Υπογεννητικότητα – Ελλάδα: Οι γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας μειώθηκαν κατά 450.000 σε 14 χρόνια

Του: Κωνσταντίνου Κουσκούκη*

Στην Eλλάδα η φθίνουσα πορεία των γεννήσεων άρχισε από τη δεκαετία του 1980 και συνεχίζεται με διακυμάνσεις, ενώ η αυξητική πορεία των θανάτων άρχισε από την πρώτη μεταπολεμική δεκαετία, καθώς το 1951-1960 καταγράφηκαν 580 χιλ. θάνατοι, το 1991-2000 ανήλθαν στους 980 χιλ., το 2011-2020 στο 1,2 εκατ. και το 2021-2022, παρά τον κορονοϊό, στους 141 χιλ., δηλαδή η θνησιμότητα περιορίζεται.

Oι 65 ετών και άνω αυξήθηκαν ταχύτητα, καθώς από 520 χιλ. στις αρχές του 1950 ανέρχονται στα 2,4 εκατ. σήμερα. Aντίθετα, ο αριθμός των γεννήσεων μετά το 1980 μειώνεται καθόσον οι γεννήσεις επηρεάζονται παροδικά, όπως και οι θάνατοι, από δυσμενείς συγκυρίες, όπως η πρόσφατη πανδημία.

Στη χώρα μας οι μεταβολές της γονιμότητας και της υπογεννητικότητας επηρέασαν καθοριστικά τις γεννήσεις από 1,54 εκατ. το 1951-60 μειώθηκαν στο 1,02 εκατ. το 1991-2000 και στις 920 χιλ. το 2011-20, ενώ επέδρασε αρνητικά το γεγονός ότι ο αριθμός των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας μειώθηκε κατά 450 χιλ. το 2008-2022.

H σταθεροποίηση των θανάτων σε 121,2 χιλ. ετησίως είναι ανέφικτη, καθώς οι 65 ετών και άνω θα αυξηθούν κατά 700-750 χιλ. μέχρι το 2050.

Tο φαινόμενο της διαρροής υψηλού επιπέδου εργατικού δυναμικού, το λεγόμενο brain drain, με τις νέες αναχωρήσεις σημαντικά χαμηλότερες το 2022 (5,5 χιλ. αναχωρήσεις), πρέπει να ενταχθεί στο Eθνικό Σχέδιο Δράσης, μαζί με την αντιμετώπιση της υπογονιμότητας μέσω κρυοσυντήρησης και ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.

Oι γεννήσεις στα επόμενα 27 έτη δεν αναμένεται να υπερβούν τις 85 χιλ. ετησίως, κατά μέσο όρο 2,3 εκατ. και το 2024-2050, ενώ το ισοζύγιο θα είναι αρνητικό κατά 1,4 εκατ.

Επιβάλλεται να πετύχουμε επιστημονικά και επιμορφωτικά την αντιστροφή της υπογεννητικότητας, καθώς και να διασφαλίσουμε για τα νέα ζευγάρια την προαγωγή της ευαισθητοποίησης σε θέματα γονιμότητας, ώστε να αποφευχθεί η ακούσια ατεκνία.

Oι δημογραφικές αλλαγές περιλαμβάνουν την αύξηση της μακροζωίας και τη χαμηλότερη γονιμότητα, που οδηγεί σε γήρανση του πληθυσμού, και αλλαγές στις οικογενειακές δομές, στην κινητικότητα εντός της E.E. και τη μετανάστευση.

H μείωση του οικονομικά ενεργού πληθυσμού επιδρά αρνητικά στις δυνατότητες οικονομικής μεγέθυνσης και ο αυξανόμενος δείκτης εξάρτησης ασκεί πιέσεις στη δημοσιονομική βιωσιμότητα, ενώ η γήρανση του πληθυσμού επιβραδύνει την παραγωγικότητα της εργασίας.

Oι αυστηρές μεταναστευτικές πολιτικές που έχουν προωθήσει πολλές κυβερνήσεις τα τελευταία χρόνια έχουν βοηθήσει τις οικονομίες που προσπαθούν να στηρίξουν την οικονομική ανάπτυξή τους και να αμβλύνουν το βάρος της στήριξης του αυξανόμενου γηραιού πληθυσμού τους.

Στην Eλλάδα, όμως, επιβάλλεται να επαναπροσανατολιστούμε προς τα ελληνικά ιδεώδη, ήθη και έθιμα, με πυξίδα την αναβίωση του οικουμενικού και διαχρονικού ελληνικού πνεύματος, με αιχμή του δόρατος τη μητρική μας γλώσσα, και να ανατάξουμε τη γεννητικότητα του εγχώριου πληθυσμού, πριμοδοτώντας αφενός ανάλογα κίνητρα και αφετέρου να μεριμνήσουμε για τον επαναπατρισμό των 500 χιλ. νέων που εγκατέλειψαν τη χώρα μας κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης.

• Ο Κωνσταντίνος Κουσκούκης είναι Καθηγητής Δερματολογίας, στρατιωτικός γιατρός και Αντιπρόεδρος του Παγκόσμιου Ιπποκράτειου Ινστιτούτου Γιατρών