Ο ιός Ζίκα μεταδίδεται στον άνθρωπο κυρίως μέσω του τσιμπήματος ενός κουνουπιού του είδους Aedes, το οποίο θα είναι ήδη μολυσμένο με τον ιό. Τα κουνούπια έχουν την τάση να αναπαράγονται κοντά σε σημεία με στάσιμα νερά (πχ δεξαμενές) από τα οποία προμηθεύονται νερό πολλές κατοικημένες περιοχές. Τα κουνούπια Aedes είναι, δυστυχώς, πολύ επιθετικά στα τσιμπήματά τους σε ανθρώπους και γι’ αυτό η εξάπλωση του ιού σε μία περιοχή μπορεί να είναι ραγδαία.
Τα πρωτεύοντα θηλαστικά είναι οι κύριες “δεξαμενές” του ιού, ενώ η μετάδοση από άνθρωπο, σε φορέα (κουνούπι), σε άνθρωπο, εμφανίζεται κατά την περίοδο έξαρσης του ιού. Αυτό σημαίνει ότι από ένα μολυσμένο κουνούπι, μπορεί να μολυνθεί ένα δεύτερο όχι μόνο απευθείας, αλλά και μέσω του αίματος ενός ανθρώπου: το πρώτο μολυσμένο κουνούπι τσιμπάει τον άνθρωπο, του μεταδίδει τον ιό και στη συνέχεια ένα δεύτερο υγιές κουνούπι τσιμπάει τον ίδιο άνθρωπο και κολλάει τον ιό μέσω του αίματος.
Ένας ακόμα αρνητικός παράγοντας της εξάπλωσης του ιού Ζίκα είναι ότι έχει εντοπιστεί σε ασυμπτωματικούς αιμοδότες. Δηλαδή άτομα που δεν παρουσιάζουν συμπτώματα και φαίνονται κατά τ’ άλλα απολύτως υγιή, είναι φορείς του ιού και είναι ταυτόχρονα και αιμοδότες.
Συμπτώματα
Περίπου 1 στους 5 ανθρώπους με τον ιό Ζίκα δεν παρουσιάζει συμπτώματα. Επίσης στο ίδιο ποσοστό (20%) ένας φορέας του ιού θα ασθενήσει κιόλας. Όταν εμφανίζονται συμπτώματα, αυτά συνήθως είναι:
- Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα είναι πυρετός, εξάνθημα, πόνος στις αρθρώσεις και επιπεφυκίτιδα (κόκκινα μάτια).
- Άλλα κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν πόνο των μυών και πονοκέφαλο.
- Τα συμπτώματα του Ζίκα είναι παρόμοια με εκείνα του δάγκειου πυρετού και του ιού Chikungunya, ασθενειών που επίσης μεταδίδονται μέσω των ίδιων κουνουπιών που μεταδίδουν και τον Ζίκα.
- Η περίοδος επώασης (ο χρόνος από την έκθεση στον ιό μέχρι την εκδήλωση συμπτωμάτων) δεν είναι γνωστός, αλλά εκτιμάται ότι κυμαίνεται από μερικές μέρες μέχρι και μία εβδομάδα.
- Η ασθένεια είναι συνήθως ήπια με συμπτώματα που διαρκούν για αρκετές ημέρες έως και μία εβδομάδα.
- Ιός Ζίκα παραμένει συνήθως στο αίμα ενός μολυσμένου ατόμου για μερικές ημέρες, αλλά μπορεί να υπάρχει για πολύ περισσότερο καιρό σε άτομα που είναι απλά φορείς του ιού, χωρίς συμπτώματα (δεν έχουν ασθενήσει).
- Η πολύ σοβαρή μορφή της ασθένειας, ώστε να απαιτείται νοσηλεία, είναι ασυνήθιστη.
Αντιμετώπιση
Δεν υπάρχει ακόμα εμβόλιο ή φαρμακευτική αγωγή για την πρόληψη ή τη θεραπεία των λοιμώξεων από τον ιό Ζίκα.
Τι μπορείτε να κάνετε για να αντιμετωπίσετε τα συμπτώματα:
- Πολύ ξεκούραση και ανάπαυση
- Πιείτε υγρά να αποφευχθεί η αφυδάτωση
- Πάρτε φάρμακα, όπως ακεταμινοφαίνη, ή παρακεταμόλη, για την ανακούφιση από τον πόνο και τον πυρετό
- Μην πάρετε ασπιρίνη και άλλα μη-στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, όπως η ιβουπροφαίνη και η ναπροξένη. Αυτά θα πρέπει να αποφεύγονται μέχρι να αποκλειστεί η πιθανότητα να πρόκειται για δάγκειο πυρετό, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος αιμορραγίας.
- Εάν παίρνετε φάρμακα για κάποια άλλη ιατρική κατάσταση, μιλήστε με τον γιατρό σας προτού πάρετε επιπλέον φαρμακευτική αγωγή.
- Εάν έχετε Ζίκα, αποφύγετε τα τσιμπήματα κουνουπιών για την πρώτη εβδομάδα της ασθένειάς σας.
- Κατά την πρώτη εβδομάδα της λοίμωξης, ο ιός μπορεί να βρεθεί στο αίμα και να μεταδοθεί από ένα μολυσμένο άτομο σε ένα άλλο μέσω των κουνουπιών.