάφορες παθήσεις), που πιθανόν να έχουν την ευθύνη του παιδιού κάποιες ώρες την ημέρα, για τους κινδύνους και τους τρόπους αποφυγής δηλητηριάσεων στην παιδική ηλικία.

Χρησιμοποιείστε τα διάφορα οικιακά καθαριστικά με ανοιχτά παράθυρα.

Μη δίνετε αλκοολ, ακόμη και σε μικρές ποσότητες, στα παιδιά θεωρώντας οτι είναι ακίνδυνο. Το αλκοόλ στα παιδιά προκαλεί σημαντικού βαθμού υπογλυκαιμία που μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή του.

Εκχυλίσματα τροφίμων, κυρίως βανίλιας και αμυγδάλου, μπορεί να περιέχουν αλκοόλ, γιαυτό και πρέπει να αποφεύγονται στην παιδική ηλικία

Μη χρησιμοποιείτε κούνιες, καρεκλάκια ή βαμμένα παιχνίδια που είναι κατασκευασμένα πριν το 1978, καθώς μπορεί να έχουν φινίρισμα που περιέχει μόλυβδο

Κρατήστε τα παιδιά μακρυά από φυτά εσωτερικού χώρου, αλλά κι εξωτερικού χώρου που είναι δηλητηριώδη. Πολλές φορές φροντίζουμε φυτά που δεν γνωρίζουμε ότι μπορεί να προκαλέσουν δηλητηρίαση άν καταπωθούν. Το ανθούριο, η ορτανσία, το κυκλάμινο,η πικροδάφνη, το αλεξανδρινό καθώς και τα μανιτάρια Phalloides ή Muscaria που αναπτύσσονται ανάμεσα στα χόρτα είναι μερικά από αυτά. Δηλητηριάσεις, κυρίως ομαδικές, αναφέρονται από το φυτό Datura που μοιάζει με τα ήρεμα χόρτα και έχει δράση ατροπίνης

Αν καποιο παιχνίδι λειτουργεί με επίπεδες μικρές μπαταρίες τύπου ρολογιού, θα πρέπει να τις απομακρύνετε καθώς είναι ιδιαίτερα τοξικές και διαβρωτικές για το γαστρεντερικό σύστημα όταν καταπωθούν.

Σημειώστε το τηλέφωνο του Κέντρου Δηλητηριάσεων (2107793777) και του Εθνικού Κέντρου Άμεσης Βοήθειας (166) σε εμφανές σημείο στο σπίτι σας, ώστε να το βρίσκετε εύκολα όταν το χρειαστείτε.

Αντιμετώπιση Δηλητηριάσεων

Η διατήρηση της ψυχραιμίας σε περίπτωση δηλητηρίασης είναι η βασική προυπόθεση για την σωστή αντιμετώπιση της επείγουσας αυτής κατάστασης.

Εξακριβώστε το είδος και την ποσότητα της ληφθείσας ουσίας

Καλέστε το Κέντρο Δηλητηριάσεων για την καταγραφή του περιστατικού και τη λήψη σωστών οδηγιών

Αν το παιδί παρουσιάζει ήδη σημεία δράσης της τοξικής ουσίας όπως λήθαργό, αστάθεια, σπασμούς, εμέτους, μεταφέρετε γρήγορα και ασφαλώς το παιδί στο Νοσοκομείο, καλώντας το Εθνικό Κέντρο Άμεσης Βοήθειας

Είναι ουσιαστικής σημασίας κατά τη μετάφορά του παιδιού στο Νοσοκομείο να προσκομίσετε το σκεύασμα που έχει λάβει και να δώσετε σαφείς πληροφορίες για την ποσότητα και το χρονική περίοδο που έχει μεσολαβίσει από τη λήψη

Μην προκαλείτε εμετό στο παιδί. Αν έχουν καταπωθεί ουσίες καυστικές ή πετρελεοειδή, ο έμετος επιδεινώνει την κατάσταση.

Μη δίνετε οτιδήποτε από το στόμα σε ένα παιδί που έχει χάσει τις αισθήσεις του

Τοποθετείστε το παιδί στο πλάι αν παρουσιάζει επεισόδιο σπασμών, χωρίς να κάνετε προσπάθειες να ανοίξετε το στόμα του, διότι υπάρχει ο κίνδυνος να τραυματήσετε τα χέρια σας αλλά και το στόμα του παιδιού

Αν ο χώρος έχει τοξικά αέρια, καλύψτε το στόμα και τη μύτη σας με ένα βρεγμένο ύφασμα, πάρτε μία βαθιά ανάσα και μπείτε στο χώρο. Ανοίξτε παράθυρα και πόρτες και βγάλτε το παιδί έξω στον καθαρό αέρα.

Άν η ουσία έχει έρθει σε επαφή με το δέρμα του παιδιού απομακρύνετε τα ρούχα του και πλύνετε το δέρμα με άφθονο νερό

Αν η ουσία έχει έρθει σε επαφή με τα μάτια του παιδιού, πλύνετε τα μάτια του με άφθονο νερό για 10 λεπτά περίπου και μεταφέρετε το παιδί προς εξέταση από ειδικό

Σύμφωνα με τις συστάσεις του Κέντρου Δηλητηριάσεων σε κάθε λήψη πιθανής τοξικής ουσίας καλό είναι να δίνετε στο παιδί να πιεί γάλα για να αραιώσει το δηλητήριο, εκτός κι αν πρόκειται για λήψη ναφθαλίνης ή καμφορά.

Είτε έχετε ένα βρέφος είτε ένα παιδί σχολικής η προσχολικής ηλικίας, το σπίτι σας θα πρέπει να είναι ένα καταφύγιο όπου το παιδί σας μπορεί να εξερευνήσει με ασφάλεια. Εξερευνώντας τους χώρους, κρατώντας αντικείμενα, σκαρφαλώνοντας σε έπιπλα, τα παιδιά αναπτύσσουν το σώμα και το μυαλό τους. Το πόσο ασφαλές θα είναι το περιβάλλον που κινείται το παιδί εξαρτάται από τους γονείς. Είναι γεγονός ωστόσο ότι η ασφάλεια δεν μπορεί να προσεγγίσει το 100% ακόμη κι όταν αφορά τους πιο υπεύθυνους και ευαισθητοποιημένους γονείς.

Νίκη Μανάκου, Παιδίατρος

Αθήνα – Πατήσια

nikimanakou@yahoo.gr

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Τι να κάνουμε όταν το παιδί αρνείται να πάρει το φάρμακο του;

Οι σκέψεις μιας μητέρας που έχει 2 γιους με εγκεφαλική παράλυση

Ελιές στο δερματάκι των παιδιών: Πόσο επικίνδυνες είναι;

Εφηβεία: οι μύθοι από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα: Τι έλεγε ο Σωκράτης;

“Ποιο είναι το καλύτερο γάλα για το παιδί μου;”

Τι πρέπει να κάνουμε όταν το παιδί μας είναι δυσκοίλιο;