Είμαστε πολύ αισιόδοξοι για τα βήματα που έχουν γίνει την τελευταία εικοσαετία στην αντιμετώπιση του παιδικού καρκίνου, καθώς έχουμε τεράστια βελτίωση στην επιβίωση παιδιών και εφήβων με την πρόοδο των θεραπευτικών προσεγγίσεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ το 1970 επιβίωνε ένα 55-60%, σήμερα ένα 80-85% ζει πέντε χρόνια μετά τη διάγνωση, κάτι που δυνητικά σημαίνει ότι έχει επέλθει ίαση.
Τα αισιόδοξα στοιχεία παραθέτει η παθολόγος, καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ Ντόρα Ψαλτοπούλου, ενόψει της επερχόμενης Παγκόσμιας Ημέρας κατά του Παιδικού Καρκίνου, την Τετάρτη 15 Φεβρουαρίου.
Πιο πιθανοί καρκίνοι που περιμένουμε σε αυτές τις ηλικίες είναι οι λευχαιμίες, ο καρκίνος του εγκεφάλου, του κεντρικού νευρικού συστήματος, και τα λεμφώματα. Και πιο σπάνια οι καρκίνοι στο νεφρό, τα σαρκώματα και οι όγκοι στα κόκαλα, λέει η κυρία Ψαλτοπούλου, για να συμπληρώσει στη συνέχεια ότι «μπορεί ο παιδικός καρκίνος να αποτελεί ένα μικρό ποσοστό του συνολικού καρκίνου, ωστόσο σε αυτές τις μικρές ηλικίες ο καρκίνος μαζί με τα ατυχήματα θεωρούνται βασικές αιτίες θανάτου στον αναπτυγμένο κόσμο».
Σε λιγότερο από 10% υπάρχει γενετική προδιάθεση
Τι ρόλο παίζει άραγε η κληρονομικότητα στον παιδικό καρκίνο; Είναι μία ερώτηση που διατυπώνουν, και οι γονείς όταν το παιδί τους διαγιγνώσκεται, αναφέρει η καθηγήτρια.
«Πράγματι μπορεί σπανίως να υπάρχει κάποια γενετική προδιάθεση, ίσως κάτω από το 10% των περιπτώσεων, και αυτός ο γενετικός παράγοντας αυξάνει αρκετά την πιθανότητα. Παρόλα αυτά πολλές φορές δημιουργούνται αυτές οι μεταλλάξεις που οδηγούν στον καρκίνο χωρίς συγκεκριμένη αιτία. Έχουν γίνει μελέτες για το κάπνισμα των γονιών ή για τη χρήση ορισμένων χημικών, αλλά και αυτές απλά μπορεί να δείχνουν μία λίγο πιο αυξημένη πιθανότητα. Επίσης η ακτινοβολία στο περιβάλλον μπορεί να αυξάνει λίγο την πιθανότητα ενώ από την άλλη, η πρόσληψη φυλλικού οξέος στην εγκυμοσύνη θεωρείται ότι μειώνει την πιθανότητα για ανάπτυξη καρκίνου στα παιδιά. Γενικά, όμως, όταν μιλάμε για καρκίνους, θα λέγαμε ότι δεν υπάρχει κάτι συγκεκριμένο που αυξάνει πάρα πολύ ή μειώνει πάρα πολύ την πιθανότητα. Και σε χιλιάδες παιδιά είναι πολύ σποραδικές αυτές οι περιπτώσεις, όπως π.χ. στην Ελλάδα που κάθε χρόνο 400 παιδιά και έφηβοι διαγιγνώσκονται με καρκίνο».
Ο παιδικός καρκίνος δεν μπορεί εύκολα να προληφθεί, αλλά έχει καλύτερη πρόγνωση απ’ ό,τι στους ενήλικες
Στο ερώτημα αν οι εξωσωματικές και δη οι επαναλαμβανόμενες πυροδοτούν καρκινογένεση στα παιδιά, η κυρία Ψαλτοπούλου απαντά ότι υπάρχουν πολλά δεδομένα, γίνονται μετά-αναλύσεις και ακόμα δεν έχει βρεθεί κάτι τέτοιο, αλλά σίγουρα χρειάζεται περισσότερη διερεύνηση. Τα δεδομένα που μέχρι τώρα έχουν δημοσιευθεί διεθνώς, σύμφωνα με την καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής, δεν δείχνουν αυξημένη πιθανότητα για καρκίνο τού παιδιού μετά από εξωσωματική τής μητέρας. Ένα από τα συχνότερα ερωτήματα των γονιών είναι κατά πόσον θα μπορούσαν να αποτρέψουν τον καρκίνο στα παιδιά τους και κατά πόσον έκαναν αυτοί κάτι.
«Στη συντριπτική πλειονότητα δεν μπορούν να το αποτρέψουν, γιατί δεν είναι όπως στους ενήλικες που λέμε μην καπνίζετε, προσέξτε την παχυσαρκία, το αλκοόλ κ.λπ. έτσι ώστε να μειώσετε την πιθανότητα για καρκίνο, γιατί το 30-40% των καρκίνων στους ενήλικες, μπορεί να προληφθεί. Ο παιδικός και εφηβικός καρκίνος δεν είναι κάτι που μπορούμε εύκολα να προλάβουμε, ωστόσο η πρόγνωση σε σχέση με τους ενήλικες είναι καλύτερη».
Συμπτώματα που θα πρέπει να ανησυχήσουν τους γονείς
Ποια είναι όμως τα συμπτώματα που θα πρέπει να ανησυχήσουν τους γονείς;
«Οποιαδήποτε συμπτωματολογία του παιδιού που δεν μας φαίνεται φυσιολογική είναι καλό να μπαίνουμε σε διαδικασία να την ελέγχουμε παραπάνω. Δηλαδή για παράδειγμα κάποιο πρόβλημα στην όραση του παιδιού, κάποια διόγκωση του λεμφαδένα, κάποιοι πόνοι στα κόκαλα, μελανιές και μώλωπες στο δέρμα, επίμονοι πονοκεφάλοι ή κάτι στο δέρμα που δεν είναι συνηθισμένο. Πολύ σπάνια μπορεί μία επιληπτική κρίση τού παιδιού να σχετίζεται με καρκίνο. Για αυτό σε κάθε περίπτωση ο γονιός όταν βλέπει κάτι ασυνήθιστο, θα πρέπει πάντα να επικοινωνεί με τον παιδίατρο και εκείνος να παραπέμπει σε ενδελεχείς εξετάσεις, προκειμένου να αποκλειστεί ενδεχόμενο κακοήθειας».
Η κυρία Ψαλτοπούλου, που είναι και μέλος στο ΔΣ του Συλλόγου Φίλων Παιδιών με καρκίνο ΕΛΠΙΔΑ, υπενθυμίζει πόσο τεράστιο είναι το έργο που προσφέρει ο Σύλλογος, καθώς το 80% των περιστατικών καρκίνου και αιματολογικού και συμπαγών οργάνων στην παιδική και εφηβική ηλικία προσφεύγει στην Ογκολογική Μονάδα Παίδων «Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη-Ελπίδα».
«Με την Παιδιατρική Μονάδα Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών (η πρώτη που έγινε στην Ελλάδα), τη λειτουργία του ξενώνα του Ελπίδα και το Κέντρο Κυτταρικής και Γονιδιακής Θεραπείας που δημιουργήθηκε το 2020, γίνονται τεράστιες προσπάθειες έτσι ώστε πλέον όλα τα παιδιά να παίρνουν τη βοήθεια και τη θεραπεία που χρειάζονται. Και είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι επειδή η πλειονότητα των παιδιών επιβιώνει, σε κάποιες περιπτώσεις παρουσιάζει θέματα υγείας ή ψυχολογικά, για τα οποία πρέπει πάντοτε να βρισκόμαστε δίπλα τους και να τα βοηθάμε».
Από το ΑΠΕ-ΜΠΕ
φωτό: iStock